Eski geleneksel Adige enstrümanlarını kullanacak bir
topluluk ve orkestra oluşturulması, müzisyenlerimizce
bestelenmiş onca şarkının yeniden söylenmeye
başlanması içerikli çok sayıda yazı “Adige Mak”
(Adige Sesi) gazetesinde yayınlanmıştır. Bu üzücü
durum konusunda sanatçılarımız, biliminsanlarımız ve
ünlü oyuncularımız görüşlerini belirttiler, ancak yine
de yeterli adımlar atılamadı, sonuç olarak konuyu
yeniden ele alma durumunda kaldık.
Vımar Tabısım, Canhot Natho, Ramazan Sihu, Kazbak
H’eşh’
(Xэшх Казбек) ve Muat Bısıc gibi
bestecilerimizin bestelediği şarkı ve melodi
(орэдышъо) sayısı iki bine ulaşıyor. Yura Ç’ırğ
(КIыргъ Юрэ), Asker Ğonejıko, Muhdin L’ıh’ase
(ЛIыхэсэ Мухьдинэ), Alıy Haç’eko, Goşnağo
Semegu, Nurbıy Yemıj, Çeslav Anzerko, Vyaçeslan
Anzerko, Kaplan Tıko, İsa Çıç (КIыкI Хьисэ) ve
başkalarının da başarılı yapıtları ortada, bütün
bunları bir araya getirdiğimizde, müzik dağarcığımızın
yetersiz, söylenecek şarkı sayısının da az olmadığını
söyleyebiliriz.
Besteci Aslan Nehay’ın (*) yaratıları, kuşkusuz
ayrı ve seçkin bir konumda. Bu son yıllarda Ruslan
Barço (Барцо Руслъанэ), Anjelika Neçes, Ayub
Baste ve başkalarının bestelerini dinletilerde
(konserler düzenlendiğinde) dinliyoruz. Ulusal
sanatımızı daha üst düzeyde –ve yaygın biçimde-
geliştirmek istiyorsak, toplumun gereksinimi tam
karşılayacak bir topluluk oluşturmamız zorunlu.
Paramız yok gibi bahaneler öne sürülecektir ama
istenirse başka seçenekler, çıkış yolları da vardır.
“İslamıy”
ve “Veşuten” (Ошъутен) gibi topluluklara
gerekli ek kadrolar verilirse, sorunun çözümü
için gerekli adımlar atılmış olur
diyenlerle karşılaşıyoruz. Sölenenler bununla da
sınırlı değil, gerekli elemanların Adigey’de
kalmadığı, bulunmalarının da olanaksız olduğu gibi
olumsuz haberler uçuranlar da var. Ancak sanat üzerine
eğitim veren 20’den çok orta dereceli okulumuzuzun
bulunduğu, Cumhuriyet Sanat Koleji ile Adige Devlet
Üniversitesi’ne bağlı Sanat Enstitüsü gibi
kurumlarımızın olduğu ve bunların halen faaliyette
oldukları da biliniyor, topluluk için eleman niçin
bulunamayacakmış?. .
Okullar yeterli mi?
Okullara ilişkin olarak bu türden sorular uzun bir
süreden beri kültür merkezlerimiz başkanları,
besteciler ve sanatçılarımızın kulaklarına değin
ulaşmaktadır. Soruna herkes kendi anlayışına göre
yaklaşıyor, böyle de olsa, toplulukta görev alacak
elemanlar Adigey’de eğitilebilir, bizimki yetmezse,
gençlerimiz kardeş Kabardey-Balkarya’da
eğitilebilirler. ”Yok, yapamayız” demeyerek,
”başlayalım, sonunu bir görelim” dememiz yararlı
olur.
Bestecilerin besteleri topluma sunulmadığında, iş
soğuyor, şiir ve beste yapılması kesintiye
uğruyor, daha kötüsü şiir ve bestecilik büsbütün
sonlanabiliyor. Lirik, estrada (эстрадa) ve ülke
sevgisi üzerine şarkılar besteleyen kaç müzisyenimiz
kalmış ki?Soruları çoğaltmak olanaklı, ama bu sorulara
kim yanıt verebilir ki, bilemiyoruz.
Haç’eş (konuevi) şarkıları, kemençeciler
(ХьакIэщ орэдхэр, шыкIэпщынаохэр). . .
Haç’eş şarkılarının söyleniş biçimlerini öğrenmek,
kemençe (шыкIэпщынэ) ve kaval (къамыл) ile
şarkı melodilerini (орэдышъо) çalmak için Cumhuriyet
Adige Khase’sinde bir okul (**) açılıyor. Bilgi
ve deneyimini geliştirmek isteyenler Khase’nin
sözkonusunu okuluna yazılabilirler.
1
Mart tarihine kadar okul kayıt başvuruları kabul
edilecek. Adige Khase merkezine şu telefonlarla
başvuruda bulunabilirsiniz: 52-70-15, 52-70-16,
8-928-663-83-29
Girişimin başarılı olması dileğimizdir.
(*) Aslan Nehay için bk. CircassianCanada,
internet. (**) Okul, Adigey’de bir sivil
toplum hareketi olan Adige Khase (Хасэ) tarafından
açılmış olmalı. -HCY
|