Kuzey Kafkasya Çerkes halklarının
eski çağlarda yazı diline sahip olduklarını ve gelişmiş bir
medeniyeti yaşadıklarını, Kafkasya'da yapılan yer altı
kazılarından elde edilen bulgulardan anlamaktayız.
Ancak halkımızın, dünya aydınlanma ve
bilinç çağındayken, yazısız ve karanlıklara gömülü olarak kaldığı
ve bu yüzden de ulusal gelişmesini sağlayamadığı bir gerçektir.
Yazı dilimizin olmayışı, 19. yüzyılda yetişen az sayıdaki
aydınımızı derinden etkilemiş, onları ulusal dillerine ve alfabe
arama çalışmalarına yöneltmiştir. Aydınlarımızın yaptığı bu
çalışmalar, bazı yobaz çevrelerce, "Kuran alfabesi dışında alfabe
yapmanın, Arapça varken anadille okuyup yazmanın büyük günah
olduğu" gibisinden suçlamalarla karşılaşmış, bu çalışmaları yapan
aydınlar eziyetlere uğramış ve hatta kimileri canından dahi
olmuştur.
Gelişmiş dünya ulusları feodalizm çağını kapatarak, kapitalist
düzene geçip, ulus olma süreçlerini tamamladıklarında Çerkesler
19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başlarında feodal çağda
kalmışlar ve uluslaşamamışlardır.
1917 Ekim Devrimi’yle ülkede meydana gelen yeni değişimlerin
etkisiyle, Çerkes aydınlarının bir asırdır özlemini duydukları
yazı dillerine kavuşma imkanları doğmuştur.
Kuzey Kafkasya Çerkes Cumhuriyetlerinde yazı ve edebiyat
dillerinin kurulmasında büyük Rus dilbilimcisi Nikolay Yakovlev'in
yapmış olduğu çalışmaların önemi çok büyüktür.
Nikolay Yakovlev, 22 Mayıs 1892 tarihinde Moskova'da doğmuştur.
1916'da Moskova Üniversitesinin Tarih ve Filoloji Fakültesini
bitirmiş, üniversitenin dilbilimcilerinden dilbilimin teori ve
pratiği üzerine dersler almıştır. Dünyaca ünlü Moskova Dil
Derneği’nin kurucuları arasında yer almış ve 1922-1924 yılları
arasında, aynı kurumda başkan yardımcılığı görevinde bulunmuştur.
Bilimsel çalışmalarına etnograf olarak başlamışsa da, akademisyen
Şahmatov'un teşviki ile Kafkasya Dilleri ile ilgilenmeye başlamış,
1920 yılında Kuzey Kafkasya İlim Araştırma Enstitüsü’nün
Abhaz-Adige Dilleri Bölüm Başkanı olmuştur. 1920 yılından itibaren
Adigey, Kabardey, Çeçen-İnguş, Dağıstan ve Abhazya'ya bilimsel
araştırma gezileri düzenlemiştir.
Yakovlev’in, yazısı olmayan dillere matematiksel formüllerle az
sayıda harflerden oluşan alfabe yapılması üzerine geliştirdiği
teori esas alınarak, yazısı bulunmayan Kuzey Kafkasya dilleri için
alfabe düzenlenmiştir. |