|
|
................... |
|
................... |
NAMUSLU KADINLARA
GÜLÜMSEME YASAĞI |
Hakan Aksay |
|
|
................... |
|
................... |
Bize yol veren arabanın hiç
tanımadığımız şoförüne elimizi kaldırarak teşekkür ederken de
sandalyemizi tutan garsona gülümserken de “yollu” olduğumuz
için yapmayız bunları. Bizce doğal olanı budur sadece. Hepsi o
kadar ama utanarak söylüyorum ki bunca yıllık Türkiye
hayatımdan sonra, artık bu konularda kendimi kısıtlıyorum.
Bana garip geliyor bazen, ama yine de
alıştım. Hakan Aksay, kendisine gelen mektupları yayınlamaya devam
ediyor.
Sevgili Hakan,
Sana bu mektubumu Boğaz kıyısında yazmaya başlamıştım. Karşımdaki
eşsiz güzellikten büyük keyif duyuyordum. Tanrı’ya bana böyle
güzel bir şehirde yaşama fırsatı verdiği için şükrediyordum. Seni
biraz kızdırmak için de, “Konstantinopolis’i ele geçirme”
amacından vazgeçmeyen atalarımızın ne kadar haklı olduğunu
yazacaktım…
Ama bir telefon konuşmasıyla her şey değişti. Moralim yerle bir
oldu.
Burada Anna diye bir arkadaşımız var. 30 yaşlarında, hem yüzü hem
ruhu çok güzel bir insan. Geçen ay sana ondan bahsetmiştim. Hani
babasız büyüyen, yıllardır üç kardeşine ve geçenlerde kanser
olduğu ortaya çıkan annesine bakan fedakâr kız…
Ataköy’e taşınmasının ne kadar maceralı gerçekleşebildiğini sana
şakayla karışık anlatmıştım. Şimdi taşındığı o evi terk etmesi
gerekiyormuş. Nedeni, son zamanlarda siz Türklerin diline yapışan
kavramlardan biriyle söylersek, “mahalle baskısı”.
Anna yaşadığı onca acıya karşın hep iyimser, sempatik, güleryüzlü
ve çevresiyle kısa sürede bağlantı kurabilen bir insandır. Ama bu
kez güleryüzü başına bela olmuş.
“Ataköy’ün garsoniyer semti haline geldiği” görüşünde olan emekli
bir apartman yöneticisi ve birkaç işgüzar komşu “ahlak elden
gidiyor” şarkısıyla kızcağıza karşı bütün apartman sakinlerini
kışkırtmış.
Ellerinde iki gerekçe var: Birincisi, iki ay içinde en fazla 4-5
kez gelen misafirler arasında erkeklerin de bulunması
(düşünebiliyor musun, bu çağda böyle bir “suç”!). İkincisi ise
daha berbat bir neden: Kızın her zaman herkese gülerek selam
vermesi, apartmanın evli erkeklerini “ayartma denemesi” olarak
yorumlanmış.
Anna kavgacı birisi değildir. Çok kırılgandır. Şimdi kendine yeni
bir ev arıyor, konuyu paylaştığı birkaç arkadaşına şaşkınlığını ve
üzüntüsünü yansıtırken hep ağlıyormuş.
Şimdi söyle bana Hakan, bu da bir tür çağdışılık ve ırkçılık değil
mi? Kız güzel ve Rus olmasaydı, başına bunlar gelir miydi acaba?
Hani sen Moskova’da yaşadığın dönemde sırf yabancı oldukları ve
anlaşılmayan farklı bir dilde konuştukları için halktan tepki
gören ve sık sık polis kontrollerine hedef olan yabancılardan söz
ederdin ya! Anna’nın yaşadıkları da en az aynı ölçüde çirkin bir
saldırı değil mi?
Boğaz manzarası sinirlerimi biraz yatıştırdı. Mektubuma devam
ediyorum.
Anna’nın yaşadıkları arasında bir şey, bana Türkiye’deki “ilk aşk
denemem”i hatırlattı.
Bir insanın aynı anda hem bu kadar nazik ve şefkatli, hem de
özensiz ve hoyrat olabileceğini ilk kez görüyordum.
İlk Türk erkek arkadaşım, elinden geldiğince hayatımın her
alanıyla (doğrusu gereğinden fazla bir merak ve enerjiyle)
ilgileniyor, kendisinin benim bütün sorunlarımı çözebileceğini var
gücüyle vurgulamaya çalışıyordu.
Karşılığında küçük, küçücük bir isteği vardı: Başka erkeklerle hiç
bağlantı kurmayacak, onlarla arkadaş olmayacak, dahası mümkünse
hiç konuşmayacak ve hatta onlara bakmayacaktım!..
Bir gün kalabalık içinde beni azarlarken söylediği bir cümleyi
ölene kadar unutamayacağım:
“Erkeklere asla gülümseme! Onlar senin ‘yollu’ olduğunu
düşünürler!”
“Yollu” kelimesinin ne olduğunu ve buralarda “yolsuz” kelimesinden
çok daha kötü anlam taşıdığını sonradan öğrenmiştim. Gülümsemenin
tehlikeli olabileceğini ise ilk kez duyuyordum.
Sen Rusları iyi bilirsin. Dünyanın her köşesinde yüzeysel “Rusya
uzmanları”nın kullandığı “Ruslar soğuktur, suratsızdır” tahlili,
bizim sadece tanışma sürecinin başında kullandığımız bir maskeye
takılıp kalmak anlamına gelir. Onun bir adım sonrasında son derece
(bazen haddinden fazla) sıcak, neşeli, samimi bir iletişim
durmaktadır. Birkaç adım atmasını bilenler için tabii.
Biz Rusların kompleksleri siz Türklerden daha az değildir sanırım.
Ama tabularımızın sizdeki kadar fazla olmadığını düşünüyorum.
Cinsellik de bizim açımızdan sizdeki kadar sık gündeme gelen,
büyük önem atfedilen ve sınırlayıcı işlev gören bir konu değildir.
Yani günlük hayatımızda hep onu düşünerek yaşamayız biz.
(Bana kalırsa siz Türkler cinsellikle bize göre çok daha
ilgilisiniz.)
Ve genellikle rahat davranırız. Gülümsemek ve gülmek istediğimiz
zaman gülümseriz ve güleriz. Tanımadığımız insanlara da, ister
erkek olsun, ister kadın. Karşı cinsten biriyle selamlaşmayı
yanımızdaki aynı cinsten insana devretme alışkanlığımız yoktur (bu
“cins” ve “karşı cins” kelimelerini yazarken bile içim bayıldı
şimdi). Bize yol veren arabanın hiç tanımadığımız şoförüne elimizi
kaldırarak teşekkür ederken de, sandalyemizi tutan garsona
gülümserken de “yollu” olduğumuz için yapmayız bunları. Bizce
doğal olanı budur sadece. Hepsi o kadar.
Ama –utanarak söylüyorum ki– bunca yıllık Türkiye hayatımdan
sonra, artık bu konularda kendimi kısıtlıyorum. Bana garip geliyor
bazen, ama yine de alıştım.
Rusya’ya gittiğimde benzer tavırlarımı fark eden eski arkadaşlarım
“Bir de peçe tak istersen” diye takılıyorlar bana. Gerçekten de,
kadınlara bu yasakları dayatmak da bir tür peçe taktırmak gibi bir
şey değil mi sence?
Ama Türkiye’de (istersen bu kısmı gazeteye yazmayalım) “karı
güldü, demek ki ‘yollu’ biri” ya da “ortalık yerde sigara ve içki
içiyor, demek ki keyfe düşkün” türü garip yorumlara haddinden
fazla rastlandığı için korunmak gerekiyor.
Ayrıntılara önem vermek çok doğru tabii. Ama Türkiye’de bazen
kadın ile erkek arasındaki doğal ilişkilerde, Rusça deyişiyle
sinekler fil yapılabiliyor, Türkçe deyişiyle de pireler deve…
Mesela, burada özel bir iştahla telaffuz edilen “kesmek” ve
“kesişmek” denilen bir iletişim türü var. Yani bakmak ve bakışmak.
Elbette Rusya da dahil, dünyanın her yerinde göz teması çok
önemlidir. Hele tanışma sürecinin başlangıcında.
Ama bir kadına dakikalarca, hatta saatlerce bakışlar fırlatılıp
bundan sonuç beklenmesi bana biraz komik geliyor doğrusu.
Sonuçta tanışmak isteyen gider tanışır. Bunda korkacak bir şey
yok.
Hem kadından korkup hem de aslında tek taraflı üretilen “kesişme”
işi sırasında kendince derin hülyalara dalmak, çoğunlukla sonu
hüsranla biten olgunlaşmamış öykülere yol açmaktan başka bir işe
yaramaz.
Bana öyle geliyor ki, Türk erkeklerinin çoğu, kadınlarla iletişimi
gözünde büyüterek kendi kendini öyle bir korkutuyor ki, bu
güvensizlikle doğru sonuç alması epeyce zorlaşıyor.
Ha, bir de ilk rastladığımda beni güldüren bir konu vardı: Bazı
erkekler, kadınlarla doğal bir süreçte arkadaş olmasını
beceremediğinden, olaya neredeyse “siyasi bir ağırlık”, en azından
“hukuki bir ciddiyet” kazandırmaya çalışıyor. “Çıkma teklifi”
denilen şey veya “arkadaş olma önerisi” ile karşılaştığımda, bunu
sanki bir statü sorunu, yarı-resmi bir anlaşma ve hukuki bir
aidiyet formülü gibi algılayıp ürkmüştüm. (Sanırım ve umarım
şimdilerde bu tür eski kalıplar -özellikle de gençler arasında-
tarihe karışıyor.)
Oysa erkek şu ya da bu ölçüde ciddi olduğunun altını çizmeye
çalışıyordu galiba. Bir yandan da, “Bak, bundan sonra benimle
çıkıyorsun; öteki erkekleri unut, onlara bakma, gülme” türü
yasakların kapısını hafifçe aralamış oluyordu belki de.
Zor konular bunlar, arkadaşım. İçinden çıkılacak gibi değil.
Ama bazı gerçeklerin fark edilmesi zorlukları biraz azaltabilir.
Sen de bilirsin ki, Rusların ulusal karakterinde “biz asla boyun
eğmeyiz”, “kimse bize bir şey dikte ettiremez” gibi yargılar
önemli yer tutar. Dünyanın en sabırlı halklarından biri olmamız,
derinlerde bir yerde “isyancı” kimlik taşıdığımız gerçeğini
değiştirmez.
Onun için baskılara dayanma sınırımıza bazen şaşılacak kadar çabuk
ulaşabiliriz.
Ama aşk dorukta olduğu sırada bu sınır kendini bir süre için
unutturabilir.
Peki, aşkı her zaman dorukta tutmanın bir yolu var mı?
Bu belki de en zor soru, değil mi? Senin buna vereceğin bir cevap
var mı?
Benim yok. (Yani bu konuda saatlerce konuşabilirim, ama bu, yine
de sorunun cevabı bilmediğim gerçeğini değiştirmez.)
Onun için kapatalım şimdi bu konuyu.
Boğaz’a karanlık indiğinde görüntü daha da güzelleşiyor. Karşı
yaka ışıl ışıl parlamaya başlıyor. Ayvazovski’nin Konstantinopol
tabloları ne güzel yansıtır bu güzelliği…
Epeydir görüşemedik. Bir gün Boğaz’da balık yiyelim seninle.
Sen “gerçek bir Rus” olarak votkanı yudumla, ben “gerçek bir Türk”
olarak rakımı.
Ve insanlığın cevap veremediği bütün sorulara iki kadehte çözüm
buluverelim.
Bütün Rusların ve Türklerin içki sofrasında kolaylıkla yaptığı
gibi.
Şimdilik hoşçakal, sevgili arkadaşım.
Nataşa. |
|
|
|
|
|
|
|