Eskiden Nartlar arasında yaşlıların öldürülmesi geleneği
vardı. Jemadıv
da
(Жэмадыу) iyice yaşlanmıştı. Öldürülme zamanı
geldiğinde Nart Xase’si (Хасэ; Nart Meclisi) toplandı,
öldürme kararı aldı.
Atlı ve
yaya olarak durumu dört bir yana duyurdu:
- Bugün öğle vakti Jemadıvıj (Yaşlı Jemadıv) Ölüm
Kurultayı (Жъыук1 Хасэ) tarafından uğurlanacak. İsteyen herkes
Aleglerin evine buyursun, dendi.
Ayağı yere basan yaşlı ve genç, herkes kurultay alanına geldi ve
orada toplandı.
Kurultay (Хасэ), alanın yüksekçe bir yerinde toplanmıştı. Orada
borular (Сырынэ) ve davullar (шъонт1ып1) çalınıyor ve coşkulu
şarkılar söyleniyordu. Yaşlı Jemadıv, koluna iki kişi girmiş halde
meydana getirildi ve ayağa dikildi. Xase Başkanı ayağa kalktı.
"Fıçıya yakınlaştırın" dedi.
Jemadıv zehir katılmış içki fıçısına (мамжъые-пхъэчай)
yaklaştırılıp orada durduruldu. Xase Başkanı Cılahsten
de
(Джылахъстэн) fıçıya yanaştı. İçki sunucusu (гъош1эс) yaban öküzü
boynuzunu (домбаибжъэ) içki ile doldurup Cılahsten'e uzattı.
Cılahsten
de içki dolu boynuzu aldı ve Nart geleneğine göre içki kadehi
üzerine bir hohu konuşması (хъохъу; övgü konuşması) yaptıktan
sonra Jemadıvıj'a döndü:
- Hey koca Nart, elden ayaktan düşen, artık çalışmayan ve ava
gitmeyen Nartları Xase'nin uğurlaması (öldürmesi)
geleneğimizdendir. Bunu sen de çok iyi biliyorsun, bu bakımdan bu
son içeceğin içkiyi Tha'nın (Tanrı) sana helal etmesini dileyelim,
diyerek boynuzu Jemadıv'a uzattı.
Jemadıv
boynuzu aldı ve Nart Xase'si onuruna yukarı kaldırdı:
- Ey bizim Ulu Tanrı'mız Thaşho (Тхьашхо). Beni bu kötü
Nart geleneğinin uygulandığı son kişi yapmanı ve öcümü alacak
birini olsun buraya göndermeni senden istiyorum, diyerek
boynuzdaki içkinin hepsini içti. Ardından "Benden sonra sana
hiçbir Nart dudağı değmesin!" diyerek boynuzu havaya doğru
fırlattı. İçki kadehini o andan sonra hiç kimsenin bir daha
görmediği anlatılır. Çok ilginç bir şey değil mi?
Jemadıvıj'ın rengi morardı. Can çekişmeye başlayınca da
Cılahsten'in buyruğuyla uzaklaştırıldı ve bir uçurumdan aşağı
atıldı. Zavallı Jemadıvıj’ın yaşamı bu biçimde son buldu.
Beri
yandan Aleglerin evinde toplanmış olanlar ise yiyip içiyor, dans
edip eğleniyorlardı. Bu arada Savsırıko seferden dönmüştü.
Annesi onu, attan inmesine zaman tanımadan hemen karşıladı:
- Oğlum hemen sana söyleyeyim: Zavallı Jemadıvıj öldürülmek üzere
götürüldü, elinden geliyorsa onu kurtar. Öldürülmüş olursa öcünü
almadan dönme, dedi.
Savsırıko atından inmeden doğruca Aleglerin evine gitti ve olup
biteni sorup öğrendi.
Savsırıko
şölen yerinin tam ortasına dikilip Nartlara seslendi:
- Nartlar, hele beni bir dinleyin! Cılahsten sizi içirdi, aklınızı
başınızdan uçurdu, utanmadan oynuyor, eğlenip duruyorsunuz. Sizi
gidi kötü Nartlar sizi, yaşlandı diye Jemadıv gibi biri öldürülür
mü hiç? Jemadıv’ın iyiliklerini hepiniz çok iyi biliyorsunuz, ne
çabuk unuttunuz bunları, yolunuzu yitirdiğinizde kılavuzunuz o
olmaz mıydı, az mı beyaz tuz getirmenizi sağlamıştı, diyerek
kılıcına sarıldı.
Cılahsten
ter dökmeye başlamıştı:
- Hey, Savsırıko, şölenimizi bize zehir etme, olan oldu artık!
diyerek elindeki boynuz kadehini Savsırıko'ya uzattı.
- Siz yapacağınızı yaptınız, sıra şimdi bende! diyerek uzatılan
kadehi eliyle iterek savurdu Savsırıko. Cılahsten de içlerinde
olmak üzere birkaç kişiyi oracıkta yolcu etti, şölenin keyfini
kaçırma pahasına da olsa Jemadıv’ın öcünü almış oldu.
DİPNOT:
1)
10 Ekim 1944'te Almanya Berlin'de yazıya geçirildi.
Özgün biçimi Adige Bilimsel Araştırma Enstitüsü'ndedir. |
