|
|
................... |
|
................... |
NARTLAR |
GHUNEKHO Savsır Özbay |
|
|
................... |
|
................... |
Rahmetli babaannem Tseylerin
Jınt ailesinden olup kendisi Adigey doğumlu halasının
yanında yetişmişti. Halasından duyduklarını da babam
toparlamıştı.
Babamın kayıtlarından babaannem TSEY Salvar’a ait iki
Nart efsanesi.
Anlatan: TSEY (JINT) Selvar-1987
Pşıjhable
Nartların yaşlıyı öldürmekten vazgeçişleri. Çok eski çağlarda
Adigey’de Nartlar yaşardı. Bu Nartlar kişi yaşlanınca kuytu bir
yere götürüp öldürülmesi adettenmiş.
Genç bir Nart, babası çok yaşlandığı için, onu sırtına yükleyip
ormanlık bir alana öldürmek için götürüyormuş. Ormandan
geçerlerken genç Nart tökezlenip düşer. Bunun üzerine yaşlı Nart
gülmeye başlar. Genç;
- Baba neden gülüyorsun?
- Neden mi… Bak evlat senin gibi benimde babam yaşlanmıştı. Onu
öldürmeye götürürken ne tesadüf ki bende tökezlemiştim. O zaman
babam "Tanrı sana da bir gün oğlunun tökezlediğini göstersin"
demişti. Kadere bak, dün ben, bugün sen tökezledin. Onun için
gülüyorum.
- Baba bende yaşlanırsam oğlum beni de öldürür mü?
- Evet.
Bunun üzerine genç Nart babasını öldürmez, kimsenin göremeyeceği
bir yere bırakıp geri döner. Aradan zaman geçmiş ve Nartlar
lidersiz kalırlar. Nartlar toplanır ve kimi lider seçeceklerine
karar vermeye çalışırlar. İçlerinden biri; ‘’bir yüksek tepe
çıkalım, kim ki güneşin ilk ışıklarını görürse liderimiz o olsun’’
teklifinde bulunur.
Nartlar bu teklifi kabul ederler ve her sabah güneşin doğuşunu
izlemeye başlarlar. Hiç kimse güneşin ışıklarının yerle ilk
temasını göremez. Genç Nart’ta her gün gizliden babasına yemek
götürmektedir.
Baba meraklanır;
- Oğul Nartlarda ne var?
- Lidersiz kaldık, güneşin ilk ışıklarının yere değdiği yeri gören
liderimiz olacak ama henüz gören olmadı.
- Bak oğlum, sende onlara katıl ama güneşin doğduğu yere değil,
ters yöne bakarsan ilk gören sen olursun der.
Genç Nart ertesi gün tüm Nartlarla tepeye çıkar ve babasının
dediği gibi beklemeye başlar. Güneşin kızıllığıyla birlikte batı
tarafındaki tepeye bakar ve ışıkların yerle temasını Nartlara
gösterir. Nartlar genci lider seçerler ama bu olayın nasıl farkına
vardığını da merak etmeye başlarlar. Genç Nart ısrarlara fazla
dayanamaz;
- Ben babamı öldürmedim, sizler onu öldürdüğümü sanıyordunuz. Bana
bildiklerini o öğretti.
İşte Nartlar o günden sonra yaşlıları öldürmeyi bırakırlar.
Anlatan: TSEY (JINT) Selvar-1988 Pşıjhable
Nart Sawsırkho’nun öldürülüşü.
Çok eski çağlarda Adigey’de Nartlar yaşarmış. Bu Nartlar arasında
Savsırkho diye bir genç vardı ki onu yenebilecek kimse yoktu.
Sawsırkho’nun düşmanları toplanıp önü öldürmeye karar verirler.
Düşmanlar bir dağa çıkarlar Sawsırkho’ya sorarlar:
- Ey Sawsırkho, senin ne kadar güçlü olduğunu hepimiz biliyoruz,
ancak bizler bu dağdan kayalar yuvarlayacağız, sen onları tekrar
yukarı yuvarlayabilir misin?
- Sawsırkho, evet isterseniz deneyebilirsiniz.
Düşmanlar kayaları dağdan aşağı yuvarlarken, Sawsırkho’da onları
tekrar yukarıya yuvarlamaktaydı. Düşmanları bu yuvarlama işini
bazen elinle, bazen başınla denerler ama başarılı olamazlar. Bunun
üzerine çözüm için Wuserıjh’e giderler.
- Ey Wusarıjh, bizler Sawsırkhoy’a bir oyun oynuyoruz, bizler
kayaları dağdan aşağı, o ise yukarı yuvarlıyor ama yenemiyoruz.
- O halde sizlerde taşları baldırıyla yukarı yuvalamasını isteyin.
Düşmanları Sawsırkho’ya gidip kayaları baldırıyla yukarı
yuvalamalarını isterler. (Efsaneye göre Sawsırkho’nun yalnız
baldırı ettenmiş.) Sawsırkho "işte şimdi zayıf yerimi yakaladınız"
diye söylenir ama isteklerinin de yerine getirir.
Düşmanlarının yuvarladığı kayalar Sawsırkho’nun bacağını kırar.
Sawsırkho yenik düşünce düşmanları onu ormanda yalnız bırakıp
evlerine dönerler. Sawsırkho yenilginin acısıyla ormana seslenir:
- Ey orman yaratıkları, benim baldırımdan yemek isteyen yok mu?
Küçük Tavşan çıkıp gelir. Baldırdan kan emerken Sawsırkho:
- Tanrı seni yağlı kılsın ama yüreğin yağ bağlamasın.
İşte bu nedenle tavşanın yüreği kansız ve yağsızmış.
Sawsırkho yeniden seslenir ve kurt çıkıp gelir. Sawsırkho:
- Tanrı sana ava giderken benim kalbimi, dönüşünde de köpeğin
kalbini versin.
Bu nedenle kurtlar ava giderken çok cesur, dönüşte çok korkak
olurlarmış.
Sawsırkho son seslenişinde de siyah karga çıka gelir ve
baldırından yemeye başlar. Sawsırkho:
- Tanrı seni ağzınla yumurtlayıp, karda, kışta sırt üstü kuluçkaya
yatırsın ve umarım baharla birlikte yavruların tarafından
öldürülüp yenilirsin.
Sawsırkho bu sözlerinden sonra ölür. |
|
|
|
|
|
|
|