Adige Cumhuriyeti Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü'nün
günümüzdeki durumu, başarıları eksikliklerini hissettikleri
şeyler ve geleceğe yönelik amaçları hakkında enstitünün
başkanı BIRSIR Batırbıy ile görüştük.
THARKOHO Adam:
Adige Cumhuriyeti Başkanı THAKUŞINE Aslan'ın çıkarttığı
kararname ile enstitüye parasal yardımda bulunuldu. Bunun
sayesinde enstitünün bulunduğu binada büyük tamirat yapıldı.
Böylesi bir adımın sizce ne önemi vardır?
BIRSIR Batırbıy:
Tamirat demek aslında çokta doğru
değil, yeni baştan yapıldı, düzenlendi demek daha münasip.
Niye diye soracak olursanız; yaklaşık yüz yıl önce inşa
edilmiş binanın durumu çok kötüydü. Ara duvarları oluşturan
tahtalar çürümüşlerdi, döşemenin ise göçme tehlikesi vardı.
Bunların yanısıra memnun olunmayacak başka bir sürü hususta
vardı. Kütüphane ve arşivimizde buluanan kitapları eserleri
kullanmak imkansız gibiydi, çünkü arşiv ve kütüphanemizin içi
çok kötüydü tarihi öneme haiz bu kitaplar yığınlar halindeydi.
Enstitüye yönetici olarak atanıp bunları ilk gördüğümde
tüylerim diken-diken oldu. Böylesi kötü bir ortamda çalışan
insanlardan iş beklemeyi de yakışık alır görmüyordum. O dönem
kurumumuzu ziyarete Adige Cumhuriyeti Başkanı THAKUŞINE Aslan
gelmişti. Bilimadamı olması aynı zamanda yaşamının çeşitli
dönemlerinde bu enstitü ile sıkı ilişkilerin de olması
hasebiyle başkan sıkıntılarımız hemen anladı ve yardımcı
olmaya söz verdi. Sözünde durarak ilk önce 3 milyon Rublelik
bir bütçe saldırdı. Bu para ile hemen estitünün pencerelerini
değiştirdik. Ardından 700 bin Ruble salındı. Bununla da
enstitümüzün ihtiyaç duyduğu iki otomobil satın aldık.
Cumhuriyet başkanı üçüncü seferde binanın kökten tamiratı
için 19,5 milyon Ruble verdi. İnşaata başladıktan sonra bu
paranın da yetmeyeceğini anladık, ilave bütçe istemiyle
THAKUŞINE Aslan'a yine gittik ve bu ilave bütçeyi de temin
etti bu yüzden ondan çok memnunuz. Her şeyi yenibaştan yaptık.
Koridorları genişlettik, dokuz bölümün çalışanlarına bürolar
oluşturduk. Kütüphane ve arşivi çağdaş normlara uygun bir hale
soktuk, okuma salonunu ise ferah bir hale getirdik. Yeterli
sayıda olmayan kitap raflarının eksiğini ise Adige Devlet
Üniversitesi tamamlamızda yardımcı oldu. Tüm mobilyalar
yeniler. Evet, gerçeği söylemek gerekirse kabinetlerin sayısı
günümüzde de yeterli gelmiyor fakat ona da bir çıkış yolu
bulacağız. Daha önceleri Rusya'nın çeşitli bölgelerinden gelen
bilimadamlarını, grupları davet etmekten utanıyorduk. Bu günse
konuk olarak gelenler bize imreniyorlar.
Sadece 2012 yılında 17 konferans ve yuvarlak masa toplantısı
gerçekleştirdik. Son on yılı ele alacak olursak bu kadar
faaliyet hiç gösterilmemişti.İşte bu yüzden bize yaptıkları
için THAKUŞINE Aslan'a teşekkür ediyoruz, sahip
olduklarımızdan dolayda şükür diyoruz.
THARKOHO Adam:
Kurumun teknik-materyal
açıdan gelişim gösterdiği aşikar. Bunun sayesinde yapılan
çalışmaların daha iyi olduğunu söylemek mümkün mü?
BIRSIR Batırbıy:
Daha önce sahip olduklarımıza kıyasla
bu gün imkanlarımız çok daha genişlediğini bir örnekle daha
size açıklayayım. Enstitüde gereken tamiratların yapılması
ardından yapılan araştırma eserleri iki kat, bazı konularda 3
kat artış oldu.bunu ben büyük bir gelişme olarak sayıyorum.
Kurum çalışanlarından bazıları işe gelmiyorlardı, şimdi bu
olmuyor ve bu yaklaşım tarzının doğru olmadığını pek çok
kişinin anladığını ve bu konuda benden razı olduklarını
düşünüyorum. Kalemi alıp aklındakileri kağıda dökmekten daha
zor bir şey yok. Bu yüzden günümüzde bilim ve eğitim alanında
çalışan insanların gördükleri zorlukları anlamamız gerkiyor.
Ben şahsım adına bu konuya özen gösteriyorum. Fakat günümüzde
bütçede yeterli paranın olmadığını da anlıyoruz, bu konuda
yöneticileri sıkıştırmayı da uygun görmüyoruz. Zaten bunun
dışında bize sağladıkları çok.
THARKOHO Adam:
Enstitüde günümüzde kaç bilimsel çalışan var?
Yaşamını bilimle ilintilendiren gençlerimizin sayısında artış
olduğunu söyleyebilirmisiniz?
BIRSIR Batırbıy:
78 bilim çalışanına sahibiz. Fakat
diğer çalışanlarımız da dahil ettiğimizde bu sayı 100 kişiyi
buluyor. Üzücü olmakla birlikte bilimle ilgilenen
gençlerimizin sayısı çok az, yok desen yeri var.
Bilimsel tezlerini vermesi gereken 10 kadar gencimiz var, ama
bu konuda başarılı olabileceklerini sanmıyorum. Çünkü bilimsel
tezlerin kabul edilmesi için çok para harcamaları gerekiyor,
gençlerimizin maaşları ise bu kadar çok değil. Aynı şekilde
Yüksek Atestat Komisyonu'nun onayladığı dergiler çıkartmamız,
buralarda makalelerinin yayınlanması gerekiyor. Bunların
basımı içinde az para gerekmiyor. Pek çok kişinin yazdıkları
tezler hazır bekliyorlar. Bu konuda tek umut ya birilerinin
onlara yardım etmesi ya da kendilerinin ufak ufak para
biriktirerek bunu çözmeleri. Bu günkü ana amaçlarımızdan
birisi dünyada en çok kullanılan 50 dilin arasında Adigece
yazılmış yazılarında internette yer alması olanağına sahip
olmamız. Bu programa katılmak zordu. Dünya üzerinde binlerce
dil varken bizim dilimizin de bu programa alınmasını büyük
başarı olarak görmemiz mümkün. Cumhuriyetimizde yaşayan
millettaşlarımızın sayısı azsa da soydaşımız bir kaç milyon
kişinin yurtdışında yaşamasını dayanak noktası olarak aldık.
Bu programa dahil olmak için gerekli parayı ise AC. Ulusal
İşler, Yurtdışında Yaşayan Soydaşlar ve Basından Sorumlu
Komite bu günlerde bize temin edecek.
THARKOHO Adam:
Kurumun gelecekte de gelişmeler göstermesi için
günümüzde neler yapması gerekiyor?
BIRSIR Batırbıy:
Hala en az 10 büroya ihtiyacımız var.
Bilimle uğraşan insanın yalnız başına kalması, hiç kimsenin
ona engel olmaması gerekiyor. Bu kadar yapamazsakta en azından
bir büroda 2-3 kişinin birlikte oturmasını sağlamalıyız. Böyle
olmasına rağmen Kuzey Kafkasya'daki diğer bölgelerle
kıyaslandığımızda oldukça iyi olanaklara sahibiz. Gogol
caddesi 8 numaradaki binamızda da tamiratları yerine
getirebilirsek oraya 15 kadar çalışanımızı yerleştirebiliriz.
Bunun için bu binanın çatısının değiştirilmesi, duvarlarının
güçlendirilmesi ve binanın ısınmasını sağlayacak kazan temin
etmemiz gerekiyor. Bu işleri gerçekleştirmemiz için salınan
paranın miktarı çok az. AC. İmar Bakanı Valeri Kartamışev
bakanlıktan uzmanlar gönderip binanının durumunu tetkik edip
tamiratı için gerekecek para miktarını hesaplayacakları
konusunda bizi güvendirdi. Daha sonra bu tamirat işleminin bir
programa dahil edilmesi için Adige Cumhuriyeti Hükümeti'ne
başvuracağız.
THARKOHO Adam:
Rusya'nın diğer bölgelerind bulunan benzeri
niteliklere sahip enstitüler ile Adigey'dekini kıyaslayınca
onlardan hangi hususlarda daha iyi veya daha kötü olduğunu
söyleyebilir misin, aralarında ne gibi farklar var?
BIRSIR Batırbıy:
Yerle gök arasındaki fark kadar
farklılar denilse de yeri var. Örneğin kardeş cumhuriyetlerden
Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'ndeki estitününde bizim ensititümüz
kadar çalışanı var. Fakat bu son yıllarda bizim durumumuz daha
iyi konuma geldi. Aynı şekilde Kabardey-Balkar veya
Moskova'daki enstitülerle kıyaslamakta mümkün. Çalışacağız
desek elimizde imkan var.
THARKOHO Adam:
Maaşlar açısından durumunuz nasıl?
BIRSIR Batırbıy:
Maaşlar açısından durumumuz Rusya'daki
diğer bölgeler arasında orta seviyede anılan bir halde. Fakat
bunlar arasında daha dikkat çeken enstitülerde var. Örneğin
Kabardey-Balkar Cumhuriyeti'ndeki enstitüyü Rusya Bilimler
Akademisi sistemi içine aldılar. Bunun sayesinde bu enstitünün
çalışanlarının maaşları çok yükseldi, en az maaşa sahip
olanının maaşı yaklaşık 20 bin Ruble. Onlarla kıyasladığımızda
çalışanlarımızın maaşları az. Fakat durumumuz ağlayacak
yakınacak halde de değil. Her birimizin kavraması gereken şey
şu; cumhuriyetimiz kendi kendine maaşlarımızı arttırma
özgürlüğüne sahip değil. Fakat bütçe dışı yardımlarla bize
destek olabilir. Bu konuda cumhuriyet yöneticileri ellerinden
geleni yapıyorlar.
THARKOHO Adam:
Adigey Cumhuriyeti'nin kendi akademisyeni de artık
günümüzde var. Siz buna nasıl değer veriyorsunuz? Bunun
cumhuriyette bilimin gelişmesine katkısı olacağını düşünüyor
musunuz?
BIRSIR Batırbıy:
Adige Cumhuriyeti Başkanı THAKUŞINE
Aslan'ın Rusya Akademisi üyesi olmasının cumhuriyetçe de
Adige ulusunca da önemli olduğunu düşünüyorum. Başkanımızın
sahip olduğu bu yeni statü ile pek çok sorunun çözümlenmesi,
bilim alanında karşılaştığımız sorunların aşılması ve
olanaklarımızn daha genişlemesi söz konusu olabilir. Burada
ortaya çıkan esas görev enstitümüzün Rusya akademik yapısı
içerisine alınmasının sağlanmasıdır. Adige Cumhuriyeti Başkanı
bilim ve eğitim konusundaki sorunlarımızı iyi biliyor.
İmkanlar çerçevesinde yardımcı oluyor. Enstitümüzün tamiratı
aşamasında THAKUŞINE Aslan defalarca geldi, inşaatın
ilerlemesini yerinde izledi, memnun olmadığı kısımları
göstererek kurumumuzun daha iyi daha güzel bir hal alması için
çabaladı. Böylesi ilişkiler bizi sevindiriyor daha ileri
gitmeye doğru yönlendiriyor.
|