Dünya Çerkes Bilimler
Akademisi'nin bu yıl yirminci kuruluş yıldönümü. Akademinin
kuruluşuna katılan günümüzde de ona başkanlık eden ünlü
bilimadamı, Çerkes ulusunun geleceği için büyük işlere imza
atmış olan, yurtsever NEFIŞ Adam.
NEFIŞ Adam 1938 yılında Zeyıko
köyünde doğdu. Ulusal konularda canla başla çalışan bilimadamı
derin ilime sahip iyi eğitimli birisi. Fizik-matematik
bilimdalında Profesör. Rusya Federasyonu, Kabardey-Balkar,
Karaçay-Çerkessk, Adigey Cumhuriyetleri onursal bilimadamı,
Rusya Bilimler akademisi, Petrovske Bilim ve Sanat akademisi,
Abhazya bilim Akademisi, İspanya Bilim Akademisi üyesi. Prf.
Dr. NEFIŞ Adam Rusya Bilimler
Akademisi Kabardey-Balkar Cumhuriyeti Bilim Merkezi Tatbiki
Matematik ve Otomatizasyon Bilimsel Araştırma Enstitüsü
Başkanı.
Ülke ve Çerkes ulusu için büyük çalışma ve başarılara imza
attığı için defalarca devlet ve toplumsal organizasyonlar
tarafından çeşitli madalya ve nişanlarla taltif edildi.
Bunlardan bir tanesi de Dünya Çerkes Bilimler Akademisi'nin
verdiği nişandı. NEFIŞ Adam iki defa
Kabardey-Balkar Cumhuriyeti devlet ödülü'ne layık görüldü.
Ulusal bilime olan katkılarından dolayı RF başkanının
yayınladığı kararname ile 2010 yılında 'Şeref Nişanı' ile de
taltif edildi.
Dünya Çerkes Bilimler
Akademisi'nin 20. kuruluş yıldönümü anısına bu akademinin de
başkanı olan NEFIŞ Adam'a bazı
sorular yönelttik;
JILASE Marit:
Adam, bu yıl 20. kuruluş
yıldönümünü kutladığımız Dünya Çerkes Bilimler Akademisi'nin
yolunun daha da uzun olmasını diliyoruz. Bu akademinin
kurucuları arasında sen de bulunuyorsun ayrıca bu gün ona
başkanlıkta yapıyorsun. Ulusun aklını-fikrini, bilimini
birleştirmek için yola çıktığınızda ne gibi umutlarınız vardı,
misyonunuz ne idi?
NEFIŞ Adam: Novosibirsk'te,
SSCB Bilimler Akademisi Sibirya bölümü Matematik kısmında
çalışırken, o zaman da, Adigeler içinde Adige akademisi
kurmamız gerektiğine inanıyordum.
Geçtiğimiz yüzyılın 90'lı yıllarında cumhuriyetimize dönünce
bu amacımı gerçekleştirmek üzere çalışmaya başladım. 1991
yılında tatbiki matematik ve otomatizasyon enstitüsünü kurduk.
Ardından Dünya Çerkes Bilimler Akademisinin kuruluş
çalışmalarına başladık. Ulusal konularda kaygı duyan
bilimadamları ile birlikte ülkemizde yaşayan Çerkes
bilimadamları ile yurtdışında yaşayan bilimadamlarına ulaşmaya
çalıştık.
Bilimadamlarının yanısıra politikacı ve STK çalışanları da
yanımızdaydılar. Konumuza bakış açımızı ve amaçlarımızı
birbirimizle istişare ettikten sonra akademinin temellerini
atacak olan bir kongre düzenlemeye karar verdik. 20 yıl kadar
önce ağustos ayında ilk defa toplandık. İşte o zaman
akademinin ana misyonunu da belirledik - Çerkeslerin bilimsel,
gelenek-göreneksel, sanatsal birikimlerinin biraraya
getirilmesi ve ulusun geleceği için bunların
değerlendirilmesi.
Ardından, aynı yılın ekim ayında Dünya Çerkes Bilimler
Akademisinin durumu ve tüzüğünüde netleştirdik. 90'lı yıllarda
akademinin çalışmalarını, akademiye ait ilk gazete olan 'Nasıp'te
yayınlıyorduk.
JILASE Marit:
Senin gibi yurtseverlerin
gücü ile kurulan Dünya Çerkes Akademisi bu gün büyük öneme
sahip işler beceriyor. Bu akademiye ilk alınanlar kimler?
NEFIŞ Adam: Akademiye ilk
alınanlar arasında ünlü kişiler, coğrafya bilim dalındanda
Prof. Dr. BOLE Vladislav, BOREY Rauf, teknik bilimlerde Prof.
Dr. BIGU Hazretali, filoloji bilimdalında Prof. Dr. GABUNIYE
Zinaide, HEKUAŞE Andrey, tarih bilimdalında Dr. GUGU Raşad,
Moskova ve Petersburg'ta bulunan soydaşımız bilimadamları
KALMIK Yura, KOMAFE Muradin, KOMAFE Muhadin, MEKET'EY
Abdullah, Türkiye'den Adige bilimadamı Mustafa Vurdum,
Hollanda'dan (Hatko) Fathi Recep Dünya Çerkes Bilimler
Akedemisi'nin ilk akademisyenleri oldular.
Akademiyi ilk kurduğumuzda sadece 25 bilimadamı üyesiydi oysa
günümüzde Dünya Çerkes Bilimler Akademisi'ne 334 bilimadamı
üyesi var. Bunlardan 229'u akademinin asil üyesi, 69
bilimadamı ise akademiye aday üyeler, fahri üyelerin sayısı
ise 36 kişi. Dünya Çerkes Bilimler Akademisi'nde Çerkes
olmayan bilimadamları da yer alıyor. Rus, Alman, Fransız,
İspanyol, İngiliz, İsrailli, Dağıstanlı, Balkar, Karaçay gibi
ulusların yetiştirdiği, akademimizin tüzüğüne uyan
bilimadamları da akademimizde yer alıyor.
JILASE Marit:
Adam, Dünya Çerkes Bilimler
Akademisine bağlı dallardan, bilimsel merkezlerden
bahsedebilir misin? Son yıllarda üzerinde ne çok durduğunuz
konu nedir?
NEFIŞ Adam: Akademimiz dokuz
ana kola sahip, bunların her biride kendi arasında bölünüyor.
Örneğin bunlar arasında tarih, filoloji, kimya, tıp, tıbbi
biyoloji, fizik, energetik mekanik, matematik ve nano iletişim
teknolojisi, teknik bilimler, yeryüzü ve tabiat bilimleri, bio-matematik,
sosyal bilimler dalları ve bunların alt kollları vd. var.
Dünya Çerkes Bilimler Akademisine bağlı altı bilimsel merkez
var. Bunlar Adigey, Karaçay-Çerkes cumhuriyetleri Stavropol ve
Krasnodar eyaletleri ile Moskova'da faaliyet gösteriyorlar.
Bunun yanısıra ülke dışında başka ülkelerde de Akademiye bağlı
dallar açıyoruz. İsrailde bulunan Çerkes Kültür Enstitüsü ile
Çerkes Tarih enstitüleri iyi çalışıyorlar. Matematik ve Nano
iletişim dalımıza bağlı bilimadamlarımız arasından bazıları
Rusya, Abhazya, Bulgaristan, Kazakistan, ABD, Tacikistan,
Türkiye'de çalışıyorlar. Örneğin, onların 2011 yılında ön ayak
olduğu İkinci uluslarası Rusya-Kazakistan bilimsel sempozyumu
ile 9. genç bilimadamları kongresi düzenlendi. Mesela bunlar
için gereken maddi imkanlar ise Kabardey-Balkar Cumhuriyeti
ile Kazakistan Cumhuriyeti hükümetleri, Rusya Temel Bilimsel
Araştırmalar vakfı tarafından sağlandı.
Bu son yıllarda pek çok iş başardık. Örneğin, akademimize
bağlı Matematik ve nano-iletişim teknolojileri dalımızın
çalışmalarının önemine binaen Rusya bilimler Akademisi
Prezidyumunun başkana sunduğu raporda bu dalımızın
çalışmalarıda yer aldı.
Akademisyenlerimizin, bilimadamlarımızın çalışmaları 'DÇBA-
raporları' isimli dergimizde yayınlanıyorlar. Akademimizin
Armavir'deki dalı tarafından 'Eğitim-Bilim-Sanat' isimli
bilimsel dergi yayınlanıyor.
JILASE Marit:
Dünya Çerkes Bilimler
Akademisi'nin dünya bilimine katkılarından şüphe duymak mümkün
değil. Siz büyüklerin başlattığı bu yolda aranıza yeni katılan
gençler var mı?
NEFIŞ Adam: Son yıllarda
akademimizin daha da gençleşiyor olmasından büyük memnuniyet
duyuyoruz. Geçtiğimiz son beş yıl içerisinde akademimize 20
genç biliminsanı katıldı. Bunlar arasında fizik-matematik
bilimdallarında çalışan biliminsanları NEFİŞ Viktoriye (Nalçik),
PSHU Arsen (Çerkessk), ŞIBZIHO Zavur (Moskova), KALE Ruslan (Nalçik),
teknik bilimlerde Dr. ŞECIHAŞ'E Yura (Nalçik), kimya
bilimdalında Dr. BORIKOYE Timur (Nalçik), tıp bilimdalında Dr.
HURAYE Zaire (Nalçik), biyoloji bilimdalında Dr. AŞINE Yunıs (Mıyekuape),
Psikoloji Bilimdalında Dr. AVENESOVA Fatima (Armavir), ekonomi
bilimdalında TURBİLİN Aleksandr (Krasnodar), BELAĞI Kandur
Lyubov (Ürdün) ve diğerleri yer alıyor.
Akademimiz dışında ulusumuzun entelektüellerini bir araya
getirecek her hangi başka bir organizasyon yok. Fizikçi,
matematikçi, tarihçi, kimyacı, tıpçı, ve diğer bilimdallarında
çalışanların yalnız kendi branşları ile çözemeyecekleri pek
çok konu var. Fakat tüm bu bilimadamları bir araya
geldiklerinde ortak akılları ile Çerkeslerce öneme haiz
konularda daha uzaklara bakma ve sorunlar üzerine yoğunlaşma
yetisine sahip olurlar.
Bilim adamlarımız bilimsel konuların yanısıra toplumsal
sorunlarımız üzerine de aktif olarak durmaktalar. Üstesinden
geldiğimiz işlerde büyüklerimizin, özellikle akademimizin
yönetim kurulu üyelerinin önemli katkıları var. Her birinin
ismini anmamız mümkün değil.
Bu yurtseverlerin sayısı çok oluyor. Milli gazetelerimizin
sağladığı bu imkanla, Adigelerin yaşadıkları cumhuriyetlerin
başkanlarına onlara karşı olan memnuniyetimizi iletmek
istiyorum. Onlar her zaman bizleri destekliyorlar, Dünya
Çerkes Bilimler Akademisinin üstesinden geldiği sorunlara
kıymet veriyorlar. Bunun yanısıra bizlere maddi destek olan
şahıslar ve kurumlar da var. Onlar akademimizin önder
bilimadamlarına ödüller veriyorlar.
Amaçlarını gerçekleştirerek, görevlerinin üstesinden gelerek
Dünya Çerkes Bilimler Akademisi ilerlemeye devam ediyor. Ben
uzak görüşlüyüm. Dünya Çerkes Bilimler Akademisinin
yarınlarının büyük ve güzel olacağına güvenim sonsuz.
JILASE Marit:
Teşekkürler, Adam.
Ulusumuzun kalkınmasında Dünya Çerkes Bilimler Akademisinin
büyük bir imkanımız olması hasebiyle başarılı olmasını temenni
ediyorum. |