...................
...................
ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE YAKLAŞIM, TEORİ VE ANALİZ  -Dipnotlar
Doç. Dr. Mustafa Aydın
A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi, Öğretim üyesi
                         
...................
 
...................

DİPNOTLAR:

1) D. Puchala, International Politics Today (New York: Mead, 1971), s. ı.
2) K. N. Waltz, Theory or International Politics (New York: Random House, 1979), ss. ı-3.
3) Webster's Third New International Dictlonary (Springfield: G & C Meriam
Co., 1968), s. 1181.
4) Rosenau, uluslararası ilişkilerdeki "sınır" sorununun, yıllar boyunca, akademisyenler arasında en az gerçek sınırların uluslar arasında neden oldukları kadar ciddi tartışmalara sebebiyet verdiğini vurguluyor. Bkz. J. N. Rosenau (der.), International Politics and Foreign Policy (New York: Free Press), 1969, s. ı.
5) Quincy Wright, bir araştırmasında, uluslararası ilişkiler disiplinine katkıda bulunan bir düzineden fazla alandan bahsetmektedir. Bkz. The Study of International Relatlons (New York: Appleton. 1955), s. 15. O zamandan beri, modeloluşturma, davranış analizi, ekoloji, güvenlik çalışmaları, karşılaştırmalı politika, alan çalışmaları, sosyal psikoloji, simülasyon gibi uluslararası ilişkiler analizlerine katkıda bulunan daha başka alanlarında ortaya çıkmasıyla birlikte bu sayının rahatlıkla ikiye katlandığı söylenebilir.
6) Buradakine benzer bir uluslararası ilişkiler tanımlaması yapan Pearson/Rochester uluslararası etkileşimlerin tarafları ve alabileceği şekilleri kapsayan bir tablo'da yapmış: a) devlet - devlet; b) devlet - devlet dışı aktör; c) devlet dışı aktör - devlet dışı aktör. Bkz. F. S. Pearson ve J. M. Rochester, International Relatlons: The Global Condltlon In the Late Twentleth Century, 2. Baskı (New York: Random House, 1988), s. 12, Tablo 1.1. "
7) K. Waltz, Man, the State and War (New York: Columbia University Press. 1959). Uluslararası ilişkilerdeki analiz düzeyi meselesine ikili bir ayırım (ulusal devlet ve uluslararası sistem) getiren diğer önemli bir çalışma için bkz. J. D. Singer. "The Level of Analysis Problem in International Relations". K. Knorr ve S. Verba (der.). The International System; Theoretıcal Essays (Princeton: Princeton University Press, 1961), ss. 77-92.
8) Benzer düzenlemeler için bkz. J. E. Dougherty ve R. L. Pfaltzgraff, Contendlng Theorles of International Relatlons; A_ Comprehenslve Survey (New York: Harper Collins, 1990), ss. 22-25; P. R. Viotti ve M. V. Kauppi, International Relations Theory: ;Realism, Pluralism, Globalism. 2. Baskı (New York: MacMillan, 1993), s. 14.
9) Singer, op. clt., s. 78.
10) M. Weber, Methodology of the Social Sclences (New York: Free Press, 1949), ss. 81 ve 84.
11) J. A. Vasquez (der.), Classlcs of International Relatlons, 2. Baskı (Englewood CliCfs: Prentice Hall. 1990), s. 68. Metodolojik meselelerin araştırıldığı iyi bir çalışma için bkz. K. Knorr ve J. N. Rosenau (der.), Contendıng Approaches to International Politics (Princeton: Princeton University Press, 1969). Ayrıca hem metedolojik hem de paradigmatik konuları içeren bir incelenme için bkz. Dougherty IPC a1t7.graff, op. clt.
12) E. H. Carr, The Twenty Years' Crlsls, 1919-1939 (London: MacMillan, 1939).
13) Buradaki davranışsalcılığı (behaviourailsm), sosyal bilimlerdeki daha farklı bir tartışmanın tarafı olan ve "sosyal bilim çalışmaları resmi kurumlarla değil fakat bireysel insan davranışları ile meşgul olmalıdır" görüşünü savunan Chicago Okulu ile özdeşleşmiş davranışçılık (behavlourlsm) ile karıştırmamak lazımdır.
14) K. W. Deutsch, Nationalism and Social. Communlcatlon (New York: Wiley,1953); J. N. Rosenau, Llnkages Politics (New York: Free Press, 1969); D. Singer, 'The Behavioural Science Approach to International Relations: Payoff and Prospect", SAIS Review, C: ID, Yaz 1966, ss. 12-20; M. Kaplan, "The Greate Debate: Traditionalism vs. Science in International Relations", World Politics, C: 19, 1966, ss. 1-20; ve M. Kaplan, System and Process In International Politics (New York: Wiley, 1957).
15) Deutsch gibi bazı davranışçılar hem "kantitatif" hem de "kalitatif" analizlerin kullanılmasını isterken, Singer'ın başını çektiği bir grup ise geleneksel yaklaşımlara yönelttikleri eleştirilerinde ve kantitatif tekniklerin kullanılması konusunda daha kararlıydılar. Bkz., örneğin, K. W. Deutsch, 'Toward an Inventory of Basic Trends and Patterns in Comparative and International Politics", American Poııtical Sclence Review, C. 54, Mart 1960, ss. 34-57; Singer, Ibld.; J. N. Rosenau, The Scientific Study of Foreign poııcy (New York: Free Press, 1971). Geleneksel akdemisyenlerin
bu konudaki endişelerini yansıtan bir çalışma için bkz. H. Bul1, "International Theory: The Case for the Classical Approach", Knorr/ Rosenau, op. cit., ss. 20-38.
16) Bu tartışmalar üzerine daha fazla bilgi için bkz. R. Cox, "Social Forces, Sıates and World Ordcr", Mil1ennium, C: 10 (2), Yaz 1981, ss. 126-155; M. Foucault, The Archaelogy of Knowledge (New York: Free Press, 1976); ve J. Lapid, "The Third Debate: On the Prospects of International Theory in a Post-Pozitivist Era", International Studies, C: 33 (3), Eylül 1989.
17) T. S. Kuhn, The Structure of Scientırıc Revolutlons (London: Chicago
University Press, 1970). Türkçesi: N. Kuyaş (Çev.), Bilimsel Devrimlerin Yapısı, 4. Baskı (İstanbul: Alan yayıncılık, 1995).
18) Uluslararası ilişkilerde bir genel teorinin oluşturulamamasını 'eleştiren ve bunun nedenlerini araştıran bir çalışma için bkz. M. Wight. "Why Is There No International Relations Theory?", H. Butterfield ve M. Wight (der.), Diplomatic Investlgatlons: Essays \n the Theory of International Politics (London: Aııen Unwin, 1966), ss. 17-34.
19) Kuhn ve diğer bilim felsefecilerinin "paradigma" teriminden ne anladıkları konusunda bkz. Kuhn, op. clt.; J. Stephens, "The Kuhnian Paradigm and Poliıical Inquiry", American Journal of Pollttcal Sclence, C: 17, 1973, ss. 467-488; T. Ball, "From Paradigms to Research Programs", American Journal of Polltlcal Sclence,C: 20, 1976, ss. 151-177; A. F. Chalmers, What Is This Thlng Called Sclence, 2. Baskı (Milton Keynes: Open university Press, 1982); ve R. J. Bemstein, T h e Restructurlng of Social and Polltlcal Theory (London: Meıhuen, 1979), 1 ve2. bölümler.
20) Kuhn, op. clt., s. viii. Khun'a göre herhangi bir alandaki bilimsel araştırma sürekli olarak "normal" ve "devrimci" bilim dönemleri arasındaki değişimlere tanık olur. Normal bilim döneminde gerçekleştirilebilecek teori, kullanılacak araştırma metotları, yapılacak deneyler v.b. hakkında tek bir bakış açısının egemenliği söz konusudur. Bilim adamları araştırma alanlarını sadece bu belirli şekillerde görürler ve başka alternatifler fazla
düşünülmez. Fakat bir süre sonra bu genel kabul görmüş olan paradigma sorgulanmaya başlanır ';e dolayısıyla devrimci değişim süreci başlamış olur. Bu süreçte eski paradigmanın yerine geçebilecek çeşitli alternatifler ortaya atılır. Bu birbiriyle çatışan ve yarışan paradigmaları değerlendirecek kesin kurallar yoksa da, genel kabul. sonunda bir alternatifin etrafında toparlanır ve bu görüş yeni bir normal bilim dönemini egemenliği altına alacak olan paradigma haline gelir. Tek bir egemen teorik perspektifin
yokluğunda, Kuhn'un tanımladığı şekli ile paradigmanın genelde politika bilimine ve özel olarak da uluslararası ilişkilere uygulanması çeşitli şüpheler uyandırır. Ancak bu terim genellikle politika biliminde -ve uluslararası ilişkilerde- ki analizlerde çoğunlukla aynı anda var olarak birbirleriyle yarışan ve zaman zaman birinin daha çok öne çıktığı teoriden geniş yaklaşımları, perspektifleri tanımlamakla kullanılabilir. Bu kullanım iki
veya daha fazla genel yaklaşımın aralarındaki farkların birbirleriyle anlamlı diyaloga engel olacak boyutlarda olduğunu ve bir paradigmanın etkisinde kalan teorilerin birbirleriyle olan benzerliklerinin farklılıklarından daha büyük olduğunu ima eder.
21) Bkz. J. N. Rosenau, "Order and Disorder in the Study of World Politics", R. Maghmori ve B. Ramberg (der.), GlobalismVersus Reallsm: International Relations' Third Debate (Boulder: Westview, 1982), ss. 1-7. Pek çok akademisyen uluslararası ilişkiler teorisinin II. Dünya Savaşı sonrası gelişimi için benzer bir 3-ayaklı ayırım görmüşlerdir. Bkz. Waltz, Man, State and War; R. D. McKinlay ve R. Little, Global Problems and World Order (Wisconsin: University of Wisconsin Press, 1986); Viotti/Kauppi, op. cil. Bizim buradaki kategorilerimizde özellikle H. Bull, T h e Anarchlcal Soclety: A Study of Order In World Politics (New York:COl!1mbia University Press, 1977); Banks, M., "The Inter-paradigm Debate", M. Light ve A. J. R. Groom (der.), International Relatlons: A Handbook of Current Theory (London: Pinter, 1985), ss. 7-27; S. Gill ve D. Law, The Global PoıitiCal Economy (Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1981); ve M. Wight, International Theory: The Three Tradltlons (Leichester: Leichester University Press, 1991)'in tartışmalarından faydalanılmıştır. Wight uluslararası ilişkiler teorilerini incelerken realist gelenek, rasyonalist bakış açısı ve devrimci yaklaşım şeklinde üç paradigma kullanırken, MacKinlaylLittle, dünya düzenini açıklarken liberal, sosyalist ve realist modelleri kullanıyorlar. Öte yandan Waltz'un uluslararası etkileşimleri tanımlarken kullandığı 1, 2 ve 3. imajları sırasıyla devrimci-globalist, rasyonalist-plüralist ve realisı-gelenekçi paradigmaları yansıtır. Bu makalede, paradigmalarla ilgili açıklamalarımda ayrıca Viottil Kauppi'nin "Uluslararası İlişkilerin Alternatif Görüntüleri" adlı tablosundan faydalandım.

22) Bkz. op. cit., s. 12, Tablo 1.1. 22) F. H. Hinsley, 'The Concept of Sovereignty and the Relations Between States", J. C. Farrell ve A. P. Smith (der.), Theory and Reality Jn International Relations (New York: Columbia University Press, 1967), ss. 58-64.
23) A. Lijphart "The Structures of the Theoretical Revolution in International Relations", International Studies Quarterly, C: 18, 1974, s. 54'e göre, her ne kadar Morgenthau yaklaşımını uluslararası ilişkilere yeni bir bakış açısı olarak sunuyorsa da, ortaya koyduğu şekli ile realizm, sadece geleneksel güç politikası yaklaşımı ile güç dengesi teorisinin rafine edilmiş hali ile yeniden sunulmasıdır ve idealist-realist tartışması da sadece geleneksel paradigmanın içindeki bir fikir ayrılığını temsil eder. İkisi arasındaki fark güç dengesi teorisi ile dünya devleti, dünya toplumu ve ortaklığa güvenlik teorileri arasındaki farklılığa benzer bir yapıdadır. Burada adı geçen teorilerin kısa bir açıklaması için bu makalenin 17-19 sayfalarına bakınız.
24) T. L. Knutsen, A History of International Relatlons Theory (Manchester: Manchester University Press, 1992), s. 235.
25) Waltz, Man, State and War.
26) Örneğin Bkz. R. Aron " What is a Theory in International Relations", Farrcl/Smith, op.clt., ss. 1-22; R. Aron, "The Anarchical Drder of Power", S. H. Hoffman (dcr.),Condltlons of World Order (Boston: Houghton Mifflin, 1968); ve S. H. Hoffman,"International Systems and International Law", Knorr/Verba, op. clt., ss. 205-237.
27) Knutsen, op. clt., s. 235, bunu transaksiyonel paradigma olarak adlandırıyor.
28) R. O. Keohane ve J. S. Nye. (der.), Transnational Relatlons and World
Politics (Cambridge. Mass.: Harward University Press. 1971).
29) Bkz. Knuısen, op. cit.
30) Aktaran Lijphart, op. clt., ss- 43-44.
31) Uluslararası ilişkilerle ilgili ilk temel kavramların oluşmaya başladığı bu dönemle ilgilidaha fazla bilgi için bkz. Knutsen, op. clt., 1 ve 2. bölümler; Lijphart, op. clt., ve A.Lijphart (deL), World Politics: The Wrltlngs of Theorists and Practltloners, Classical and Modern (Boston: Allyn and Bacon, 1971).
32) Aktaran Lijphart, World Politics, s. 53.
33) ıbld., s. 44.
34) E. B. Hass, "The Balance of Power: Prescription, Concept, or Propaganda?", WorldPolitics, C. 5, Temmuz 1953, s. 458.
35) Bkz. Lijphart, World Politics, s. 64.
36) H. Bull, "Society and Anarchy in International Relations", Butterfield/Wight, op. clt.,s. 36.
37) 1. 1. Claude, Ir., Power and International Relatlons (New York: Random House,1962), s. 9.
38) M. Wight, "Western Values in International Relations", Butterfield/Wighı, op. dt., ss.89-131.
39) Her ne kadar Lock da Hobbes gibi devletlerarası ilişkileri "doğa hali" kavramı ile açıklarsa da, ondan farklı olarak bunun sürekli bir savaş hali olduğunu düşünmez.
40) H. Bull, "The Grotian Conception of International Society", Butterfield/Wight, Ibld.,ss. 51-73.i
41) 41 Çağdal! uluslararası ilişkilerde siyasi larih yaklaşımıyla yapılan önemli bir çalışma için bkz. A. J. P. Taylor, The Orlglns of the Second World War (London: Pcnguin Books. 1964).
42) Pearson/Rochester. op. clt.
43) Carr, op. cit.
44) H. J. Morgenthau, PolitIcs' Among Nations (New York: Alfred Knopf. 1948).Türkçesi: B. Oran ve O. Oskay (çev.), Uluslararası Polıtıka (Ankara: Türk Siyasi İlimler Derneği, 1970).
45) A. H. Kissinger, A World Restored (Boston: Houghton Mifnin, 1957) ve AmericanForeign Policy: Three Essays (New York: W. W. Norton, 1969); Wa1tz, Theoryof International Politics; G. F. Kennan, American Diplomacy, 1900-1950(Chicago University Press, 1951).
46) F. Northedge, The International Politlcal System (London: Faber & Faber,1976); Bull, Anarchical Society; A. James, Soverelgn Statehood (London:Allen & Unwin, 1986); MacKinlay/Little. op. clt.; M. Donelan. Elements ofInternational Polltical Theory (Oxford: Clarendon, 1990); J. Mayal,Nationalism and International Society (Cambridge: Cambridge University Press,1990); A. Watson, The Evolution of International Society (London: Routledge,1992); ve Wight, International Theory.
47) Realist varsayımlann -oldukça ayrıntılı ve kuvvetli bir eleştirisi için bkz. J. Roscnberg."What's the Matter wiıh Realism". Review of International Studies, C. 16 (3),Ekim 1990.
48) K. W. Deutsch, Nationalism and Social Communicatlon (Cambridge, Mass.:MIT Press, 1953); ve J. N. Rosenau (cd.), Linkage Politics: Esssays on theConverğence of National and International Systems (New York: Free press,1969)'da geleneksel devletten devlete ilişkileri by-pass eden toplumlararası gayrı resmi ilişkiler üzerinde yoğunlaşırken, M. Kaplan, System and Process In International Politics (New York: Wiley, 1957)'de uluslararası sistemIerIe ilgili daha "bilimsel" teoriler geliştirdi.
49) İki okul arasındaki tartışma Knorr Rosenau ile başladı. Ayrıca bu konuda Rosenau ve Northedge arasında yapılan ateşli tartışma için bkz. Millenium, C. 5 (1),1976.
50) F. Halliday, RethlnkIng International RelatIons (London: MacMillan, 1994), 's. ı3.
51) B. White, "Analysing Foreign Policy: Problems and Approaches", M. Clarke ve B.White (der.), UnderstandIng ForeIgn PolIcy: The ForeIgn PolIcy SystemsApproach (Aldershot: Gower, 1989), s. 5
52) R. Synder, v.d., Foreign poııcy Declslon-Maklng (New York: Free Press, 1962).
53) Keohane/Nye, op. clt.
54) K. Wa\tz, "The Myth of National Interdependence", C. Kindelberger (deL), T h e International Cooperation (Cambridge, Mass.: MIT Press, 1970).
55) Neo-realizmin genel bir incelemesi ve eleştirisi için bkz. R. O. Keohane (cd.). Neoreallsm and Its erlties (New York: Columbia University Press, 1986).
56) S. Krasner.Struetural Conrııet: The Third World Agalnst Global L1berallsm (Berkeley, CA: University of Califomia Press. 1985).
57) R. Tucker, The Inequaııty of Nations (London:Martin Robertson, 1977).
58) Bull, Anarchlcal Soclety; Waltz, Theory of International Politics.
59) R. Gilpin, War and Change In World Politics (Cambridge: Cambridge University Press, 1981).
60) S. Strange, States and Markets: An Introduction to International Polltlcal Economy (London: Pinter, 1989); Keohane, op. clt. ve Hegemony: Cooperatlon and Dlscord In the World Polltlcal Economy (Princeton: Princeton University Press, 1987); Krasner, op. clt.
61) J. Burıon, World Soclety (Cambridge: Cambridge Univeğsity Press, 1972). Burton'un eleştirisi için bkz. C. Hill, "Implications of the World Society Perspective for National Foreign Policies", M. Banks (ed.), Conflict In World Society: A NewPerspective on International Relations (Brighton: Wheatsheaf, 1984).
62) Tarihscl sosyoloji ile uluslararası ilişkiler arasındaki bu etkileşimin örnekleri için bkz.J. Hall, Powers and L1bertles (London: Pelican, 1986); M. Mann, The Sources or Social Power, Cılt i (Cambridge: Cambridge University Press, 1988); ve M. Mann (der.), The RIse and Decllne or the Natlon State (Oxford: Basil Blackwell,1990).
63) Bu makalede, eleştirel teori ve postmodern yaklaşımlarla ilgili çeşitli kavramlardan bahsedilirken, bunların Türkçe karşılıkları üzerinde henüz bir anlayış birlikteliği oluşmadığından, kavram kargaşasından kaçınmak amacıyla zaman zaman sadece İngilizceleri kullanılmıştır.
64) C. Brown, International Relatlons Theory: New Normative Approaches
(New York, London: Harvester, 1992), s. 195.
65) Örneğin, Cox eleştirel teoriyi varolan düzenden ayrı duran ve onu eleştiren teori olarak tanımlıyor. Hoffman ise Cox'u onaylamakla birlikte eleştirel teoriyi daha çok Jürgen Habermas'ın Frankfurt Okulu'yla adlandırıyor. Benzer şekilde Coker Postmodern'i geniş olarak periyodik anlamında kullanırken Der Derian ve Shapiro postmodern yaklaşımı Ilterary theory ve anti-analitik felsefe ile alakalandırıyor. Ashley postmodernizmi poststructuralızmle aynı anlamda kullanırken, Der Dcrian postmodern yerine geç-modem terimini kullanıyor. Bkz. R. K. Ashley, "Living on
Borderlines: Man, Poststructuralism and War", J. Der Derian ve M. Shapiro (der.), Internatlonal/Intertextual Relatlons: Postmodern Readings of World Politics (Massachusettes: Legxington Books, 1989); C. Coker, "Postmodernity and the End of the Cold War: Has War Been Disinvented?", Review of International Studies, C. 18 (3), 1992, ss. 189-198; Cox, op. clt.; R. Cox, Productlon Power and World Order: Social Forces in the Makıng of History (New York:Columbia University Press, 1987); J. Der Derian, Antldlplomacy: Spies, Terror, Speed and War (Oxford: Blackwell, 1992); M. Hoffman, "Critical Theory and the
Inter-Paradigm Debate", MlIlennlum, C. 16 (2), 1987, ss. 231-249.
66) A. Groom ve M. Light (der.), Contemporary International Relatlons: A Gulde to Theory (London, New York: Pinter_Pub., 1994), s. 56.
67) Habermas hakkında bkz. Bersıein, op. cU. ve R. Berstein (dcr.), Habermas and Modernlty (Cambridge: Polity, 1985), T. MacCarthy, The Crltlcal Theory of Jurgen Habermas (London: Hutchinson, 1978).
68) 1. Habennas, Knowledge and Human Interests, çev. J. Shapiro (London, Boston: Beacon, 1972).
69) Hoffman, Critlcal Theory. Elqtirel teoriyi uluslararası ilişkilerdeki dördüncü paradigma olarak gören bir diğer teorisyen de Andrew Linklater idi. Bkz. Beyond Realism and Marxism: Critlcal Theory and International Relatlons (Basingstoke. New York: MacMi11lan. 1990) ve "The Question of the Next Stage in International Relations Theory: A Critical-Theoretical Po int of View". Mıııennium, C. 21 (1). Bahar 1992. ss. 77-98.
70) R. Co x, "Gramsci, Hegemony and International Relations", Millennium, C. 12 (2). Yaz 1983, ss. 162-175; Social Forees, States and World Order;  Production, Power and World Order; ve "Postcript 1985", Keohane, Neorealism and Its Crltics.
71) Hoffman, Crltlcal Theory.
72) Postmodern yaklaşımların metodolojik bir eleştirisi için bkz. J. A. Vasquez, "The Post-Positivist Debate: Reconstructing Scientific Inquiry and International Relations Theory Af ter Enlightenment's Fall", K. Booth ve S. Smith (der.), International Polltlcal Theory Today (Cambridge: Polity, 1994). Bu okulun ortaya çıkışıyla ilgili bir çalışma için bkz. M. Hoffman, "Restructuring, Reconstruction, Reinscription and Rearticulation:
Four Voices in Critical International Theory", Mıllenlum, C. 16 (2), 1987.
73) R. K. Ashley, "Geopolitics of Gcopolitical Space: Toward a Critical Social Theory of International Politics", Alternatlves, C: 12, Ekim 1987, ss. 403-434; ilc "Untying the Sovereign State: A Double Reading of the Anarchy Problematique", Mlllennlum,C: 17 (2), Yaz 1988, ss. 227-262; R. K. Ashley ve R. B. J. Walker (der.), "Spcaking the Language of Exile: Dissident Thought in International Studies", International Studies Quarterly, special issue, C. 34 (3), Eylül 1990; W. E. Collonny,
Identlty/Dlfference: Democratlc Negotlatlons of Polltical Paradox
(Ithaca: Comcil University Press, 1991); Der Derian/Shapiro, op. clt.
74) y. Lapid, op. cit. ve "Quo Vğdis International Relations? Further Reflections on The 'Next Stage' of International Theory", Ml11ennium, C. 18 (1), Bahar 1989, ss. 77-88.
75) Ashley/Walker, op. dt. Ashley'in ilk çalışmaları oldukça konvansiyonel çalışmalardı ve daha çok neo-realizme yönelik sert ataklarıyla tanınmıştı. Bkz. "The Powerty of Neorealism", InternationalOrganizations, C. 38 (2), 1984, ss. 225-86.Tamamiyle postmodern ilk çalışması L1vlng on Borderlines'dır. Walker'in gelişimi de benzer olmuştur. Ön"ceki çalışmaları Dünya Düzeni Modelleri Projesinden kaynaklanmıştı ve açıkça modernist ve postmodernden çok eleştirel idi. Fakat daha "sonraki realizm ve egemenlik eleştirileri ilc politik teori - uluslararası teori ilişkisini
araştırdığı çalışmaları giderek daha postmodern oldu.
76) J. Der Derian, On D1plomacy: A Genealogy of Western Estrangement
(Oxford: Blackwell, 1987); "Introducing Philosophical Traditions in International Relations", Mıııennium, C: 17 (2), Yaz 1988, ss. 89-193; ve "The Boundaries of Knowledge and Power in International Relations", Der Derian/Shapiro, op. clt., ss. 3-10.
77) Der Derian, Antldiplomacy; M. J. Shapiro, "Strategic Discourse/Oiscursive Strategy: The Representation of 'Seeurity Policy' in the Video Age", Ashley/Walker, op. dt., ss.327-340.
78) Postmodern bakış açısının günilmüzün uluslararası olaylarına yapabileceği katkılara ışık tuıabilecek çalışmalar için bkz. J. Der Derian, "SIN: International Theory, Balkanisationand the New World Grder", Millennium, C. 20 (3), Kış 1991, ss. 485-506; C. Norris, Postmodernism, Intellectuals and the Gulf War (London: Lawrence and. Wishart, 1992).
79) Bu alanda Spegele'nin Ashley'i eleştirisi öncü bir çalışma. Bkz. R. D. Speegcle, "Richard Ashley's Discourse for Inıernational Relations", Millennium, C: 21 (2), 1992, ss. 147-182. N. J. Rengger ve M. HoCfman (der.), Beyond the Inter-Paradlgm Debate: Critica i Theory and International Relatlons (Hempstead: Harvester, 1995) ise eleştirel teori ve postmodern analizlerin savunucularına ve eleştirilerine birlikte yer veren ilk çalışma. Aynca postmodernizmin oldukça kapsamlı iki eleştirisi
için bkz.' P. Dews, Logics of Disintegration (London:Verso, 1986); E. Gellner, Post-modernism, Reason and Rellgion (London: Routledge, 1992).
80) Der Derian/Shapiro, op. cU., ss. ix-x; ve Halliday, op. cit., ss. 37-45.
81) Örneğin Ashley uluslararası ilişkilerin post-structural ve postmodern bir teorisini üretmeyi reddediyor. Kendi ifadesi ile amacı "modernUy" rejiminin içinde ya da dışında olmayan bir bakış açısından poststructuralist olmayan teorilerde bulunan aykırılıklan ve çelişkileri ortaya çıkarımaktır. Bkz. Ashley, L1ving on Borderlines.
82) Brown, op. cit., s. 218. Örneğin Ashley'in Waltz'u deconstruction'ının realist düşüncenin uluslararası ilişkilerin çağdaş teorik söylemindeki  egemenliğine ne etkisi olacağı, olabileceği, hatta olması umulduğunu görmek oldukça zor. Alternatif teoriler
83) 0er Oerian, AnHdlplomacy; Shapiro, Strateglc Dlscourse; O. Campell,"GIğbal Inscription: How Foreign Policy Constitutes the United States", AlternaHves, C: 15 (3), Yaz 1990, ss. 263-286 ve Writing Securlty: United States Foreign Policyand The Politics of IdenUty (Manchesıer: Manchester University Press, 1992). Burada Campell bir devletin uluslararası iliğki1eroi iç yapısının bir fonksiyonudur , ğeklindeki geleneksel görüğü tersine çeviren postmodern egemenlik ve müdahale
çalığmaları yapıyor.
84) T. Todorov, The Conquest of Amerlğa (New York: Harpcr Collins, 1985).
85) 0rneğin bkz. J. Piscatori, .. The Rushdie Affair and the Politics of Ambiguity",
International Affairs, C. 66' (4), Ekim 1990, ss. 767-789.
86) 0. Purrit, Reasons and Persons (Oxford: O. Univ. Press, 1984).
87) Bkz. C. Enloe, Bananas, Beaches and Bases: Makıng Feminist Sense of International Politics (Berkeley: University of Califomia Press, 1989); ve T h e. Mornlng Arter: Sexual Politics at the End of the Cold War (Berkeley:University of Califomia Press, 1993); K. Grant ve R. Newland, Gender and International Relatlons (Bloomington: Indiana University Press, 1991); J. A. Tickner, Gender In International Relations (New York: Columbia University Press, 1992); S.- V. Peterson. (dcr.), Gendered States: Feminist (Re)Vlslons of International Relatlons Theory (Boulder: Lynne, 1992).
88) A. lagger ve P. Rothenburg. Feminist Frameworks: Alternatlve Theoretleal Accounts of Relatlons Between Women and Men (New York: MeGraw-Hill,1984); Enloe, Ibld.
89) B. Hooks, Feminist Theory - From Margln to Center (Boston, MA: South End Press. 1984j.
90) R. Paenueeo, "CAPS: Part of National Trend in Peaee Studies", Capital Area Association for Peace Studies Chronlcle, C. I, Nisan 1990; C. Rank, "The InterdiseipIianary Challenge of Peaee 'Studies", D. C. Thomas ve M. T. Klare (der.), Peace and World Order Studies: A Currlculum Gulde (Boulder: Westview Press, 1989).
91) C. M. Stephenson, 'The Evolution of Peace Studies".Thomas/Klarc, Ibld., ss. 11-12.
92) Örn: Doügherty/Pfaltzgraff, op. c1t., bir düzineden fazla yaklaşımı belirliyor. Bir diğeri yirmi dörtten fazla yaklaşım sıralamış durumda. Bkz. V. Kubalkova ve A. A. Cruikshank, Marxism-Leninism and Theory of International Relatlons (London: Routledge and Kegan Paul, 1980)

1           2           3           Dipnotlar