1900 yılında, Suriye'nin halen İsrail işgali altında bulunan
Golan yöresinde, Mansure köyünde doğdu. Büyük Çerkes,
sürgününde (1864) önce Balkanlar'a, sonra da Suriye'ye
göçetmek zorunda kalan dedesi, Mansure köyünün ileri
gelenlerinden biri ve köy muhtarıydı. Babası Semguğ Eyüp’de
Trablusgarb'ı (Libya) İtalyan saldırısına karşı savunan
Osmanlı güçlerine katılarak orada savaşmıştı (1911).
İlk öğrenimini köyünde ve Kuneytra kasabasında Arapça, orta
öğrenimini ise Şam ve Beyrut'da Türkçe olarak yaptı. Beyrut'ta
kaldığı iki yıl içinde Fransızca'yı da öğrendi. Daha sonra
Fransa'ya giderek "L'ecole National de Grignon" ve "L'ecole
des Sciences Politique" de okudu. Genel tarım ve uluslararası
siyaset konularında iki diploma aldı. Bu yıllarda, Paris,
Berlin, Prag, Varşova gibi Avrupa başkentlerinde bulunan
Kafkasya'lı göçmenlerin örgütleri ve yayınlarıyla sürekli
ilişki içinde bulundu. Onlarla Arap ülkelerindeki ve
Türkiye'deki Kafkas göçmenleri arasında ilişkiler kurulmasında
hizmeti geçti. "Kafkasya Dağlıları Halk Partisi" (Narodnaya
Partiya Gortsev Kavkaza) adlı örgüt içinde yer ve görevler
aldı. Bu çalışmalarını ve ilişkilerini Suriye’ye döndükten
sonra da sürdürdü. Bazı idari görevlerde ve Kuneytra Belediye
Başkanlığı'nda bulundu. Kuneytra'da kız ve erkek öğrencilerin
bir arada öğrenim gördüğü ortaokul düzeyinde bir Çerkes
Okulu'nun açılmasını sağladı. Bu okulun ilerde özellikle tarım
konusunda bir meslek okulu olarak geliştirilmesini
tasarlıyordu. Antakya Reyhaniye'de, Kuneytra'daki Hışniye ve
Adnaniye köylerinde de bu okulun şubelerinin açılması için
çalıştı. Suriye'deki Çerkes göçmenlerini sömürgeci Fransız
yönetiminin etkilerinden biraz olsun uzaklaştırmak, memurluk
ve askerlik yerine tarım ve ticaret alanlarına yöneltmek
gayesiyle 1937 yılında yerel sermayeyle
"Şirketiccevlan-etticariyye" adlı şirketin kurulmasını
sağladı.
Kuneytra'da Çerkesce-Fransızca-Arapça-Türkçe olarak yayınlanan
"Marg" (1928-31) gazetesinin yayınında emeği geçti ve bu
gazetede yazılar ve şiirler de yazdı. Adigece, Fransızca,
Arapça ve Türkçe'yi çok iyi bilir, boş zamanlarında armonik
çalarak Çerkesce ağıtlar okumaktan hoşlanırdı. Edebi ve sosyal
yönleri yanında son derece mütevazı bir kişiliğe de sahipti.
Herkesin derdini dinler ve çare arardı. Suriye'deki Çerkes
göçmenlerinin sosyo-politik ve kültürel gelişmesine önemli
katkıları olan bir kişidir. Bunun yanında Çerkes ve Dürzi
halkları arasında meydana gelen anlaşmazlıklar ve çatışmaların
yatıştırılmasında da olumlu katkıları olmuştu. 1952 yılında
öldü.
Yapıtları
Eserlerinden
bazıları: "Elifba Şerkesiyye" (Çerkes Alfabesi), "Eş'ar
Şerkesiyye" (Çerkes Şiirleri), "Tarih-i Şerakise minzulkadim
ve haddel asrel hadis" (Geçmişten Günümüze Kadar Çerkes
Tarihi), "Eşşerakise fı hurubihim dıdal kayasera" (Çerkeslerin
Çar'lara Karşı Savaşları, Humus 1948), "Medhal ile tarih-i
Şerakise" (Çerkes Tarihine Giriş. Ölümünden sonra 1980'li
yıllarda yayınlanmıştır.)
|