21 Mayıs günü bütün dünya Adigeleri
tarafından anma günü olarak kabul edilirken ulusun
tarihi geçmişini göz önüne alarak onu unutmadan içinde
bulunduğumuz zamanı ve geleceği de bir arada
düşünüyoruz. Tarih bilincin
olmadan,vatanına,ulusuna,dil ve kültürüne,tutum ve
davranışlarına gereken değeri vermeden
ilerleyemeyeceğinin bilincinde olarak, olup bitenleri
bir araya getiriyorsun.
Pazartesi akşamı Adige Cumhuriyeti
Devlet Filarmoni binası karşısında toplanan insanlara
şöyle bir baktığımızda; orda Adige, Rus, Ermeni, Kazak
ve benzerlerini kendi ulusal kıyafetleri içinde
görüyoruz. Kardeş cumhuriyetlerimizden, Kraylardan,
dış ülkelerden gelen soydaşlarımızda göze çarpıyor.
Yapılan anma gününe güç katan, sivil toplum
kuruluşları yanında devlet kurumları temsilcilerinin
de katılması oldu.
İkili sohbette
bulunduklarımız arasında millet vekilleri; Wuıdıççeko
Yure, Mıgu Reşıd, Mırze Cambeç, Bédanıkhue Remezan,
Hasenekhue Murat, Beguğe Byaçeslav, Ppattıkhue Aslan,
bilimadamları; Mamiy Ruslan, Ççırğ Ashad, Kheğezej
Bayset ve ulusal konularla yakından ilgilenen
Haşüıttse Muhamed, Woxhuıte Aléksandr, Yedic Batıray,
Yenemıkhue Mewlid vardı. Onların anlattıklarını
dinleyince ve bunun ötesinde bir çok gencin bu anma
gününe katkılarını görünce insan geleceğe cesaret ve
güvenle bakıyor.
“Hakurınehable’den
ayrıldım” diyor Beğ Kuışıkuı
“Gençliğimde
Kafkas-Rus savaşlarına yönelik toplantılar yapılmazdı.
Şimdi ulusal tarihimizi derinliğine tartışıyor olmamız
en iyisi. Adigelerin ulusal meziyetlerinin dillerde
dolaşmasını istiyorum.Cevval gençlere sahibiz.
Filarmoni binasının önüne dikilecek anıta hepimiz
katkıda bulunacağız.”
Dua Ettiler
Adigey'in özgürlüğünü korumak için 19. yüzyılda
cereyan eden Kafkas-Rus savaşlarında yok olanlar
anısına yönelik Filarmoni binasının yanına dikilecek
olan anıtın tasarlanan yerinin önünde yapılan
toplantıda Adigey ve Krasnodar Kray Müslümanları
Müftüsü Yemıj Nurbiy açılış konuşmasını yaptı.
Yüz yılı aşkın süren Kafkas-Rus savaşlarında binlerce
kişinin hayatını kaybettiğini anlatan Nurbiy,
Adigelerin bugün 50'yi aşkın ülkede
yaşadıklarını vurgulayarak, onların tarihi
topraklarına dönmeleri için yardımcı olunması
gerektiği zaruretini açıkça belirtti.
“Bugün
kardeşlik temelinde yaşantımızı cumhuriyetimizin barış
ve esenliğini korumak zorundayız” diyen Nurbiy, Kafkas
savaşlarının gerçeklerini de unutmamalıyız. Bunu yeni
nesillerimize düşmanlığı aşılamak için değil savaşın
getirdiği yıkımları bir daha onların yaşamamaları ve
onların böyle bir kötülükle muhatap olmamalarını
sağlamak için yapmalıyız diye devam etti.
Kafkas-Rus savaşlarının bitiminin
144.yılını anarken Filarmoni binasının yanında inşa
edilecek anıt için imkanı olan herkesin katkıda
bulunması konusunda Yemıj Nurbiy ricada
bulundu.Kafkasya insanları darmadağın eden ulusları
birbiriyle çarpıştıran 143 yıl önceki savaşın zararlı
etkilerinin bugünde ortaya çıktığını belirten
Müftü,toplantıya katılanların iyi dileklerinin kabul
edilmesi için duacı oldu.Kıyı boyunda suçsuz yere yok
olanlar için, Karadeniz'in hüznüne hüzün katan orda
hayatını kaybeden Adigeler için, Allah’ın onları
mübarek cennetiyle ödüllendirmesi ve Adige dağlarının
huzuru için Allah’a dilekte bulundu.
Müftü,
dünya Adigelerinin anavatanlarına dönüp orda
yaşamaları için Allah’ın onlara yardımcı olması için
dua etti. II. Dünya Savaşı'nda, Çeçen Savaşı'nda ve
cereyan eden diğer savaşlarda azımsanmayacak sayıda
insan hayatını kaybetti. Müftü son gelişmelerden
bahsederek trafik kazalarından, uyuşturucu
kullanımından dolayı gençlerimizi kaybedildiğini
altını çizerek anlattı. Kendimizi korumak, ulusumuzun
ilerleme ve kalkınmasında mevcut imkanlarımızın
birlikte kullanımının önemini vurgulayarak Allah’ın
dualarımızı kabul etmesini diledi.
Maykop ve
Adigey Hıristiyanları dini lideri duasında,
”yaşadığımız toprağın olup bitenleri ifade edebilme
yeteneği olsaydı insanın hüznünü, acılarını,
sıkıntılarını ve göz yaşlarını sebepleri ile bize
anlatırdı. Kimin ne suçu olduğunu bize bildirirdi.
Tarihte hiçbir şey yok olmaz aksine geleceğe yönelik
ders verir. Tarih anlamında Adige-Rus halklarının
anıları çok taze. Adige topraklarında çok kıymetli
insanların karşılaştıkları zorlukları daima aklımızda
tutarak bugünkü nesilleri karamsar düşüncelere karşı
uyarıyoruz” dedi.
Bazı güç odaklarının askeri
yöntemlerle çok kan akıttıklarını, ulusların arasına
düşmanlık sokmaya çalıştıklarını belirten Panteleymon,
Adige ve Rusların karşılıklı anlayış içinde beraberce
yaşadıklarını geçmişte de Adigeler içinde küçük
Hıristiyan gruplarının varlığının faydaları olduğunu
vurguladı. Doğum oranın artmasının, uyuşturucu
maddelerden korunmanın, tiyatro, hastane, kütüphane,
cami ve kilise gibi toplumsal yapıların sayısının
arttırılmasının dile önem vermenin eğitimsel bir
gereği ve anlamı olduğunun önemine dair düşüncelerini
ifade etti. Rusya’da yaşayan ulusların birlik ve
beraberlik iradesinin sağlam temellere oturtulması
Rusya federalizminin devlet yapısının güçlendirilmesi
için Adige ulusunun bilinçli ve önemli faaliyetler
gösterdiğini söyledi. Sonuçta iyiliğin kötülüğü
yenmesi gerektiğini belirtti.
Yapılacak olan
anıtın önünde toplantıya katılanlar dua edip anıt
kaidesine çelenk bıraktılar.
Başkan 1 milyon Ruble bağışta
bulundu
Anma
toplantısı Filarmoni binasının önünde icra edildi.
Adigey Devlet Halk Dansları Topluluğu “İslamey”
verdiği konserde eski Adige woredlerini ve ğıbzelerini
söyledi. Büyük kompozitör Nexeye Aslan ulusal marşı
orkestraya kendi şekliyle söyletti. Adigey devlet
sanatçısı Khuişşekhue Simi sanatsal faaliyetlere büyük
katkılar sağladı.
Adige Cumhuriyeti başbakanı
Viladimir Samojenkov yaptığı konuşmada, Adigelerin
savaşta büyük kayıplara uğradığının altını çizdi.
Böyle bir şeyin tekerrür etmemesi için barışı
pekiştirmek, karşılıklı anlayışa dayalı bir yaşam
şekli kurmak zorundayız. Politik çıkarlarını
düşünenlerin verebilecekleri zararları yok sayamayız.
Çok uluslu yaşamın, çok dinli yapının hüküm sürdüğü
Adige Cumhuriyeti'nin mevcut barış ve esenliğini
kayıtsız ve şartsız korumalıyız dedi.
Adigey'in
Rusya'ya katılımın 450. yılı olduğunu belirten
başbakan Adige Cumhuriyeti başkanı Thaquışıne Aslan’ın
ulusal bütçeden 1 milyon Ruble'yi anma günü
kutlamaları ve yapılacak anıt masraflarını karşılamak
üzere ayırdı. 21 Mayıs anma gününün resmi tatil ilan
edilmesi ve bütçeden anıt yapımına dair ayrılan para
Kafkas Savaşı kayıplarımıza verilen büyük değerin
göstergesidir dedi.
Adigey milletvekili Mırze
Cambeç’in Adigece ve Rusça yaptığı konuşma Adige
Cumhuriyeti devlet yapısının güçlülüğüne dair en güzel
göstergedir. Savaşı yaşayan Kuzey Kafkasya ulusları 21
Mayıs'ı yasla geçirirler. Filarmoni binasının
yanındaki anıt yapı tamamlandığında orda bir araya
gelip yeni çatışma ve savaşlar amacı taşımadan tarihi
aklımıza getiririz.
Gelecek huzur içinde
karşılıklı anlayışa dayalı bir yaşam istiyoruz diyen
Mırze Cambeç, biz Adigelere sayınız az diyenlere
azlığımızın sebebini bu dikeceğimiz anıtla göstermek
istiyoruz. Anıtın dikilmesini başkanımız önemli devlet
işlerinden sayıp 1 milyon Ruble tahsis etti. Bu bir
başlangıç bu tahsis yetmeyecek bütün ulusun katkısı
gerekli. Yapılacak olan anıt Adige ulusunun onurudur.
Gönlümüzden kopan maddi katkılarla anıtın
bitirilmesine gayret edeceğiz.
Anıtın ulusal
bilinç anlamı bilim adamlarımızın tarihi gerçeklere
dayanarak yeniden yazması gelecekte de barışın
korunması zarureti ve diaspora-anavatan Adigeleri
arsındaki bağların gelişimi ve seyri konularında Mırze
Cambeç fikirlerini beyan etti.
Yaşamlarıyla bize örnek olan kahramanlar
Adige Xase thamadesi
Ççırğ Ashad, tarih sayfalarının ifade ettiği gibi
Adigey Kafkasya'sında yaşayan 2 milyondan fazla
kişinin savaş sonu 60 bine düştüğünü belirtti.
Tığujjıkhue Kızbeç, Zanekhue Seferbiy ve diğer
kahramanların hayatları, hikayeleri hafızalarımızda
yerini koyuyor. Tarihi çarpıtan bilim adamlarını
suçlayan A.Ççırğ, bu olaya resmi tarih anlayışı
yaklaşımı gerektiğini bu konuda da başkanımız
Thaquışıne Aslan’ın çalışmalarında yanında olmamızı
istediğini beyan etti.
Adige Zefes üyesi
Dzewkhuej Zawır, Maykop'un kuruluş yıldönümünün
tespitinin şimdi zamanı olmadığını belirterek
Adigelerin vatan savunması ve korunmasında
gösterdikleri yiğitliğin Karl Marks, Taras Şevçenke ve
başka şahsiyetlerinde eserlerinde yer aldığını
vurguladı. Topraklarımızda cereyan eden kanlı savaşın
bir soykırım savaşı olduğunu devlet yönetiminin kabul
etmesi gerektiğini söyledi.
Savaşta bir
soykırım olduğundan bahseden Yediç Mehmet, Adige
topraklarının korunmasını ve ulusal varlığın devamını
sağlayanlara teşekkür etti. Cumhuriyet statüsüne
yükselmemizde emeği geçenlere ulusun varlığına dirlik
katanlara yaptıklarından dolayı saygılarını sunan
Yediç, savaş kayıpları anıtına bütün dünya
Adigelerinin katılımıyla ulusa ve tarihe layık
oldukları dizaynın verilmesi gerektiğini söyledi.
Toplantıda konuşanlar arasında Maykop yönetim
başkan yardımcısı Awlhe Yure, Kuban Kazak ordularının
Maykop bölge temsilcisi Anatoliy Tarasov, gençler
adına kolej öğrencisi Şxonçbeşşe Zulime ve sivil
toplum kuruluşu Duslıkım önderi Alyam Yilyasov da
vardı.
Konserin ardından Filarmoni binasında
“Çerkesya” adlı belgesel filmin galası yapıldı. Bilim
adamı Bırsır Batırbiy filmin önemine atıfta
bulundu.Yapımcı Neğeplhe Askerbiy filmin
gerçekleşmesinde bütün çalışanların büyük bir özveri
ve gayret gösterdiklerini söyledi.
Filmin
direktörü Zıha Melayçet Kabardey Balkar Cumhuriyeti
yayın organı Adige Psalhe baş redaktörü Heşüıttse
Muhamed ve bazı önemli şahsiyetler konuşmalar yaptı.
Bu arada film kopyaları satışa sunuldu.
Anma
toplantısı sosya-politik önemi olan bir aktivite
olarak kardeşliği pekiştirme gayretlerinin açıkça
belli olduğu bir seyir izledi.
|