...................
...................
ЛЪЭЩЫМ 1ЭПЩЭР ЕЙЩ

TEGULAN Yakup Temel
 14 Ağustos 2009
                         
...................
 
...................
Нобэ, Тырку къэралыгъэуэм и щ1ыналъэуэ щыт Анэдолэ хэуэдэуэ, лъэпкъ куэдык1ей щысхэшыпсыхьэ щ1ып1э гъуэтыгъуейщ. Ц1ыхуц1ык1ур дунейм къызэрытехьэрэ, мы лъахэм лъэпкъ щхьэхуэ бжыгъэнщэ щызблэк1ащ. Адэ Хьэттихэм деж къыщыыщ1эдзауэ, Грекхэр, Урымхэр, Тыркухэр, Ермэлыхэр, Арапхэр, Куртхэр щыпсоуащ, иужьк1эи, Кавказ лэпкъхэмрэ европам къи1эпхъук1э нэгъуэщ1хэри къэхэхьэжри лэпкъ зэмл1эужьыгъэу зыкъом зэрыгъэхъуахэщ. Нобэ къэсыхук1э ц1ыхухэр апхуэдизк1э зэхэпща хъуащи, къэралыгъэуэм тырку лэпкъым и ц1эр ф1ащу тырку културер тепщэ щыхъуами, лэпкък1э тырку дыдэ гъуэтыгъуаф1экъым. Тыркум апхуэдиз лэпкъ куэд щыпсоууэ щытми, къэралым къигъэ1уэрыщ1э датхэнэ зы1ухури зэтеухуар тырку културэмрэ тыркубзэрат.

Иджырэ къэсыхук1э щытык1эр абы тетами, иужьрей зэманхэм абы зихъуэжу щ1идзащ. Иджыблагъэ, къэралыгъуэм и зы телеканалыр куртхэм хухахащи, жэш_махуэ зэпымыуу куртыбзэк1э нэтын къет. Илъэс 10_15 ипэк1э бгъэзэжмэ, куртыбзэк1э телевизор дэнэ къэна, нахуэуэ скуртщ жып1эным нэгъунэ гъушхуныгъэшхуэ зэрыхэлъыр, зымыщ1эм и ф1эщ хъункъым. Куртыбзэк1э уэрэд зэрыт касэт, тхылъ, журнал е нъэгъуэщ1 докумэнт б1ыгъу уаубыду щытмэ, занщ1эуэ лъэхъащым урашэл1энт.

Абыхэм щыгъуэ, мы щытык1эр адыгэхэмк1эи, тыркум ис адрей лъэпкъхэмк1эи щ1агъуэ зэщхьэщык1ыртэкъым. Тыркухэмрэ мащ1э дыдэуэ къэна ммуслымэну щыт урымхэмрэ ермэлыхэр щымхъуа, адрей лъэпкъхэм бзэмрэ културэм ехьыл1ауэ хуитыныгъэ я1этэкъым.
Адыгэхэр сыт щыгъуи, зыхэс лъэпкъым пщ1э къыхуащ1у, ф1ыуэ къэлъагъу, я хабзэхэм къехъуапсэухэу, зэрыадыгэри ирипагэу дэнэи щ1ып1эи щыжи1эфу щыта щхьэк1э, куртхэр нэхъ ягъэик1эуэ, езбы куртхэми зыщыщ лъэпкъыр нахуэуэ къыхамгъэщыф1у апхуэдэт.
Ауэ нобэ 1уэхур зыдынэсар щхьэхуэщ.

Куртхэм я бжыгъэр миллион 15_20 _м нэсащ, экономикэ и лъэныкъуэк1э заужащ, я жылэ 1уху хуэлажьэ политик якуэдщ. Зызф1адзэри, къэралыгъуэм шынэгъаншагъэмк1э и къулыкъущ1эхэмрэ курт экстермистхэмрэ илъэс 25_рэк1э ирагъэк1уэк1а бэнэныгъэм лъэныкъут1ыми щыщу ц1ыху мин 40 хуэдиз хэк1уэда нэужьк1э, къэралыгъэум и унаф1эщ1хэм, утепсык1ыну 1эмал зимы1э мы 1уэху къыиным хэгувыхьэ мыхъуу зы хэк1ып1э къызэрыхуэгъуэтын, лъэпкъхэр зэхуэф1уу мы 1уэхур дэхын зэрыхуейр къэгур1эщ. Нобэ курт телевизорым иужьк1э, университетхэм куртыбзэк1э филологие къудамэхэр, пэщ1эдзэ еджап1эхэм куртыбзэк1э щегъэджэн, ипэм зэрахъуэк1ауэ щыта щ1ып1эц1эхэр куртыбзэ щ1ыжын хуэдэ 1ухухэм топсэлъыхьхэри куэд дэмык1ыуэ ахэри къэзрехъулъэным щеч хэлъкъым.
Ныт1э адыгэхэр щэ?

Иджырк1э , к1уэпэтрэ зызыужь демократие щытык1эм къихьыну ф1ыгъэ псори зэтеухуар куртхэра хуэдэуэ щытщ ик1ыи адрей лъэпкъхэм щ1агъуэ я ц1э къра1уэркъым арщхьэк1э, мыбы нэджабэк1э еплъхэри щэ1эми, дияпэк1э ар 1эхьэ лейуэ куртхэм язакъуэуэ къыщымынэуэ, я бзэ, я щэнхабзэ зыхъумэн зи мурад, абы быдэуэ хущ1экъу лъэпкъ хъуами хуэгъэзауэ зэрыхъуныр 1энэм телъщ. Иджы нэужьк1э, лъэпкъ културер хъумэным ехьэл1ауэ адыгэхэм тыркум утыку щагъуэтынущ, абы щхьэусыгъуэ и1эжъкъым. Ар зэлъытар, адыгэхэм я лъэпкъ 1уэхухэр щ1экъузауэ ик1и зэгъау1уауэ лъэщу утыку къызэралъ хьэнращ.

Уыздэщысым уыщысу зыми зырик1 уи 1эмыщ1э къырилъхьэркъым.
Уэмл1ал1эуэ бжэгъуу уыщысу жант1эр къуатынукъым.