AMAÇ KARŞITLIK DEĞİL, PLANLI KALKINMAYI SAĞLAMAK  
  Yemıttılh Nurbiye
Adige Mak,
23.05.2007
Çeviri: Jade Wumar
 
   
 

21 Mayıs günü bütün dünya Adigeleri tarafından anma günü olarak kabul edilirken ulusun tarihi geçmişini göz önüne alarak onu unutmadan içinde bulunduğumuz zamanı ve geleceği de bir arada düşünüyoruz. Tarih bilincin olmadan,vatanına,ulusuna,dil ve kültürüne,tutum ve davranışlarına gereken değeri vermeden ilerleyemeyeceğinin bilincinde olarak, olup bitenleri bir araya getiriyorsun.

Pazartesi akşamı Adige Cumhuriyeti Devlet Filarmoni binası karşısında toplanan insanlara şöyle bir baktığımızda; orda Adige, Rus, Ermeni, Kazak ve benzerlerini kendi ulusal kıyafetleri içinde görüyoruz. Kardeş cumhuriyetlerimizden, Kraylardan, dış ülkelerden gelen soydaşlarımızda göze çarpıyor. Yapılan anma gününe güç katan, sivil toplum kuruluşları yanında devlet kurumları temsilcilerinin de katılması oldu.

İkili sohbette bulunduklarımız arasında millet vekilleri; Wuıdıççeko Yure, Mıgu Reşıd, Mırze Cambeç, Bédanıkhue Remezan, Hasenekhue Murat, Beguğe Byaçeslav, Ppattıkhue Aslan, bilimadamları; Mamiy Ruslan, Ççırğ Ashad, Kheğezej Bayset ve ulusal konularla yakından ilgilenen Haşüıttse Muhamed, Woxhuıte Aléksandr, Yedic Batıray, Yenemıkhue Mewlid vardı. Onların anlattıklarını dinleyince ve bunun ötesinde bir çok gencin bu anma gününe katkılarını görünce insan geleceğe cesaret ve güvenle bakıyor.


“Hakurınehable’den ayrıldım” diyor Beğ Kuışıkuı

“Gençliğimde Kafkas-Rus savaşlarına yönelik toplantılar yapılmazdı. Şimdi ulusal tarihimizi derinliğine tartışıyor olmamız en iyisi. Adigelerin ulusal meziyetlerinin dillerde dolaşmasını istiyorum.Cevval gençlere sahibiz. Filarmoni binasının önüne dikilecek anıta hepimiz katkıda bulunacağız.”


Dua Ettiler


Adigey'in özgürlüğünü korumak için 19. yüzyılda cereyan eden Kafkas-Rus savaşlarında yok olanlar anısına yönelik Filarmoni binasının yanına dikilecek olan anıtın tasarlanan yerinin önünde yapılan toplantıda Adigey ve Krasnodar Kray Müslümanları Müftüsü Yemıj Nurbiy açılış konuşmasını yaptı.

Yüz yılı aşkın süren Kafkas-Rus savaşlarında binlerce kişinin hayatını kaybettiğini anlatan Nurbiy, Adigelerin bugün 50'yi aşkın ülkede  yaşadıklarını vurgulayarak, onların tarihi topraklarına dönmeleri için yardımcı olunması gerektiği zaruretini açıkça belirtti.

“Bugün kardeşlik temelinde yaşantımızı cumhuriyetimizin barış ve esenliğini korumak zorundayız” diyen Nurbiy, Kafkas savaşlarının gerçeklerini de unutmamalıyız. Bunu yeni nesillerimize düşmanlığı aşılamak için değil savaşın getirdiği yıkımları bir daha onların yaşamamaları ve onların böyle bir kötülükle muhatap olmamalarını sağlamak için yapmalıyız diye devam etti.

Kafkas-Rus savaşlarının bitiminin 144.yılını anarken Filarmoni binasının yanında inşa edilecek anıt için imkanı olan herkesin katkıda bulunması konusunda Yemıj Nurbiy ricada bulundu.Kafkasya insanları darmadağın eden ulusları birbiriyle çarpıştıran 143 yıl önceki savaşın zararlı etkilerinin bugünde ortaya çıktığını belirten Müftü,toplantıya katılanların iyi dileklerinin kabul edilmesi için duacı oldu.Kıyı boyunda suçsuz yere yok olanlar için, Karadeniz'in hüznüne hüzün katan orda hayatını kaybeden Adigeler için, Allah’ın onları mübarek cennetiyle ödüllendirmesi ve Adige dağlarının huzuru için Allah’a dilekte bulundu.

Müftü, dünya Adigelerinin anavatanlarına dönüp orda yaşamaları için Allah’ın onlara yardımcı olması için dua etti. II. Dünya Savaşı'nda, Çeçen Savaşı'nda ve cereyan eden diğer savaşlarda azımsanmayacak sayıda insan hayatını kaybetti. Müftü son gelişmelerden bahsederek trafik kazalarından, uyuşturucu kullanımından dolayı gençlerimizi kaybedildiğini altını çizerek anlattı. Kendimizi korumak, ulusumuzun ilerleme ve kalkınmasında mevcut imkanlarımızın birlikte kullanımının önemini vurgulayarak Allah’ın dualarımızı kabul etmesini diledi.

Maykop ve Adigey Hıristiyanları dini lideri duasında, ”yaşadığımız toprağın olup bitenleri ifade edebilme yeteneği olsaydı insanın hüznünü, acılarını, sıkıntılarını ve göz yaşlarını sebepleri ile bize anlatırdı. Kimin ne suçu olduğunu bize bildirirdi. Tarihte hiçbir şey yok olmaz aksine geleceğe yönelik ders verir. Tarih anlamında Adige-Rus halklarının anıları çok taze. Adige topraklarında çok kıymetli insanların karşılaştıkları zorlukları daima aklımızda tutarak bugünkü nesilleri karamsar düşüncelere karşı uyarıyoruz” dedi.

Bazı güç odaklarının askeri yöntemlerle çok kan akıttıklarını, ulusların arasına düşmanlık sokmaya çalıştıklarını belirten Panteleymon, Adige ve Rusların karşılıklı anlayış içinde beraberce yaşadıklarını geçmişte de Adigeler içinde küçük Hıristiyan gruplarının varlığının faydaları olduğunu vurguladı. Doğum oranın artmasının, uyuşturucu maddelerden korunmanın, tiyatro, hastane, kütüphane, cami ve kilise gibi toplumsal yapıların sayısının arttırılmasının dile önem vermenin eğitimsel bir gereği ve anlamı olduğunun önemine dair düşüncelerini ifade etti. Rusya’da yaşayan ulusların birlik ve beraberlik iradesinin sağlam temellere oturtulması Rusya federalizminin devlet yapısının güçlendirilmesi için Adige ulusunun bilinçli ve önemli faaliyetler gösterdiğini söyledi. Sonuçta iyiliğin kötülüğü yenmesi gerektiğini belirtti.

Yapılacak olan anıtın önünde toplantıya katılanlar dua edip anıt kaidesine çelenk bıraktılar.


Başkan 1 milyon Ruble bağışta bulundu

Anma toplantısı Filarmoni binasının önünde icra edildi. Adigey Devlet Halk Dansları Topluluğu “İslamey” verdiği konserde eski Adige woredlerini ve ğıbzelerini söyledi. Büyük kompozitör Nexeye Aslan ulusal marşı orkestraya kendi şekliyle söyletti. Adigey devlet sanatçısı Khuişşekhue Simi sanatsal faaliyetlere büyük katkılar sağladı.

Adige Cumhuriyeti başbakanı Viladimir Samojenkov yaptığı konuşmada, Adigelerin savaşta büyük kayıplara uğradığının altını çizdi. Böyle bir şeyin tekerrür etmemesi için barışı pekiştirmek, karşılıklı anlayışa dayalı bir yaşam şekli kurmak zorundayız. Politik çıkarlarını düşünenlerin verebilecekleri zararları yok sayamayız. Çok uluslu yaşamın, çok dinli yapının hüküm sürdüğü Adige Cumhuriyeti'nin mevcut barış ve esenliğini kayıtsız ve şartsız korumalıyız dedi.

Adigey'in Rusya'ya katılımın 450. yılı olduğunu belirten başbakan Adige Cumhuriyeti başkanı Thaquışıne Aslan’ın ulusal bütçeden 1 milyon Ruble'yi anma günü kutlamaları ve yapılacak anıt masraflarını karşılamak üzere ayırdı. 21 Mayıs anma gününün resmi tatil ilan edilmesi ve bütçeden anıt yapımına dair ayrılan para Kafkas Savaşı kayıplarımıza verilen büyük değerin göstergesidir dedi.

Adigey milletvekili Mırze Cambeç’in Adigece ve Rusça yaptığı konuşma Adige Cumhuriyeti devlet yapısının güçlülüğüne dair en güzel göstergedir. Savaşı yaşayan Kuzey Kafkasya ulusları 21 Mayıs'ı yasla geçirirler. Filarmoni binasının yanındaki anıt yapı tamamlandığında orda bir araya gelip yeni çatışma ve savaşlar amacı taşımadan tarihi aklımıza getiririz.

Gelecek huzur içinde karşılıklı anlayışa dayalı bir yaşam istiyoruz diyen Mırze Cambeç, biz Adigelere sayınız az diyenlere azlığımızın sebebini bu dikeceğimiz anıtla göstermek istiyoruz. Anıtın dikilmesini başkanımız önemli devlet işlerinden sayıp 1 milyon Ruble tahsis etti. Bu bir başlangıç bu tahsis yetmeyecek bütün ulusun katkısı gerekli. Yapılacak olan anıt Adige ulusunun onurudur. Gönlümüzden kopan maddi katkılarla anıtın bitirilmesine gayret edeceğiz.

Anıtın ulusal bilinç anlamı bilim adamlarımızın tarihi gerçeklere dayanarak yeniden yazması gelecekte de barışın korunması zarureti ve diaspora-anavatan Adigeleri arsındaki bağların gelişimi ve seyri konularında Mırze Cambeç fikirlerini beyan etti.



Yaşamlarıyla bize örnek olan kahramanlar

Adige Xase thamadesi Ççırğ Ashad, tarih sayfalarının ifade ettiği gibi Adigey Kafkasya'sında yaşayan 2 milyondan fazla kişinin savaş sonu 60 bine düştüğünü belirtti. Tığujjıkhue Kızbeç, Zanekhue Seferbiy ve diğer kahramanların hayatları, hikayeleri hafızalarımızda yerini koyuyor. Tarihi çarpıtan bilim adamlarını suçlayan A.Ççırğ, bu olaya resmi tarih anlayışı yaklaşımı gerektiğini bu konuda da başkanımız Thaquışıne Aslan’ın çalışmalarında yanında olmamızı istediğini beyan etti.

Adige Zefes üyesi Dzewkhuej Zawır, Maykop'un kuruluş yıldönümünün tespitinin şimdi zamanı olmadığını belirterek Adigelerin vatan savunması ve korunmasında gösterdikleri yiğitliğin Karl Marks, Taras Şevçenke ve başka şahsiyetlerinde eserlerinde yer aldığını vurguladı. Topraklarımızda cereyan eden kanlı savaşın bir soykırım savaşı olduğunu devlet yönetiminin kabul etmesi gerektiğini söyledi.

Savaşta bir soykırım olduğundan bahseden Yediç Mehmet, Adige topraklarının korunmasını ve ulusal varlığın devamını sağlayanlara teşekkür etti. Cumhuriyet statüsüne yükselmemizde emeği geçenlere ulusun varlığına dirlik katanlara yaptıklarından dolayı saygılarını sunan Yediç, savaş kayıpları anıtına bütün dünya Adigelerinin katılımıyla ulusa ve tarihe layık oldukları dizaynın verilmesi gerektiğini söyledi.

Toplantıda konuşanlar arasında Maykop yönetim başkan yardımcısı Awlhe Yure, Kuban Kazak ordularının Maykop bölge temsilcisi Anatoliy Tarasov, gençler adına kolej öğrencisi Şxonçbeşşe Zulime ve sivil toplum kuruluşu Duslıkım önderi Alyam Yilyasov da vardı.

Konserin ardından Filarmoni binasında “Çerkesya” adlı belgesel filmin galası yapıldı. Bilim adamı Bırsır Batırbiy filmin önemine atıfta bulundu.Yapımcı Neğeplhe Askerbiy filmin gerçekleşmesinde bütün çalışanların büyük bir özveri ve gayret gösterdiklerini söyledi.

Filmin direktörü Zıha Melayçet Kabardey Balkar Cumhuriyeti yayın organı Adige Psalhe baş redaktörü Heşüıttse Muhamed ve bazı önemli şahsiyetler konuşmalar yaptı. Bu arada film kopyaları satışa sunuldu.

Anma toplantısı sosya-politik önemi olan bir aktivite olarak kardeşliği pekiştirme gayretlerinin açıkça belli olduğu bir seyir izledi.