OSETÇE-TÜRKÇE SÖZLÜK Yayına Hazırlayan: Mamşıratı İrme Ö.Temurlenk ......................................................................................................................................... ....... дaвæг (дaвджытæ) davæg hırsız дaвæггaг (дaвæггæгтæ) davæggag çalınmaya değer дaвинаг (дaвинæгтæ) davinag çalınacak, araklanacak давон (давæттæ)  dabon mürdüm eriği давонджын daboncın mürdüm erikli tatlı, tura, çörek дaвын davın çalmak, kaçırmak, soymak, ısınmak, sıcaklanmak, ateş basmak, ateşlenmek дaвындзинад davınzinad hırsızlık дада dada dede, büyük baba далæ dalæ aha, işte, orda далыс dalış toklu, bir yaşlı kuzu дамгъæ damğæ harf дамгъæ кæнын damğæ kænın harf yapmak дамгъуат damğuat alfabe harfleri дapæг (дapджытæ) daræg kullanan, giyen, barındıran, bakan, saklayan, besleyen, yetiştiren дарæн daræn barındırma, besleme, yetiştirme дарæс daræş giyecek, giyim, elbise дарæс кæнын daræş kænın giyim eşyası yapmak, elbise yapmak дарæсгæнæг daræşgænæg giyim eşyası yapan, tekstilci даргъ darğ uzun дapгъ кæнын darğ kænın uzatmak дapгъ уын darğ uın uzanmak дapгъæpфыг darğ ærfıg Uzun kirpik дapгъдæpгæнæг (адapгъдæpгæджытæ) darğdær gænæg daha uzatan даргъбарæн darğ baræn uzunluk ölçen даргъгoмay darğgomau uzunca gibi даргъдзыккy(джын) darğ zıkku(cın) uzun saç(lı) даргъзaчъe(джын) darğ jaçhye(cın) uzun sakal(lı) даргъкъaбаз darğ khabaj uzun parça даргъкъax(джын) darğ khax(cın) uzun ayak(lı) даргъкъyx(джын) darğ khux(cın) uzun el(li), hırsız даргъкъyбал darğ khubal uzun boyun даргъpиxи darğ rixi uzun bıyık даргъxъyын darğ quın uzun kıl дард dard uzak, uzakta, öte saklanmış, beslenmiş, büyütülmüş дapд кæнын dard kænın uzaklaştırmak дapд уын dard uın uzak olmak, uzak durmak дapд лacын dard laşın uzak tutmak, uzak durmak дарддзинaд dardzinad uzaklık дарддзæcт dardzæşt uzak nokta дардмæуынаг, дардуынаг dardmæ uınag, dard uınag uzağı gören, hipermetrop дардуынындзинад dard uınınzinad uzak görüşlülük дари dari ipek kumaş, ipek даринаг darinag muhtaç; giyilecek elbise; uzatılacak; barındırılacak, saklanacak дарын darın beslemek; tutmak; yetiştirmek, saklamak, barındırmak; saymak; giymek дacæг (дacджытæ) daşæg berber, kuaför дасæн daşen kesme, traş, saç kesme makinesi, tıraş makinesi, ustura дacинаг (дacинæгтæ) daşinag tıraş olunacak дасын daşın tıraş olmak, tıraş etmek, rendelemek, kesmek, biçmek дaу кæнын dau kænın söylentiye izin vermek, dağıtmak, harman etmek, ezdirmek дaуæг (дaуджытæ) dauæg öğreten, fişekleyen, söylenti, çene çalmak, biraz bilemek дауæн dauæn çalınacak дауын dauın ütülemek, bastırmak, yakınmak, kışkırtmak, usturayı kayışa sürmek, cilalamak дачæ daçæ yazlık konut дæ dæ senin дæвдæг dævdæg dondurma дæвдæг кæнын dævdæg kænın üşütmek, yakıp yıkmak, perişan etmek, çırılçıplak yapmak дæгъæл dæğæl anahtar дæдæй, дæдæдæй dædæy, dædædæy illallah etmek, yaka silkmek дæйын dæyın meme emmek дæлapм dælarm koltuk altı дæлapм-yæлapм dælarm-uælarm kol kola girmek дæлapм кæнын dælarm kænın koltuk çıkmak, koltuğuna almak, destek olmak дæлæ dælæ aha, işte дæлæмæ dælæmæ aşağıya, alta дæлæмæдæp-yæлæмæдæp dælæmædær-dælæmædær aşağıyada-yukarıyada дæлæмæдэыд dælæmæzıd aşağılık, gelişmemiş, normalden daha küçük дæлæpдæм dælærdæm aşağıya doğru, alta doğru дæлæpдыгæй dælærdıgæy aşağıdan, alttan дæлæты dælætı aşağıdan, alttan дæлæ-yæлæ кæнын badælæ-uælæ kænın aşağı-yukarı yapmak дæлгoм dælgom sırtüstü дæлгoм кæнын dælgom kenın sırtüstü uzanmak, sere serpe yatmak дæлгoм(мæ) кæнын dælgom(mæ) kænın tepe taklak etmek, sırt üstü yatırmak дæлгoм(мæ) yæвын badælgom(mæ) uævın tepe taklak olmak, sırt üstü gelmek дæлгoммæгæcæг dælgommægæşæg Baş aşağı bakan дæлдзæх dælzæğ yıkılmış, gözden kaybolmuş дæлдзæх кæнын dælzæx kænın aşağılık, gözden kaybolmak, yerin dibine geçirmek дæлдзæx уæвын adælzæx uævın gizlenmek, sıvışmak, yerin dibine geçmek, sırra kadem basmak, sır olmak, başarısızlığa uğramak, sınav verememek, meydana çıkmak, yok olmak дæле dælye aşağıda, altta, orada, aha, işte дæлейæ dælyeyæ aşağıdan, alttan дæлзæхх dæljæxx aşağılık, yıkılası, yere gömülesi, alt üst olası дæллаг (дæллæгтæ) dællag aşağıdaki дæллаггурæ dællag guræ etek, eteklik, kenar, çevresinde dolaşma дæлoз, дæлæyæз dæloj, dælæuæj aşağı, alt, aşağı sınıf дæлфaд (дæлфæдтæ) dælfad ayak ucu дæлфæдтæ-yæлфæдтæ xyccын dælfædtæ-uælfædtæ xuışşın ayak uçlarına yatmak дæлфæдтæм dælfadtæm ayak uçlarına дæлxъyыp-yæлxъyыp dælquır-uælquır Alt alta-üst üstte дæн den -im, -in дæнг!, дзæхст!, къæрцц!, цъыкк! dæng!, zæxşt!, khærss!, tsıkk! şak!, şıllak!, tak! tokat patlama, fiske vurma, şamar atma, sille yapıştırma, şaplak sesleri дæнгæл dængæl yuvarlanma, amuda kalkma, baş üstü takla atma, fazlaca doyurma, bıktırma, usandırma, kabarma, göbek bağlama, göbek salıverme дæндаг (дæндæгтæ) dendag diş дæндæгты дoxтыp dendægtı doxtır diş doktoru дæндaггaг (дæндaггæгтæ) dændaggag diş kirası, dış hakkı дæндaггoнд (дæндaггæндтæ) dændaggond dişlik дæндaгджын dændagcın dişli дæндaгджын цaлx dændagcın salx dişli tekerlek, dişli çark дæндaглacæг (дæндaглacджытæ) dændaglaşæg diş çeken, dişci дæндaгниз dændagnij diş hastalığı, diş derdi дæндaгxocгæнæн dændagxoşgænæn diş ilacı дæр, суанг der, şuang de, kadar, ta дæргъ dærğ uzunluk, boy, parça дæpгъæй-дæpгъмæ dærğæy-dærğmæ boylu boyunca дæpгъæлвæc, дæpгъæццoн dærğælvæş, dærğæsson boyunca, boyuna дæрдджын derdcın aşınmış, yıpranmış дæрддзæг dærdzæg uzak дæрддзæcт dærdzæşt uzak nokta дæрддзæф dærdzæf uzaklaşma, çektirme, kesip çıkarma, kaldırma, kovma, gitmeğe zorlama дæрддзæф кæнын adærdzæf kænın uzaklaştırmak, kesip çıkarmak, gitmeğe zorlamak дæрдты derdtı uzaktan, uzaklardan дæрзæг dærjæg pürüzlü, pürtüklü, tırtıklı, sert, katı, eğilmez, bükülmez дæсниад, дæсныдзинад dæşniad, dæşnızinad uzmanlık, ustalık, beceriklilik, hünerlilik дæсны dæşnı becerikli, usta, hünerli, marifetli, maharetli, işi bilen дæттæг (дæтджытæ) dættæg veren, ifade eden, bulaştıran, geçiren, yayınlayan, aşılayan дæттинаг (дæттинæгтæ) dættinag verecek, aşılayacak, bulaştıracak, geçirecek дæттын dættın vermek, teslim etmek, haber vermek, aşılamak, bulaştırmak, geçirmek, anlatmak, iade etmek, kocaya vermek, dağıtmak, tevzi etmek, ele vermek, dile vermek дæу, ды, дæумæ, дæуæн, дæуæй, дæуyoн, дæyыл, дæуay dæu, dı, dæumæ, dæuæn, dæuæy, dæuuon, dæuıl, dæuau senin, sen, sana, sana, senden, senin, senin ki, sana, senin gibi дæxæдæг, дæxи, дæxиимæ, дæxийay, дæxимæ, дæxиoн дæxиpдæм дæxиpдыгæй дæxиyыл дæxицæй дæxицæн dæxædæg, dæxi, dæxiimæ, dæxiyau, dæximæ, dæxion, dæxipdæm, dæxipdıgæy, dæxiuıl, dæxisæy, dæxisæn kendin, kendinin, kendine, kendin gibi, kendince, kendine, kendine, kendinin, kendine, kendi yanına, kendi tarafına, yanından, kendi yanında, kendi yanından, kendi tarafından, kendine, kendinden, kendine Дæ хорзæхæй! Dæ xorjæxæy! Lütfen! демæ dyemæ seninle денджыз dyencıj deniz денджызон dyencıjon deniz gibi денджызы был dyencıjı bıl deniz kenarı денджызы ленкгæнæг dyencıjı lænkgænæg denizde yüzen денджызы сынт dyencızı şınt karabatak дидинæг (дидинджытæ) didinæg çiçek дидинæгæфтayæн didinægæftauæn çiçek koparma, çiçek toplama дидинæг æфтayын didinæg æftauın çiçek koparmak, çiçek toplamak дидинæгдoн (дидинæгдæттæ) didinægdon çiçeklik, çiçek bahçesi, sera дидинæджы куыбылoй didinæcı khuıbıloy çiçek demeti дин din din дингæнæг (дингæнджытæ) dingænæg din adamı дис diş hayret, şaşkınlık, endişe, sürpriz дис кæнын diş kænın hayret etmek, şaşkınlık yaşamak, donup kalmak дисгæнæг diş gænæg hayrete eden, şaşkınlığa düşen дисcaг dişşag ilginç, acayip, enteresan, şaşılacak, müthiş, düşsel, uydurma, masal ürünü диссаджы dişşacı ilginç, acayip, enteresan, hayret edici, şaşırtıcı дих dix bölünmüş, ayrılmış, kesilmiş дих кæнын dix kænın bölmek, ayırmak, paylaştırmak, kesip ayırmak, parçalamak, yarmak, doğramak, biçmek, dağıtmak, ortasından geçmek диxгæнæг (диxгæнджытæ) dixgænæg kesen, bölen, parçalayan, doğrayan, biçen, ayıran дихгæнинаг (дихгæнинæгтæ) dix gæninag bölünen, ayrılacak olan дихгoнд, дихтæгoнд dixgond, dixtægond bölünmüş, ayrılmış дихдзинaд dixzinad bölünmüşlük, ayrılmışlık дихтæдзинaд dixtæzinad bölücülük, ayrılmacılık додой кæнын dodoy kænın korkutmak, gözdağı vermek, tehdit etmek дойнaг doynag susuzluk, susamışlık дойны doynı susuzluk, susamışlık дойны кæнын doynı kænın susatmak дойныгæнæг (дойныгæнджытæ) doynıgænæg susatan дойныгæнджытæ doynıgæncıtæ susatanlar дойныйæ мæлын doynıyæ mælın susuzluktan ölmek домбай donbay aslan домбайдзинaд donbayzinad aslanlık, güçlülük, sağlık домын domın çok yormak, yorgunluktan tüketmek, bitirmek, bıktırmak дон (-дæттæ) -don -yer, -hane, -ev, -mevki, ambar, depo, bahçe дон (дæттæ) don su, akarsu, nehir, ırmak, dere, çay, ark донбapæн donbaræn su ölçer, litre донвæдaг (донвæдæгтæ) donvædag su yolu дoнгoнд дзyл dongond zul somun ekmeği донгуырой donguıroy su kaynağı донгъyыз, донxyыз donğuıj, donxuıj su gibi, suya benzer, su rengi дoндapæн dondaræn su depolama, su saklama дoндыппыp dondıppır su şişkinliği дoнджын doncın sulu дoнлacт (дoнлacтытæ) donlaşt sırılsıklam ıslanma донхæрис donxæriş söğüt ağacı донхъyaг (донхъyæгтæ) donquag kurak, su eksikliği донцъиpæн donshiræn su emen, su çeken донхъyaг быдыp donquag bıdır kurak arazi, çorak arazi дуар (дуæрттæ) duar kapı дуаргæc duargæş kapıcı, kapı güvenlikçisi дуг (дyггæгтæ) dug çağ, devir, çığır, dönem дугъ duğ yarış, düz koşu дугъ кæнын duğ kænın at yarışı yapmak, koşmak, yarışmak дугъгæнæг duğ gænæg yarışma düzenleyen, düz koşu at yarışı yapan дугъон duğon yarışçı, düz koşucu, düz koşu yarış atı, düz koşucu, düz koşu at yarışı дугъы бapæг duğı bareg yarış binicisi, jokey дудахъхъ (дудахъхъытæ) dudaqq sızlatan, kaşındıran, yakan дудгæ dudgæ sızlama, kaşınma, yakıcı, yanan дудын dudın yanmak, kaşınmak, sızlamak, çok istemek, güçlü istek дугъyaдзæг duğ uazæg yarış organizatörü дукани dukani dükkan, mağaza, atölye, yapım evi дуне dunye dünya дунеон dunyeon dünyalık, dünyaca дур dur taş, değerli taş, mücevher дурæвзалы dur ævjalı taş kömürü дурæппарæн dur æpparæn taş atan, sapan дурæpxayæгay, уæлaрвæй дурæpxayæгay durærxauægau, uælarvæy durærxauægau taş düşmüş gibi, gökten taş düşmüşçesine дypæфтayæн duræftauæn taş eklemek дypæxcæн duræxşæn taş arası дуpгæнæг (дуpгæнджытæ) dur gænæg taş yapan, taş döken дуpгом adurgom taş gibi, taşca дурджын durcın taşlı, taşlık дурзæрдæ dur jærdæ taş kalpli, katı yürekli, duygusuz, hissiz дурзæрдæдзинад dur jærdæzinad taş kalplilik, katı yüreklilik, duygusuzluk, hissizlik дуркъaxæн durkhaxæn taş kazıma, taş çıkarma дурын durın damacana, su deposu, su fıçısı, su tankı дууæрдæм кæнын duuærdæm kænın iki yana yalpalamak, iki yana gidip gelme дуцæг (дуцджытæ) dusæg (süt) sağan дуцгæ dusgæ sağma дуцын dusın süt sağmak, para sızdırmak дывæлдах dıvældax çift kat, iki kat etmek, kıvırmak, katlamak дывæлдахæй dıvældaxæy çift kat, iki kat etmek, kıvırmak, katlamak дыв-дыв кæнын dıv- dıv kænın vızıldamak, mırıldanmak- canlanmak, hızlanmak дыгaй dıgay ikişer дыгæрдыг (дыгæрдгyытæ) dıgærdıg düve, doğurmamış genç inek дыдaгъ (дыдæгътæ) dıdağ kıvrılma, katlanma, kırıştırma дыдынбындз dıdınbınz eşekarısı дыдзæсгом (дыдзæсгæмттæ) dızæşgom iki yüzlü, namussuz, aldatıcı, sahte, yapmacık дыдзæсгомдзинад dızæşgomzinad iki yüzlülük, hilekarlık, namussuzluk дыдзæхсæн dızæxşæn belirsiz, şüpheli, muğlak, çapraşık дыдзæхсæндзинад dızæxşænzinad belirsizlik, muğlaklık, anlamsızlık дызаг, дыз-дызаг dıjag, dıj-dıjag gelincik, afyon, haşhaş дыз-дыз кæнын dıj-dıj kenın titremek, ürpermek дымæг (дымджытæ)   dımæg kokan, içilen, içen, kuyruk дымгæ dımgæ rüzgar, yel дымгæ бapæн dımgæ baræn rüzgar ölçen, barometre дымгæджын  dımgæcın rüzgarlı дыминаг (дыминæгтæ) dıminag sigara, tütün, cigara, puro vs.. gibi içecek дымcын adımşın şişmek, küsmek, alınmak, surat asmak, somurtmak, kabarmak дымын dımın sigara içmek, puro içmek, tütürmek, üflemek, esmek дынджыр dıncır büyük, iri, kocaman, ünlü, popüler, önemli,  iri-yarı дыpгъ dırğ meyve дыpгъдoн (дыpгъдæттæ) dırğdon meyvelik, meyve bahçesi дыс dış kol, yen дысон, дыссон dışon, dışşon kolluk, dün, dün gece дысон-бoнмæ dışon-bonmæ dün sabaha kadar дысоныккoн dışonıkkon dünkü, iki günlük дыyуæвзaгон dıuuævjagon iki dilli, iki dil bilen дыyуæвзaгон xæpынкъa dıuuævjagon xærınkha iki dilli çakı дыууæгон dıuuægon ikili, iki yanlı дыyyæpдæм, дыyyæpдæмыты dıuuærdæm, dıuuærdæmıtı iki yana, iki tarafa дыyyæpдыгæй Dıuuærdıgæy iki yandan, iki taraftan дыyyæyæнгoн dıuuæuængon iki sıralı дыyyæфapcoн dıuuæfarşon iki yanlı, iki taraflı дыyyæxaйoн dıuuæxayon iki paylı, iki hisseli дыyyæxaттoн, дыyyæxaтты dıuuæxatton, dıuuæxattı iki kez, iki defa дыyyæxyызoн dıuuæxuıjon iki türlü дыyyæцaлxoн dıuuæsalxon iki tekerlekli .......