20. yüzyılda yaşamız çığır
açıcı Adige aydınları ile alakalı olarak düzenlenen ‘Aydınlığa
Atılan Adımlar’ isimli sergi Adige Cumhuriyeti Ulusal
Müzesi’nde 26 Ocak’ta sergilenmeğe başladı.
Serginin düzenleyicisi KHUDAYE Marıyet’in belirttiğine göre, Bu
organizasyonun düzenlemesinde 19. yüzyılın sonlarından 20.
yüzyılın 30’lu yıllarına kadar Adigelerin eğitim ve öğretim
alanında kaydettikleri yolu göz önüne sermek amacı vardı.
Kafkasya’daki savaşların Adigelere pek çok konuda zararı dokundu.
En büyük sorun olarak Adige milletinin dilini kültürünü
kaybetmekle yüz yüze gelmesi idi. O dönemde yaşayan ilk Adige
aydınlarımız bu çıkmazdan kurtulmanın yöntemlerinin peşinde
idiler. Yazın dilinin oluşturulması, ulusal tarihin öğrenilmesi
ile ilgili olarak canla başla çalıştılar.
İlk Adige aydınları ile alakalı 200 parça eşyayı bu sergide görmek
mümkün. Bunları görüp hakkında bilgi sahibi olmak isteyen pek çok
kişi müzedeki sergiyi gezdi. Bunların arasında biliminsanları,
öğretmenler, Türkiye’den gelmiş olan soydaşlarımız, ilk Adige
aydınlarının akrabaları ve diğerleri vardı.
Adige Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı adına, bakan baş müşaviri
Anfisa Vasilyeva iyi dilekler temennisinde bulundu. Konuşmasında
Adige kültürünün gelişim sürecinde yetişmiş , böylesi ün sahibi
insanların gelecek nesillere tanıtılmasında bu tip sergilerin
önemli olduğunu belirtti. Yapılması gerekenleri uygun bir şekilde
gerçekleştiren müze yetkililerine de teşekkür etti.
Serginin düzenleyicisi KHUDAYE Marıyet ‘ Bu sergiyi ünlü aydınımız
Hanceri’nin 200. doğum yılı anısına düzenledik. En belirgin olarak
anlattığımız konu ise Sovyet yönetiminin yerleştirildiği dönemde
Türkiye’den gelip burada okullar açan aydın ve öğretmenlerimiz. O
dönemde okullarda okutulan kitapları görmeniz mümkün. Bir dönem
Arap harfleri esaslı, ardından Latin harfleri esaslı Adigebze
yazılmış kitaplar. Bunları göstermek için farklı farklı kitapları
sergiliyoruz. Bu sergide Adigelerin bilimsel gelişmesi yönünde
çalışanların hepsinden bahsetmeği gönül isterdi ama bu mümkün
değil. Çünkü onların hakkında bildiklerimiz, bir araya
getirebildiklerimiz, azlar. Fakat, gelecekte ulaşamadıklarımızı,
eksiklerimizi gidermeği arzuluyoruz.’ dedi.
Marıyet, serginin bir bölümünün ilk kadın aydınlara ayrıldığını
belirtti. İlk Adige kadın dramaturgumız NATHO Dolethan ve Adige
kültürünün korunmasında büyük emeği geçen AZEMATE Minkutase.
Aynı zamanda biliminsanı MAMİY Ruslan ve Türkiye’den gelen
soydaşlarımızdan MEŞFEŞ’U Necdet ve başkaları da konuştular. Her
konuşmacının üzerinde durarak belirttikleri şey Adigeler ne kadar
bela ile karşılaşmışlarsa da dillerini kültürlerini korumaya
muvaffak oldukları üzerineydi. Bununla gururlanmamak imkansız.
Ünlü aydınlarımızın bu konudaki çabalarını da unutmak mümkün
değil. En önemlisi de onlarla ilgili bilgilerin gelecek nesillere
yeterince öğretilmesi ve bu konuda daha geniş çalışmalar yapılması
üzerineydi. |