...................
...................
TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA UYGULAMALARI
TISK
                         
...................
 
...................

(TABLO 1)

Ülke Tanım Çalışanların Temsilcilerine Bildirim İdareye Bildirim
ALMANYA 30 gün içinde;
· 21-59 işçi çalışan işyerinde 5’den fazla işçinin,
· 60-499 işçi çalışan işyerinde %10’dan veya 25’den fazla işçinin,
· 500’den fazla işçi çalışan işyerinde 30’dan fazla işçinin,
işten çıkartılması.
İş Konseyi ile görüşme yapılmaktadır. Yerel iş bulma bürosuna bildirim zorunluluğu vardır.
AVUSTURYA 30 gün içinde; 20-29 işçi çalışan işyerinde 5’den fazla işçi 100-599 işçi çalışan işyerinde % 5’den fazla işçi 600’den fazla işçi çalışan işyerinde 30’dan fazla işçi İşyerinin, işini etkileyen değişikliklerin işyeri konseyine bildirilmesi yükümlülüğü vardır. Yerel iş bulma bürosuna bildirim zorunluluğu vardır.
BELÇİKA 60 gün içinde; · 20-99 işçi çalışan işyerinde 10’dan fazla işçinin, · 100-300 işçi çalışan işyerinde %10’dan fazla işçinin, · 300’den fazla işçi çalışan işyerinde 30’dan fazla işçinin, İşyeri konseyine ya da sendika temsilcilerine bilgi verme ve görüş alma zorunluluğu vardır. Alt bölge iş bulma bürosuna bildirim zorunluluğu vardır.
DANİMARKA 30 gün içinde; · 21-99 işçi çalışan işyerinde 9’dan fazla işçinin, · 100-299 işçi çalışan işyerinde % 9’dan fazla işçinin, · 300’den fazla işçi çalışan işyerinde 30’dan fazla işçinin, işten çıkartılması.  İşyeri konseyine ya da sendika temsilcilerine bilgi verme ve görüş alma zorunluluğu vardır. Kamu iş bulma bürosuna bildirim zorunluluğu vardır.
FİNLANDİYA 20’den fazla işçi çalışan işyerinde 9’dan fazla işçinin mali ya da üretime ilişkin nedenlerle işten çıkartılması. Sendika veya işçi temsilcisinin görüşünün alınması zorunluluğu vardır.  Yerel iş bulma bürosuna bildirim zorunluluğu vardır.
FRANSA 30 gün içinde; · 10 ya da daha fazla işçinin işten çıkartılması. Çalışanların temsilcileri veya işyeri konseylerine eksiksiz bilgi verme ve görüş alma zorunluluğu vardır. İşgücü piyasası makamlarına bildirim zorunluluğu vardır.
HOLLANDA Aynı iş bulma bürosunun görev alanına giren bölgede tek bir işveren tarafından 3 ay içinde 20’den fazla işçinin işten çıkartılması. İşyeri konseyi ve sendika temsilcilerine bilgi verme görüş alma zorunluluğu vardır. Bölge iş bulma bürosuna bildirim zorunluluğu vardır.
İNGİLTERE 90 gün içinde; · 20’den fazla işçinin işten çıkartılması Taraf olarak kabul edilen sendikaya ya da seçilmiş işçi temsilcilerine bilgi verilmesi ve görüşlerinin alınması zorunluluğu vardır.  Ticaret ve Sanayi Bakanlığına bildirim zorunluluğu vardır.
İRLANDA 30 gün içinde; · 20-49 işçi çalışan işyerinde 5-9 işçinin, · 50-99 işçi çalışan işyerinde 10’dan fazla işçinin, · 100-299 işçi çalışan işyerinde %10 işçinin, · 300’den fazla işçi çalışan işyerinde 30’dan fazla işçinin, işten çıkartılması.  Yetkili sendikaya bilgi verme ve görüş alma zorunluluğu vardır. İşçi ve istihdam konularıyla ilgili bakanlığa bildirim zorunluluğu vardır.
İSPANYA 90 gün içinde; · 100’den az işçi çalışan işyerinde 10’dan fazla işçinin, · 100-299 işçi çalışan işyerinde %10’dan fazla işçinin, · 300’den fazla işçi çalışan işyerinde 30’dan fazla işçinin, işten çıkartılması. İşyeri konseyine ya da sendika temsilcilerine bilgi verme ve görüş alma yükümlülüğü vardır. Yerel işgücü piyasası yetkililerine bildirim vardır.
İSVEÇ İşçi fazlalığı nedeniyle işten çıkarmaları düzenleyen mevzuat, toplu işten çıkarmada da geçerlidir. Yetkili sendikaya bilgi verme ve görüş alma yükümlülüğü vardır. Yerel çalışma kuruluna bildirim zorunluluğu vardır.
İSVİÇRE 30 gün içinde; · 20-99 işçi çalışan işyerinde 10’dan fazla işçinin, · 100-299 işçi çalışan işyerinde % 10’dan fazla işçinin · 300’den fazla işçi çalışan işyerinde 30’dan fazla işçinin, işten çıkartılması.  İşyeri konseyine ya da sendika temsilcilerine bilgi verme ve görüş alma zorunluluğu vardır. Kamudan iş bulma bürosuna bildirim zorunluluğu.
İTALYA 120 gün içinde tek bir üretim biriminden; · 15’den fazla işçi çalışan işyerinde 5’den fazla işçinin, · Aynı ilde birkaç ayrı biriminden 5’den fazla işçinin, işten çıkartılması. İşçi temsilcilerinin ve yetkili sendikaya bilgi verme ve ortak bir inceleme komitesi kurma zorunluluğu vardır. Çalışma yaşamıyla ilgili yetkili makamlara (işten çıkartılacak işçi sayısına göre, yerel, bölgesel ya da ulusal düzeyde) bildirim zorunluluğu.
NORVEÇ 30 gün içinde; · 10’dan fazla işçinin işten çıkartılması. Sendika/işçi temsilcisine bilgi verme ve görüş alma yükümlülüğü vardır. Bölge iş bulma bürosuna bildirim zorunluluğu vardır.
PORTEKİZ 90 gün içinde; · 51’den az işçi çalışan işyerinde 2’den fazla işçinin, · 51’den fazla işçi çalışan işyerinde 5’den fazla işçinin, işten çıkartılması. İşyeri konseyine ya da sendika temsilcilerine bilgi verme ve görüş alma yükümlülüğü vardır. İş Müfettişliğine bildirim zorunluluğu vardır.
YUNANİSTAN 30 gün içinde; · 25-50 işçi çalışan işyerinde 5’den fazla, · 50’den fazla işçi çalışan işyerinde %2 ya da 30’dan fazla. İşe son verme gerekçelerinin bildirilmesi ve işçi temsilcileriyle anlaşma sağlama yükümlülüğü. İş müfettişliğine bildirimde bulunulması ve onay verilmesi zorunluluğu vardır.
ÇEK CUMHURİYETİ Yapısal değişim ya da reorganizasyon nedeniyle birkaç işçinin işine son verilmesinin planlanması. Yetkili sendikaya bilgi verilmesi gereklidir. Bölge çalışma bürosuna bildirim zorunluluğu vardır.
MACARİSTAN · 20-99 işçinin çalıştığı işyerlerinde 10’dan fazla işçinin; · 100-299 işçinin çalıştığı işyerlerinde işçilerin %10’dan fazla işçi, · 300’den fazla işçinin çalıştığı işyerlerinde 30’dan fazla işçinin, işten çıkartılması. İzlenecek prosedür ve sağlanacak yardımlar konusunda, işyeri konseyi ya da sendika temsilcilerinin de katıldığı bir komite kurulmalıdır. Yerel iş bulma bürosuna bildirim zorunluluğu vardır.
POLONYA · 1000’den az işçi çalışan işyerinde % 10’dan fazla işçi, · 1000’den fazla işçi çalışan işyerinde 100’dan fazla işçi, Yetkili sendikaya bildirim zorunluluğu vardır. Yerel iş bulma bürosuna bildirim zorunluluğu vardır.
TÜRKİYE
1475 Sayılı Kanun
(15 Mart 2003’e kadar)
Bildirimli fesih hakkını kullanarak veya zorlayıcı nedenlerle 10 veya daha fazla işçinin işten çıkartılması. - Çıkarılan işçilerin isimleri ve nitelikleri T. İş Kurumuna bildirilir.
4773 sayılı kanun (30 Haziran 2003’ ten sonra) Ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri ve işin gereklerinden dolayı topluca veya bir ay içinde toplam en az on işçinin işten çıkartılması İşyeri sendika temsilcisi veya işçi temsilcisine, çıkarma sebepleri, çıkarılacak işçi sayısı ve grupları ve işe son verme işlemlerinin ne kadarlık bir zaman diliminde gerçekleştirileceği bir yazı ile bildirilir. T. İş Kurumu’na çıkarma sebepleri, çıkarılacak işçi sayısı ve grupları ve işe son verme işlemlerinin ne kadarlık bir zaman diliminde gerçekleştirileceği bir yazı ile bildirilir.
İş Kanunu Tasarısı Ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri ve işin gereklerinden dolayı; İşyerinde çalışan işçi sayısı; . 20-100 işçinin çalıştığı işyerlerinde, en az 10, . 101-300 işçinin çalıştığı işyerlerinde, en az %10, . 301 ve daha fazla işçinin çalıştığı işyerlerinde ise en az 30 işçinin işten çıkartılması. İşyeri sendika temsilcisine çıkarma sebepleri, çıkarılacak işçi sayısı ve grupları ve işe son verme işlemlerinin ne kadarlık bir zaman diliminde gerçekleştirileceği bir yazı ile bildirilir. T. İş Kurumu’na çıkarma sebepleri, çıkarılacak işçi sayısı ve grupları ve işe son verme işlemlerinin ne kadarlık bir zaman diliminde gerçekleştirileceği bir yazı ile bildirilir.

(TABLO 2)

Ülke Bekleme Süresi Görüşme Yöntemi İşten Ayrılma Tazminatı
ALMANYA Kamu iş bulma bürosuna bildirimden sonra 1-2 aylık bekleme süresi. İşten çıkartmaya alternatifler bulunması ve sonuçların hafifletilmesi konularında görüşme. İşine son verilecek işçilerin seçim standartlarını transferleri, toplu ödemeleri, erken emekliliği vb. kapsayan bir sosyal planın işyeri konseyi ile ortaklaşa olarak hazırlanması. Yasal zorunluluk olmamakla birlikte, sosyal tazminat planlarında yer almaktadır.
AVUSTURYA İlk bildirimin yürürlüğe girmesi için 30 gün bekleme süresi. İşçi fazlalığı nedeniyle işe son vermenin alternatifleri ve işten çıkartmanın sonuçlarının ne şekilde hafifletilebileceği konularında görüşme, 20’den fazla işçi çalıştıran işyerlerinde sosyal plan. Yasal zorunluluk yoktur. Ancak, genellikle sosyal tazminat planlarında yer almaktadır.
BELÇİKA 30 günlük bekleme süresi. Bu süre iş bulma bürosu kararıyla 60 güne çıkartılabilir. İşçi fazlalığı nedeniyle işe son vermesinin alternatifleri ve işten çıkartmanın sonuçlarının ne şekilde hafifletilebileceği hakkında görüşme. 4 ay içinde işten ayrılma tazminatı.
DANİMARKA Kamu iş bulma bürosuna bildirimden sonra 30 gün. 100’den fazla işçi çalıştırılan ve işçilerin yarıdan fazlasını işten çıkartmak isteyen işyerleri için bekleme süresi daha uzundur. Ulusal düzeyde yürürlükte olan toplu sözleşme, mümkün olduğu durumlarda, işverenleri, işçilerin başka işyerine transferini ve/veya yeniden eğitimini sağlamakta yükümlü kılmaktadır. Özel bir düzenleme yoktur.
FİNLANDİYA En az 42 gün görüşme ve ayrıca 5 gün önceden görüşme bildirimi. İşten çıkartmanın alternatiflerinin ve sonuçlarının hafifletilmesi konusunun görüşülmesi. Yasal bir düzenleme yoktur.
FRANSA 50 ya da daha fazla işçinin çalıştığı işyerlerinde 30-60 gün; 50’den az işçinin çalıştığı işyerinde 21-35 gün (bekleme süresinin uzunluğu, işten çıkartılması önerilen işçi sayısına göre, yukarıda belirtilen alt ve üst sınırlar arasında değişmektedir.) İşten çıkartmaya alternatifler bulunması amacıyla birkaç aşamalı görüşme; 50 ve daha fazla sayıda işçinin çalıştığı işyerlerinde sosyal tazminat planına ilişkin görüşme. İşçi temsilcilerinin veto hakkı bulunmamakla birlikte sosyal planın işgücü piyasası yetkililerince reddedilmesi olanaklıdır. Özel bir düzenleme yoktur.
HOLLANDA Sosyal plan görüşmeleri için 30 günlük bekleme süresi (ilgili taraflar bekleme süresine gerek duymadıklarını yazılı olarak bildirmedikleri sürece) İşten çıkartmaya alternatiflerin ve işten çıkartmanın sonuçlarını ne şekilde hafifletilebileceğinin görüşülmesi. Sosyal plan ve, normal olarak, işçilerin başka yere nakillerini, yeniden eğitimlerini, erken emeklilik önlemlerini ve tazminatı düzenler. Yasadan kaynaklanan bir hak olmamakla birlikte, sosyal planlarda kıdem tazminatı ya da işsizlik yardımlarına ek bir ödeme öngörülebilir.
İNGİLTERE 20-99 işçiyi etkileyen olaylarda 30 gün önce sendikaya ve bakanlığa bildirim. İşten çıkartılacak işçileri seçme kriterleri ve işten çıkartma prosedürleri konularında görüş alma. Özel bir düzenleme yoktur.
İRLANDA İşten çıkartma kararı uygulamaya konmadan 30 gün, 100’den fazla işçiyi etkileyen olaylarda 90 gün bekleme süresi. İşten çıkartmaya alternatifleri ve sonuçları hafifletme yollarının görüşülmesi. Özel bir düzenleme yoktur; ancak yasal kıdem tazminatı, toplu işçi çıkarmalarda genellikle arttırılmaktadır.
İSPANYA İşveren 30 gün önceden (50’den az işçinin çalıştığı işyerlerinde 15 gün önceden) görüş almalıdır. Gerekli olduğu durumlarda, işgücü piyasası yetkililerinin onayı için de ayrıca 15 günlük bekleme süresi vardır. İşten çıkartmaya alternatifler, işine son verilecek işçileri belirleme standartları ve işten çıkartılmasının sonuçlarının hafifletilmesi konusunda görüş alınır; yazılı anlaşma ya da bu olamıyorsa, işgücü piyasası yetkililerinin onayı gerekir Özel bir düzenleme yoktur.
İSVEÇ İş bulma bürosuna bildirim yapıldıktan sonra, 2 ay (5-24 işçinin çalıştığı işyerlerinde) ile 6 ay (100’den fazla işçinin çalıştığı işyerlerinde) arasında değişen bekleme süresi. İşten çıkartmaya alternatifler, işine son verilecek işçileri belirleme standartları ve işten çıkartılmanın sonuçlarının hafifletilmesi konularında görüş alınır; sendika ile görüşme yapılmadan çıkartma bildirimi geçerli olmaz. Özel bir düzenleme yoktur.
İSVİÇRE 30 günlük bekleme süresi. İşten çıkartmaya alternatifler, ve işten çıkartılmanın sonuçlarının hafifletilmesi konularında görüş alınır; toplu iş sözleşmelerinde genellikle yer alan sosyal plan üzerinde görüşme yapılır. Yasal zorunluluk olmamakla birlikte genellikle sosyal planda yer alır.
İTALYA Uygulamaya geçilmeden önce, inceleme komitesinde 45 gün görüşme süresi. Komitelerde anlaşma sağlanamazsa, uzlaştırma prosedürü işletilir. İşten çıkartmaya alternatiflerin, işe döndürmenin kapsamı ve işten çıkartmanın sonuçları konularında görüş alma yükümlülüğü; genellikle işçi sendikasıyla ve önemli olaylarda çalışma yaşamıyla ilgili resmi makamlarla görüşülerek bir anlaşma sağlanır; işten çıkartılacak işçilerin hangi kriterlere göre seçileceği ve mali destek konuları belirlenir. Normal kıdem tazminatı.
NORVEÇ İş bulma bürosuna bildirimden itibaren 30 gün bekleme süresi. İşten çıkartmaya alternatifler ve işten çıkartılacak işçilerin seçimi konularının görüşülmesi. Yasal bir zorunluluk yoktur.
PORTEKİZ İşten çıkartma prosedürleri konusunda taraflar arası anlaşma sağlanabilirse 75 gün; anlaşma sağlanamazsa 90 gün bekleme süresi. - Özel düzenleme yoktur.
YUNANİSTAN Sosyal tarafların anlaşması ve bakanlığın onay vermesi durumunda, 10 günlük bekleme süresinin ardından bildirimde bulunulabilir. Bakanlık, görüşme süresini 20 gün uzatabilir. İşten çıkartmaya alternatifler, işine son verilecek işçileri belirleme standartları ve işten çıkartılmanın sonuçlarının hafifletilmesi konularında görüş alınır; gerekirse İş Müfettişliği’nin de dahil olduğu uzlaştırma süreciyle, yazılı anlaşma sağlanır. Özel düzenleme yoktur.
ÇEK CUMHURİYETİ İşten çıkartma kararı uygulamaya konmadan 3 ay önce sendikaya ve iş bulma bürosuna bilgi verilmelidir. İşçi fazlalığı nedeniyle işten çıkartmanın alternatifleri ve işine son verilen işçilere yeni iş bulma önlemleri konusunda bir görüşme. Özel düzenleme yoktur.
MACARİSTAN İşten çıkartılacak işçi sayısı en az 10 ise, iş bulma bürosuna bildirimden sonra 30 gün beklenir; işçilerin %25’inin ya da 50’den fazla işçinin işten çıkartılacağı durumlarda bekleme süresi 90 gündür. İşçi sayısını azaltma ilkeleri ve sonuçları hafifletme yolları konusunda görüşme yapılır. Özel düzenleme yoktur.
POLONYA Karar uygulamaya konmadan 45 gün önce, sendikaya ve kamu iş bulma bürosuna bilgi verme zorunluluğu vardır. İşçi çıkartılmadan önce alternatifler ve işten çıkartılmanın sonuçlarının hafifletilmesi konularında sendika ile anlaşma sağlanması gerekir. 10 yıldan az kıdemli işçilere 1 aylık; 20 yıldan 10 yıl arası kıdemli işçilere 2 aylık.
TÜRKİYE
1475 Sayılı Kanun
(15 Mart 2003’e kadar)
T. İş Kurumuna bildirilmesinde itibaren 1 aylık bekleme süresi.

-

İşçinin hak ettiği ihbar ve kıdem tazminatı ödenir.
4773 sayılı kanun (30 Haziran 2003’ ten sonra) İşverenini işçi çıkartacağını işyeri sendika temsilcilerine veya işçi temsilcilerine ve T. İş Kurumu’na bildirilmesinden itibaren 30 günlük bekleme süresi. İşçi temsilcileri ve işverenler arasında, toplu işçi çıkarmanın önlenmesi ya da çıkartılacak işçi sayısının azaltılması yahut çıkarılmanın işçiler açısından zararlarının en aza indirilmesi konuları hakkında görüşme yapılır.  İşçinin hak ettiği ihbar ve kıdem tazminatı ödenir
İş Kanunu Tasarısı İşverenini işçi çıkartacağını işyeri sendika temsilcilerine veya işçi temsilcilerine ve T. İş Kurumu’na bildirilmesinden itibaren 30 günlük bekleme süresi. İşçi temsilcileri ve işverenler arasında, toplu işçi çıkarmanın önlenmesi ya da çıkartılacak işçi sayısının azaltılması yahut çıkarılmanın işçiler açısından zararlarının en aza indirilmesi konuları hakkında görüşme yapılır. İşçinin hak ettiği ihbar ve kıdem tazminatı ödenir.