Ekim
1988'de İsrail'in Kfar-Kama beldesi Belediye Başkanı Yahya
Nepsev, akrabası ve danışmanı Ahmed Nepsev ile
birlikte Türkiye'yi ziyaret etmişti. Ben de onların gezi
izlenimlerini yazıp, o zamanlar yayınlanmakta olan
"Kafdağı" dergisine göndermiştim ama yayınlanmamıştı.
Şimdi,
özetle o dönemde tamamını yayınlamayı da uygun bulmadığımız
Adigey'e ilişkin bir haberi, yani dönemin İsrail
Başbakanı Yitzak Şamir'e atfen verilen bir bilgiyi,
gecikmiş de olsa, aktarmak istiyorum.
HAPİ Cevdet Yıldız: Sizi tanıyabilir miyiz?
Yahya Nepsev:
11
yıldan beri İsrail'in Kfar-Kama beldesi belediye
başkanıyım. Daha önce bölge ve kent planlanası üzerine
çalışıyordum. Gezi amacım tanışmak, Kfar-Kama'da kuracağımız
Adige Müzesi için malzeme toplamak, bu arada önemli ve
sevindirici bir bilgiyi de sizlere aktarmaktır. Müze için
aradığımız her türlü malzeme ve antikayı, özellikle İstanbul
Kapalıçarşı'da bulduk. Bu iş için hükümetimiz de bir ödenek
ayırdı.
İSRAİL
HAPİ Cevdet Yıldız:
İsrail’deki yaşamınıza ilişkin neler söylemek istersiniz?
Yahya Nepsev:
Köyümüz İsrail'in en güzel ve gözde turistik yerlerinden.
Onarım gerektiren eski bir kalemiz bile var. Köyümüzün ve
ikinci köyümüz Reyhaniye'nin etnik ve doğal yapılarını
korumaya özen gösteriyoruz. Müslüman'ız, hacca gittim ama biz
dini politikaya ve devlet işlerine karıştırmıyor, bireysel
inanç konusu olarak algılıyoruz.
Kfar-Kama okullarında temel eğitim dili Yahudice. Reyhaniye'de
ise Arapça. Her iki dil de resmi dil, okullarımızda
okutuluyor. Adigelerin devam ettiği okulların 4'ncü ve 5'nci
sınıflarında, sınıf başına haftada 2 ders saati olmak üzere
Adigece de okutuluyor.
Köyümüzde içki içilmez, köy dışında içenlerimiz de çok azdır.
Kendimizi Yahudi ve Araplarla eşit haklı ama onlardan ayrı bir
toplum olarak görüyoruz. Herkesin etnik ve dini kimliğine
saygılı ve barışçı bir toplumuz.
HAPİ Cevdet Yıldız: Kültürel nitelikli çalışmalarınızın neler
olduğunu söyler misiniz?
Yahya
Nepsev:
Hükümet kimliğimizi ve kültürümüzü korumamız doğrultusunda
bizi destekliyor. Bize haftada 15 dakika Adigece radyo yayını
olanağı da sağladı ama bu iş için gerekli elemanlardan yoksun
olduğumuzdan, bu işi bir türlü rayına oturtamadık. Biz İsrail
Adigeleri arasında sizdeki gibi, gelişmiş bir dayanışma
anlayışı da yok. Herkes kendi işi, kendi derdi peşinde.
TÜRKİYE
HAPİ Cevdet Yıldız:
Türkiye'ye ilişkin gezi izlenimlerinizi anlatır mısınız?
Yahya
Nepsev:
Türkiye güzel bir ülke. Türk ya da değil, gördüğüm insanlar,
genellikle sakin ve terbiyeli kimseler. 21 gün boyunca bazı
Adige köylerini, İstanbul, Ankara ve Düzce gibi kentleri
gezdik.
HAPİ Cevdet Yıldız:
Türkiyeli Adigeleri nasıl buldunuz?
Yahya
Nepsev:
Adigelerden hayli yakınlık ve ilgi gördük. Bu denli çok sayıda
Adige ile karşılaşmış olmak, küçücük bir toplum olan biz
İsrailli Adigeler için hem şaşırtıcı ve hem de sevindirici
oldu.
Bazı Adige köylerinin durumunu ise beğenmedim. Bazı semt
kahvehanelerinde eski Adige inceliğini ve konukseverliğini
göremedik, ayağa kalkma ve hoşgeldin (къеблагъ) deme nezaketi
bile kalmamış; selam verdiğimiz halde kağıt oyunları oynamaya
devam ettiler. Yadırgadım, üzüldüm ve Adigelik adına da
utandım.
Bazı kentlerdeki durumu ise iyi buldum, özellikle
İstanbul'daki bilinçliliğe hayran kaldım, hiçbir yerde bu
ölçüde bir kültürel bilinçlenme bulunduğunu sanmıyorum.
HAPİ Cevdet Yıldız:
Daha
başka neleri eleştirebilirsiniz?
Yahya
Nepsev:
Adigece ihmal ediliyor, buna çok üzüldüm. İşin asıl üzücü olan
yanı Adigece bilenlerin bile Adigece konuşmamakta olmaları,
bunu anlamak mümkün değil.
ASIL HABER
HAPİ Cevdet Yıldız:
Bize
önemli bir bilgi getireceğinizi İsrail'den telefonla bana
bildirmiştiniz? Nedir?
Yahya
Nepsev:
İsrail'in Başbakanı Yitzak Şamir'in Likud Partisi'nden
seçilmiş bir belediye başkanıyım. Likud partili belediye
başkanlarının bir toplantısının bitiminde, Şamir benden
kalmamı istedi: "Sana önemli bir haberim var" dedi.
”Moskova'dan gelen bir Rus gazeteci ile görüştüm. Dağlık
Karabağ sorunu için ne düşünüldüğünü sordum. Bana 'Bütün
sorunlar çözülecek. Bunun için, önce Ruslarla bir sorunu
bulunmayan Adigelere, Adigey'e deneme niteliğinde bir
cumhuriyet kurdurulacak. Başarılı bir sonuç alırsak, Karabağ
da dahil, bütün etnik sorunlar çözülecek' dedi. Ayrıca 'Sizde
de Adige var mı?' diye de sordu, ben de 'var' dedim.
HAPİ Cevdet Yıldız:
Ankara'dan gelen birileri, herhalde bu sizin verdiğiniz
bilgileri kendi algılamalarına göre yorumluyor olmalılar.
Kafkasya'daki Adigey, Karaçay-Çerkesya ve Kabardey-Balkarya
bölgelerinin birleştirilmeleri yoluyla yeni ve büyük bir
"Adige Cumhuriyeti" kurulacağını söylüyorlar. Bu söylenenlere
ilişkin olarak ne dersiniz?
Yahya
Nepsev:
Cumhuriyet olacak olan yer Adigey'dir, başka türlü bir
bilgiden haberdar değilim.
HAPİ Cevdet Yıldız:
Teşekkür ederim.
Not: Bu röportaj,
ilkin Jineps gazetesinde (sayı 19, s. 5) yayınlandı. Şimdi
yeniden gözden geçirilmiştir. -HCY |