Benim Ailem Sağlıklı mı?
Bu yazının başlığını oluşturan soruyu kendinize soruyorsanız, bu
yazım size yol gösterici olacaktır. Bu yazımda sağlıklı ve
sağlıksız aileyi karşılaştırmak istiyorum. Sağlıklı ve sağlıksız
aile kendilerini aşağıdaki dört temel boyutta farklı farklı
belirler.
Bunlar:
1. Kişinin kendi özüne saygısı:
A- Sağlıklı ailede aile üyeleri kendilerini değerli, onurlu
ve anlamlı bulurlar. Kişinin kendini değerli bulması ve saygı
duyması doğal durumdur. BRT'de pazar sabahları Temiz Aile Temiz
Gelecek: Doğan Cüceloğlu ile Sohbetler Programı'nda üzerinde
durduğum beş varoluş boyutları, kişinin kendini değerli, onurlu ve
anlamlı bulmasının temelinde yatar. Kişilerin beş varoluş boyutunu
yaşamaları ve yaşatmaları, yani kişilerin kendi özlerine
saygıları, sağlıklı ailedeki ilişkilerde bilincin odak noktasını
oluşturur (Beş varoluş boyutunu daha sonra bir dizi makale
yapacağım; daha sonra da bir kitap haline getireceğim.
Gelişmelerden sizi haberdar ederim).
B- Sağlıksız ailede ise aile üyeleri kendilerini değerli
bulmazlar; çünkü ailede beş varoluş boyutunu yaşamazlar ve
yaşatmazlar. Kişinin kendini değerli bulması ve kendine saygı
duyması sağlıksız ailenin önem verdiği birşey değildir; sağlıksız
ailede bilinç insanların birbirlerini denetlemeleri ve baskı
altına almaları üstüne odaklanmıştır. O nedenle, kişinin kendini
onurlu ve değerli bulması sağlıksız ailede doğal bir durum
değildir; az rastlanan bir durumdur.
2. İletişim:
A- Sağlıklı ailede iletişim dolaysız, açık seçik, ayrıntılı
ve dürüsttür. Kişiler birbirlerine değer verdikleri ve
güvendikleri için iç dünyalarını, algılamalarını, duygu ve
düşüncelerini olduğu gibi, tüm ayrıntılarıyla paylaşmak isterler.
B- Sağlıksız ailede kişiler birbirlerine gerçekte değer
vermedikleri ve ayrıca birbirlerine güvenemedikleri için, iç
dünyalarını rahatlıkla paylaşamazlar. Bu nedenle, sağlıksız ailede
iletişim dolaylıdır, belirsizdir ve dürüst değildir; yalan çoktur.
Savunucu iletişim, sağlıksız ailenin en belirgin özelliğidir.
3. Aile kuralları:
A- Aile kuralları sağlıklı ailede açık seçik ifade
edilmiştir, belirgindir ve esnektir; duruma göre yorumlanarak,
gerekirse esnetilerek uygulanır, katı değildir, akla yatkındır.
Sağlıklı ailede aile üyeleri, aile kurallarını tartışma konusu
yapabilir ve gerekiyorsa değiştirebilirler.
B- Sağlıksız ailede ailenin davranışlarını düzenleyen
kurallar çoğu kere açık seçik ifade edilmemiştir, gizlidir. Ne var
ki, bu kurallar gizli olmasına rağmen katıdır, insafsızdır,
tartışılamaz ve değiştirilemez. Daha doğrusu kurallar otorite
durumunda olan kişinin keyfine göre tanımlanır ve uygulanır.
4. Toplumla ilişki:
A- Sağlıklı ailede aile üyelerinin toplumla ilişkisi
yoğundur, ama toplumsal beklentilerin altında ezilmezler. Gerçekçi
bir umut vardır; her aile üyesinin geleceğe dönük, kendisine
heyecan ve şevk veren bir umudu vardır.
B- Sağlıksız ailede insan ilişkileri korkuya dayalı olduğu
için, toplumla ilişkileri de ya karşıdakine yaranmaya veya onu
ezmeye yönelir. Yani, aile üyeleri geleceğini garanti altına almak
isterken ya karşıdakine yalakalık yaparak, onun gücünden
yararlanmaya çalışır; ya da ona baskı yaparak, onu korkutarak, onu
istedikleri yönde kullanmaya çabalar.
Sağlıklı birey, sağlıklı demokratik toplumun temel taşıdır ve
ancak sağlıklı ailede yetişir. Geliştiren ailede olduğu kadar,
geliştiren şirkette de bu boyutlar önemini korur. Gönül diler ki,
ülkemizde hem evde, hem iş yerinde lider durumunda olan kişiler,
yukarıda belirttiğim dört boyuta duyarlılık göstererek toplumunun
demokratikleşmesine olumlu katkıda bulunsunlar |