Maf sisilhepkheghuxer,
Ben 18 Ocak 2010’da 14 yaşımdan gün alacağım. Buna ergenliğe
giden yaş mı, olgunlaşma mı denir bilmiyorum. Bir akşam
dershaneden döndüğümde babamı uzanırken gördüm. Beni fark
edince hemen toparlandı ve oturdu.
Bende yanına oturunca göz göze geldik. Babam gözlerimin
içine bakıp "babamın yeşil gözlerini almışsın, onları
sende görüyorum, dileğim deden gibi bir Adige, bir insan
olman" dedi ama çokta üzgün olduğu her halinden belli
oluyordu. Çünkü, 99 yaşında ve ailenin çınarı olan
dedemi kaybetmiştik. Bu arada dedemin nasıl biri
olduğunu, ailemizle ilgili birkaç soru sordum. Babam,
‘’O halde notları karıştır, Ghunekholar ve Adigelerle
ilgili gerekli olan her şey var. Bulduklarını toparla ve
yaz. Sakın yazdıklarını bana gösterme. Sen düşündüğün,
inandığın olmasını istediklerini yaz ve dilediklerinle
paylaş" dedi. Bende, babamın isteği doğrultusunda
toparladıklarımı sizlerle paylaşmak istedim.
Yazdıklarımda doğrular, yanlışlıklar, eksiklikler
olabilir. Hatalarımı eleştirmeyin, eksiğimmiş gibi
düzeltin, çünkü ben sizlerle, ulusumla var olmak
istiyorum.
Ghunekholar Adigelerin Abzegh boyundan olup kökenleri
Mıyekhuape’ye (Maykop) bağlı Pşıj Hable’ya kadar
uzanır..Ailenin asıl ismi Kurısh'u’dur. Anlamı,
iyi arabacıdır. Bizim ilk bildiğimiz Kurısh'u Ghun'dur.
Ghun oğlu Ghunekho zamanında aile isim değiştirmiş.
Anlatıldığına göre bizimkiler ovada yaşamaktaydılar ve
tarımla uğraşmaktaydılar. Dağ bölgesindeki Adigeler
ovaya inip, buradakilerle birlikte tarımsal
ihtiyaçlarını karşılarlar. İşte, Ghunekholarla çalışan
biri bir olumsuzluk yapınca bölgeden çıkarılır ama
Kurısh'u ismini kullanmaya devam eder. Ghunekho xaseyi
toplayıp anılan nedenle aile isminin kendi ismiyle, yani
Ghunekho olmasını ister. Onun bu isteğini de xase
onaylar ve o günden beri ailemizin ismi Ghunekho’dur ve
anlamı ‘’her şeye sınır koyan’’dır. Ghunekhon’un oğlu
Adem, Ademoğlu Nahlhesh, Nahlhesh oğlu Naxho, oğlu
Hacret, oğlu Şuayip, oğlu M. Kemalet’tin be ben.
Bunlardan Nahlheshın Adigey’de bir savaşta öldüğü ve
ismini de gösterdiği kahramanlıktan dolayı aldığı
söylenir. Aile Gonoko, Ghunoko, Gunçerıkho gibi değişik
isimlerle anılsa da orijinali Ghunekho’dur.
Niye bunları yazdım derseniz, aile kimliğimizin bu güne
değin ulaşmasını sağlayan dedem Ghunekho Şuayip’tir.
Kendisinin iki oğlu bir kızı vardır ve oğullarını
Adigeler bir şekilde tanımaktadırlar. Tarih, bir asılık
çınarı muhacerette yakaladı. Bedeni el yurdunda. Daha
çok bedenler bırakacağız sanırım. Ailemizin Adigey’de
kalanları büyük Adige araştırmacısı rahmetli Hadaghalh'e
Asker 1978 yılında bize buldu.
İnsanlar, kısaca tüm canlı ve cansızların bir kimliği
vardır. Bizler bunu insan bazında ele alırsak.
- İnsan olarak isim
- İsim olarak aile
- Aile olarak kabile
- Kabile olarak ulus
- Ulus olarak devlet.
Biz Adigelerin en büyük sıkıntısı ulusa ait olma
sürecindeki kimlikten kaynaklanmaktadır. Yoksa kalışçı,
dönüşçü, dinli, dinsiz gibi tartışmalar başımızı bu
kadar ağrıtmaz.
Adigeler dünyanın en saygın uluslarındandır. Bunun
aksini bu güne değin hiç kimse iddia etmedi, edemedi.
Kendilerini de daima Adige olarak tanımladılar. Adige
ulusunun fertleri sürgün nedeniyle çoğunluğu anavatan
dışındadırlar. Hal böyle olunca ulusun asimilasyonu da
hızlanmaktadır. Bizler ne kadar açılım, özgürlük desek
de muhaceretteki yok oluşu durduramaz. Aksini söyleyen
kendini değil de Tanrı’yı inkar etmiş gibi olur.
Biz Adigelerin bir çok konuda kimlik sıkıntımız yoktur.
Ancak sıkıntı devlet olma sürecindedir. Baktığımızda
anavatanda Adigey dışında iki kabile devleti ve Adige
bölgesi bulunmakta. Bunlar Kabardey, Çerkesya ve
Shapsughya’dır. Adigey kendi kimliğiyle anılmakta.
Bunların tümü Adige’nin özüdürler. Adige ulusunun var
olan, ilme sürecindeki hedefinin kabilelikten çıkıp
Adige ismiyle bütünleşmesidir. Değişen ve değişecek
Kafkasya’da Kabardey, Çerkesya ve Shapsughya ve
Adigelerin sınırlarını Adigey ismiyle
bütünleştirmelidirler. Oluşacak devletin baş kentinin de
Nartlardan dolayı Mıyekhuape (Maykop) olması gerekir.
Dil Adigece olduktan sonra hangi şive olursa olsun sorun
olacağını sanmam. Nasıl olursa olsun Adigeler kendi
dillerini kendi içlerinde geliştireceklerdir.
Dünya Adigelerinin tek bir hedefi olmalıdır. O hedef
Adigey Cumhuriyeti'dir. |