|
|
................... |
|
................... |
KAFKASYA’NIN JEOSTRATEJİK ÖNEMİ |
S.Ü. Uluslararası İlişkiler |
|
|
................... |
|
................... |
Tarih boyunca Asya’dan Avrupa’ya
ve aksi yöndeki istila ve fetih hareketlerinin başarısı daima
Kafkasya ile alakalı olmak zorunda kalmıştır. Örneğin Ruslar
Kafkasya’yı isgal etmedikleri müddetçe doğuda ve batıda ciddi
hareketlere girismemişlerdir (Berkok,1958:14). Kuzey Kafkasya, Kafkasya’nın giris
kapısı ve bölgenin kontrolünü sağlayabilecek asıl stratejik
öneme haiz olan kritik arazi kesimidir.
Güney Kafkasya üzerinde control sağlamak için Kuzey
Kafkasya’ya sahip olmak şarttır (Kantarcı,2006:62). Bu yüzden
Rusya fiilen Kuzey Kafkasya’yı elinde bulundurmaya özen
göstermektedir (Kantarcı, 2006:62; Can, 1996:209).
Rusya’nın sıcak denizlere açılması için gerekli olan en kısa
güzergah üzerinde olması ve bu güzergahı kontrol edebilmesi,
doğal sınır teşkil etmesi ve Rusya’nın güneyden gelebilecek
tehlikelere karşı savunmasını kolaylaştırması, Rusya’nın
güneye taarruzunda uygun çıkış istikametlerinin bulunması,
Doğu Akdeniz ve Basra Körfezini
uzaktan kontrol etmesi ve Balkanlar üzerinden yapılacak bir
harekâtta yardımcı taarruz istikameti olarak kullanılarak
büyük düşman kuvvetlerinin yönlendirilmesini sağlayabilecek
bir bölge olması Kuzey Kafkasya’nın Rusya için jeostratejik
önemini arttırmaktadır (Can,1996:207).
Türkiye için Kuzey Kafkasya; Doğu Anadolu’nun uzaktan
korunmasını sağlayarak savunulması kolay ve kuvvet tasarrufu
sağlayan bir bölge olması, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’ne
ulaşmada en kısa güzergah olması, Kafkas Halklarıyla tarihi,
dini, milli, kültürel ve etnik bağların olması sebebiyle
ekonomik ve siyasi açıdan iyi münasebetler kurma imkanlarının
olması, stratejik yeraltı zenginlikleri ve petrol yataklarının
bulunması sebeplerinden ötürü jeostratejik olarak çok önemli
bir bölgedir
(Can,1996:207).
Büyük Satranç Tahtası adlı kitabında Zbigniew Brzezinski,
Azerbaycan’ı, Ukrayna ve Özbekistan ile stratejik birer ortak
olarak belirtmiştir.
Gürcistan’ı ise en stratejik olmasa bile Güney Kafkasya’daki
en kritik ülke olarak değerlendirmiştir. Çünkü Gürcistan,
Hazar Denizi ve Azerbaycan’ı batıya bağlayan bir konuma
sahiptir. Vladimir Socor’a göre ise “Azerbaycan ve Gürcistan
ya birlikte ayakta kalacak ya da birlikte yıkılacaktır”
(Cornell, 2007:4).
Kafkas ülkelerinin, yer üstü ve yeraltı kaynakları bakımından
oldukça zengin olması ve buna karşılık dünyanın çoğu yerinde
bu kaynakların tükenme noktasına gelmiş olması, bölgeyi gerek
hammadde, gerekse sanayi ürünleri bakımından çok önemli bir
pazar haline getirmektedir.
Günümüz savaşlarının toprak ilhakından çok, ekonomik üstünlük
sağlamak,refah seviyesini artırmak, diğer ülkelere karşı
ekonomik nüfuzu kullanarak istediğini elde etmeye dönüştüğü
düşünüldüğünde, Kafkasya’nın dünya siyaseti üzerindeki
stratejik önemi daha iyi anlaşılmaktadır.
Kafkasya’nın hiç girişilmemiş pazarlara, tarımsal
zenginliklere, petrol, doğal gaz ve hammadde kaynaklarına
sahip olması yirmi birinci yüzyılda onun stratejik önemini bir
kat daha artırmaktadır. |
|
|
|
|
|
|
|