KARS ZAWUEM Yİ GIBZE
KARS SAVAŞI'NIN AĞITI

Yayına Hazırlayan:
Dzıbe Osman
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................

İnsanlık tarihinin en büyük dramlarından birini yaşayarak Büyük Çerkes Sürgünü ile Osmanlı topraklarına gelen Çerkesler beraberlerinde destanlarını, ağıtlarını ve şarkılarını da getirdiler. Bunlara Plevne’de, Çanakkale’de, Golan’da, Yemen’de, Sarıkamış’ta yeni ağıtlar ve hasret şarkıları eklendi.

Aşağıda orijinali ve Türkçe anlamıyla yazılan bu ağıt, Birinci Dünya Savaşı'nda, Ruslara karşı Doğu Cephesi'nde savaşan ve bir gün gelir diye yolları gözlenen fakat hiçbir zaman geri dönmeyen Çerkes gençleri için Uzunyayla’da yakılmış bir ağıttır. Khuşha Doğan tarafından söylenen bu ağıtın büyük bir bölümü Pınarbaşı Karakuyu köyünden F’eşımıkhu Khuşukh ve Alamescit köyünden L’ığur Zeki’den derlenmiştir. Aşağıdaki orijinali Adige (Çerkes) dilinin bir diyalekti (lehçesi) olan Kabardey diyalektindedir.

Wurısey topımiy wuey rawuwo Rusya'nın topları
Fi k’er khékhuteriy wuey Böğrünüzü kırıp döküyor
Mığeriy bjjıhamiy fıkhemık’ojıme, Bu sonbaharda dönmezseniz
Dıne guğejkhımiy wuey Gözümüz ümit beslemiyor
Şı şxhuant’ejh ts’ık’uriy wuey rawuwo Küçük kır atında
Zerık’e maş’etiy wuey Kuyruğu kısa
Adıge ş’alewue ziğaş’er maş’exer, Ömürleri kısa Çerkes gençleri
Khars fağek’ua mığuiy wuey Gittiler Karsa
Hamts’iy hantxhupsımiy wuey rawuwo Çavdar çorbası
Fıkhırağeferiy fo İçiriyorlar size
De dızşıguğxemiy Kharsım yigubğuexer, Güvencelerimiz Kars’ın bozkırlarına
Lhım yévğefa mığuiy fo Kan içirdiniz sizde
Sarıkhamışımiy wuey rawuwo Sarıkamış'a da
Şer khıdolhalheriy wuey Mermi dökülüyor
Adıge şıwuxeriy Sarıkhamışıme, Çerkes atlıları
Şélhelhexa mığuiy wuey Sarıkamış'ta dökülüyor
Uzunyayla şıbzxeriy wuey rawuwo Uzunyayla yılkıları
Şokhure yoxıriy wuey Çukurova’ya iniyor
Hadrıxe ğoguane fıtétıwu zexezıxımiy, Ahiret yoluna düştüğünüzü duyanların
Yagu khıfş’owuz mığuiy wuey Kalpleri sizler için sızlıyor
Azzey khışlejhımiy wuey rawuwo Aziziye kışlasından
Dzer şızeraşeriy wuey Ordu etrafa taşınıyor
Ş’ale khudanxewu dızşıguğxeriy, Güvencemiz, sırım gibi gençleri
Topışem yiha mığuiy wuey Top mermileri yıkıyor
Erzurum gubğuemiy wuey rawuwo Erzurum yazısında
Wuesır şızeréhariy wuey Kar etrafta savrulur
Fi hade daxewue gubğuem khinaxeriy, Yazıda kalan güzel vücutlarınız
Xet zerihanu mığuiy wuey Kimler tarafından defnolunur
Mo khuelebzıwuxemiy wuey rawuwo Şu göçmen kuşlar bile
Khızdeğezejıriy wuey Beraberce geri dönüyorlar
Khevğezejınç’ere dınıfşıguğurtiy Dönersiniz diye ümit beslerdik
Guğer dıwuxa mığumiy wuey Ümidi bizler tükettik