1. Eski Çerkes Bahçeleri (1864-1915)
Moskova 2005
İki büyük kitap. 840 sayfadan oluşuyor. Kitabı düzenleyen, ön
sözünü ve açıklamaları yazan Tarih Bilimleri Kandidati Samir
Hotko. Her
iki kitap 2005 yılında Moskova’da yayımlandı. Kitabın basımında
büyük desteği olan R.F. Başkanı Yönetim İdaresinde danışman
olarak görev yapan Hızır Hupsuroko. Kendisinin de kitapta kısa bir
değerlendirme yazısı var. Kitabın çıkarılmasındaki amaç:
Adigelerin başlarından çok olaylar geçti, çok azı kanlı
savaşlardan kurtulabildi. Yiğitlikleri tüm dünyaca biliniyor.
Onları dünyada ünlü kılan bir başka konu daha var. O da eski
yıllardan beri sahip oldukları tarımsal kültür olup bundan gurur
duymamak mümkün değil.
Kitap Adigelerin tarımsal kültürlerini anlatan yazılardan
oluşuyor. Kitabın düzenleyicisi bunların içinden meyvecilikle
ilgili olanlarını öne çıkarmış. Bu konuda bilimadamı, gezgin,
asker ve sofra düzenleyici kişilerden oluşan 40 kişinin yazılarına
kitapta yer verilmiş ve çeşitli resimlerle süslenmiş.
2. Muridizim ve Kuzey Batı Kafkasya Adigelerinin Bağımsızlık
Savası (1829-1864)
Yazan: Asker Penesu, Maykop 2006
Penesu Asker’in kitabı Adige ulusunun tarihinin en zor donemi olan
Kafkas savaşları üzerine. Yazar kitabında dönemin tüm olaylarına
yer vermek gibi bir amaç taşımıyor. Asıl amacı İmam Şamil’in naibi
olarak Çerkesya’da görev yapanların çalışmaları, Adigelerin
birlikteliklerini sağlamak ve özgürlükleri için verdikleri
mücadelelere yaptıkları katkılar, Muridizm'in Adigeler arasına
girişi ve bıraktığı izlerdir. Muridizim burada başta gelen
ideoloji olmamış ve toplum içerisine derin kökler salmamışsa da
politik olaylarda önemli rol oynamıştır. Kitap Adige tarihi ile
ilgilenenlerin, öğretmen ve öğrencilerin yararlanabilecekleri
nitelikte.
3. Rusya, Türkiye, İngiltere ve İmam Şamil İlişkileri
Çerçevesinde 19. yüzyıl (1864’e kadar) Batı Çerkesya’sı.
Yazan: Asker Penesu, Maykop 2006
Birinci kitaba nazaran bu kitapta, 19. yüzyıl Kafkas savaşları
esnasında Adigelerin durumları daha ayrıntılı bir şekilde ele
alınıyor. İmam Şamil’in Adigelerle ilişkileri inceleniyor, bu
bağlamda Naip Muhammet Emin’in çalışmaları vurgulanıyor. Rusya ve
Türkiye arasındaki anlaşmazlıkların Karadeniz kıyı boyunda ve Batı
Çerkesya’da savaşlara yol açtığı belirtiliyor. Bu konuyla birçok
tarihçinin ilgilendiğinin altı çizilerek,onlarin konuyla ilgili
eski ve yeni görüşlerini karşılaştırıyor ve kendi görüşünü de
ortaya koyuyor. Kitap su sonuca ulaşıyor: “Kuzey Kafkasya
halklarının 19. yüzyıldaki politik, sosyal ve ekonomik
tarihlerinin öğrenilmesinde Adigelerin o günkü durumlarının
bilinmesinin büyük önemi var. Donemin Rus-Kafkas ilişkileri ise
dikkatle ele alınması gereken bir sayfa.
4. Sovyet <dönemi Adigey’inin Sosyal Tarihinden Sayfalar.
1920'li Yıllarda Halkın Gündelik Hayatı.
Yazan:M.P.Hlinina,Maykop 2005
20. yüzyılın 20-30'lu yılları arasında, Sovyet devriminin ilk
yıllarında Adige ülkesindeki yaşam üzerine bu güne kadar
yayımlanmış olan kitapçıkların devamı niteliğinde. Bu zor döneme
ait tarihçilerin değerlendirmeleri kitapta büyük yer tutuyor.
Yazarın kendi görüşleri daha çok arşivlerden alınan belgelere ve
rakamlara dayanıyor. Kitapta o yıllarda bölgedeki işyerlerinin
durumu, buralarda çalışan insan miktarları, insanların iş bulma
imkanları gibi konulara değiniliyor. Aynı şekilde çalışanlara
verilen ücretlerin düzenleniş şekli, yaşam standartları üzerine
yazarın düşündürücü değerlendirmeleri var.
5. Adigey Cumhuriyeti’nin Yerleşim Bölgelerinin Tarihinden
Kesitler.
Yazanlar: Gisev N.T. - Yemtil, R.H. - Buzarov A.K. - Karakayev
Z.H.
Maykop 2005
Adige Cumhuriyeti yerleşim birimleri ve Krasnodar Kray'ındaki
Adige köylerinin tarihlerinin bir ansiklopedi şeklinde
yayımlanması için Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü uzun
zamandır uğraşıyor. Konu üzerine çalışan bilimadamları bu güne
kadar elde ettikleri bilgileri kitaplar halinde yayımlamaya
başladılar. Bu kitap bu konudaki ikinci kitap olup toplam 25
yerleşim yerinin tarihini kapsıyor. Kitapta Adigekale, Afipsip,
Bjedughabl, Hatlekuay, Cirakiy, Pcihatlikuay, Hatugujukuay,
Hastuku’nun tarihleri büyük yer tutuyor. Bunlardan başka Rus ve
kazak yerleşim yerleri olan Kamennomost, Pervomaysk, Prikubansk,
Cernisev ve başka yerler yaralıyor. Kitap Adige Cumhuriyeti’ne
ait çeşitli fotoğraflarla süslenmiş.
6. Adigelerin Kültür ve Yaşamları
Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü yayını
Maykop 2005
Enstitünün uzun yıllardır yayımlamakta olduğu serinin devamı.
Adigelerin etnografyası, yaşam şekilleri ve tüm kültürlerine
kitapta yer veriliyor. Konu üzerine ilk kitap 1976'da dokuzuncu ve
son kitap ise 2001'de çıkmıştı. Bu kitapta daha çok Adigelerin
İslamiyet öncesi dini inanışları, doğadan yararlanma şekilleri,
ölüm olayına yaklaşımları, halk şarkılarını söylemek için
kullandıkları enstrümanlar, bunların kullanılış şekilleri, günümüz
halk dansları ve şarkılarının kurgu düzenleri ve başka konulara
yer veriliyor. |