1] Tanrı’nın basitliği: 1-) Tanrı, “Baba, Oğul ve Kutsal Ruh” olarak bölünemez. 2-) Tanrı’nın nitelikleri –iyiliği, kutsallığı, merhameti, v.s.- birbirinden ayrılamaz; O’nun özünden ayrılamaz
2] I.Yuhanna 5:7, Matta 3:16-17, 28:19, II.Korintliler 13:14, Yuhanna 10:30. Westminster İnanç Açıklaması; BÖLÜM II: Tanrı ve Kutsal Üçlübirlik: 3-Tanrısal özyapının birliğinde; aynı özü, gücü ve sonsuzluğu paylaşan üç kişi bulunmaktadır: Baba Tanrı, Oğul Tanrı ve Kutsal Ruh Tanrı: Oğul, Baba’dandır; Kutsal Ruh ise Baba ve Oğul’dan çıkar.

3] Westminster İnanç Açıklaması; BÖLÜM II: Tanrı ve Kutsal Üçlübirlik; 1. Diri ve gerçek olan, varlıkta ve yetkinlikte sınırsız ve tümüyle pak olan Ruh, gözle görülemeyen; bedeni ya da farklı kısımları olmayan, doğasında tutkularına göre farklılık göstermeyen; sınırsız, değişmeyen, ebedi, kavranılamayan, her şeye gücü yeten; en bilge, en kutsal, en özgür, en mutlak olan; her şeyi en doğru ve değişmez olan isteğine göre kendi yüceliği için yönlendiren; en sevecen, en lütufkar, en merhametli, en sabırlı olan, iyilikte ve gerçekte bol olan, günahları, suçları ve kötülükleri bağışlayan; kendisini itinayla arayanları ödüllendiren; hükümlerinde en adil ve en korkunç olan, her türlü günahtan nefret eden ve suçluyu asla haklı çıkarmayan yalnızca tek bir Tanrı vardır.

4] Tekvin 3:5 "Çünkü Tanrı biliyor ki, o ağacın meyvesini yediğinizde gözleriniz açılacak, iyiyle kötüyü bilerek Tanrı gibi olacaksınız." (1:26 Tanrı, "İnsanı kendi suretimizde, kendimize benzer yaratalım" dedi, "Denizdeki balıklara, gökteki kuşlara, evcil hayvanlara, sürüngenlere, yeryüzünün tümüne egemen olsun.")

5] Orijinal metinden çeviri

6] Orijinal Metinden tercüme.

7] Koloseliler 1:15 Görünmez Tanrı'nın görüntüsü, bütün yaratılışın ilk doğanı O'dur.

8] Tekvin 17:1; 28:3; 35:11; 43:14; 48:3; 49:25, Sayılar 24:4, II. Samuel 5:10, İşaya 6:3, Herşeye Egemen Tanrı: I.Krallar 19:10, Amos 3:13 # Her Şeye Egemen Rab: I.Tarihler 11:9, Mika 4:4, Nahum 2:13, Hababuk 2:12, Tsefanya 2:10, Hagay 1:2, Zekeriya 1:3, Malaki 1:4, Yeremya 5:14 # Her Şeye Gücü Yeten: Eyüp 5:17 # 

9] (Vahiy 4:8; 11:17); Vahiy 15:3 Rab Tanrı Evrensel Egemen (16:7), Vahiy 16:14 Evrensel Egemen Tanrı (19:15), Vahiy 19:6 Evrensel Egemen Rab Tanrı, Vahiy 21:22 Egemen Rab Tanrı (İncil, Yunanca aslından çağdaş Türkçeye Çeviri, 1997)

10] Brown, Driver and Briggs, s. 994-995., Robert L. Reymond, A New Systematic Theology of the Christian Faith,  (Grand Rapids: Zondervan), 1997, s.156.

11] Yunus kitabında bahsi geçen balık, büyük bir balıktır –balina değildir. 1891 yılında bir adam denize düştü ve kayboldu. Bir gün sonra balıkçılar büyük bir balina yakaladılar. Karnını yardıklarında bu adamı baygın halde buldular ve adam bundan sonra yaşamaya devam etti (Neue Lutheranische Kirkenzeitung, 1895, s.303). Falkland Adaları’nda bir adam denizde kaybolmuş, büyük bir balina (sperm whale) tarafından yutulmuş. Üç gün sonra bu balinayı tutanlar balığın karnında bu adamı baygın bir halde buldular; ve tabi adam bundan sora yaşamaya devam etti (A.J. Wilson, Princeton Theological Review, XXV (1927) s.636).  Harrison, R.K., Introduction to the Old Testament, (Grand Rapids: Eerdmans, 1969), s. 907-908.

12] Süleyman’a Şeba kraliçesi ve pek çok uluslardan krallar gelmişti (I.Krallar 10:24-25). İsa’ya ise Romalılardan, Greklerden ve diğer uluslardan pek çok kimseler gelmiştir. Dirilişten sonra ise Yahudi olmayan uluslardan daha fazla kişi gelmiştir.

13] Her iki olayda da aç bir kalabalık, az bir yiyecek, şaşıran öğrenciler, çoğalan ve yendikten sonra artan yiyecekler vardı. Her iki olayda da Elişa’nın ve Mesih’in “onlara (halka) siz yiyecek verin” şeklinde bir emri vardır.

14] I.Krallar 19:19-21, II.Krallar 2:1-25; 3:11-27; 4; 5; 6:1-8:15; 13:14-21

15] Tekvin 1:2

16] Yeremya 31:32 … Onların kocası (efendisi) olmama karşın Bozdular o antlaşmamı" diyor RAB (3:14). Ayrıca bu bölümdeki ilave çalışmalara bakınız.

17] Çıkış 33:23, Matta 18:10, Esinleme 22:4

18] “yüzümü” ifadesi bizi “görünmez Tanrı” ifadesi hakkında düşündüyor (Yuhanna 1:18; 5:37, Eyüp 23:8, Koloseliler 1:15, I.Timoteyus 1:17; 6:16, I.Yuhanna 4:12).

19] Mezmur 17:8a

20] Eyüp 11:5

21] Mezmur 74:11

22] İşaya 65:19

23] Mezmur 2:5

24] Tekvin 8:1

25] İstefanos savunmasında bütün bu tarihsel olayları Mesih kişisi ile ieşkilendirmektedir:

Elçilerin işleri 7:51 "Ey dik kafalılar, yürekleri ve kulakları sünnet edilmemiş olanlar! Siz tıpkı atalarınıza benziyorsunuz, her zaman Kutsal Ruh'a karşı direniyorsunuz. 7:52-53 Atalarınız peygamberlerin hangisine zulmetmediler ki? Adil Olan'ın geleceğini önceden bildirenleri de öldürdüler. Melekler aracılığıyla buyrulan Yasa'yı alıp da buna uymayan sizler, şimdi de Adil Olan'a ihanet edip O'nu katlettiniz!"

26] Daha Mesih aracılığı ile bu Ruh ‘bütün insanların üzerine’ dökülecektir: Yoel 2:28-29, İşaya 32:15, İşaya 44:3, Hezekiel 36:26-27

27] Sayılar 12.3, 6-8: 3 Musa yeryüzünde yaşayan herkesten daha alçakgönüllüydü.

6 RAB onlara seslendi: "Sözlerime kulak verin: Eğer aranızda bir peygamber varsa, Ben RAB görümde kendimi ona tanıtır,  Onunla düşte konuşurum. 7 Ama kulum Musa öyle değildir. O bütün evimde sadıktır. 8 Onunla bilmecelerle değil, Açıkça, yüzyüze konuşurum. O RAB'bin suretini görüyor. Öyleyse kulum Musa'yı yermekten korkmadınız mı?" Tesniye 34.10 O günden bu yana İsrail'de Musa gibi RAB'bin yüz yüze görüştüğü bir peygamber çıkmadı. 11 RAB onu Mısır'da firavuna, görevlilerine ve bütün ülkesine bir sürü belirtiler, şaşılası işler yapması için göndermişti. 12 Musa İsrailliler'in gözleri önünde güçlü, büyük ve ürkütücü işler yapmıştı.

28] Tesniye 34.9 Nun oğlu Yeşu bilgelik ruhuyla doluydu. Çünkü Musa ellerini üzerine koymuştu. İsrailliler onu dinliyor ve RAB'bin Musa'ya verdiği buyruklar uyarınca davranıyorlardı.

29] ⁶ Tekvin 1:26-27, ⁷ Tekvin 3:22, ⁸ Matta 3:16-17, ⁹ Matta 28:19, ¹⁰ Luka 1:35, ¹¹ II.Korintliler 13:14

30] İşaya 42:1, I.Petrus1:19-20, Yuhanna 3:16, I.Timoteyus 2:5

31] Elçilerin İşleri 3:22

32] İbraniler 5:5-6

33] Mezmur 2:6, Luka 1:33

34] Efesliler 5:23

35] İbraniler 1:2

36] Elçilerin İşleri 17:31

37] Yuhanna 17:6, Mezmur 22:30, İşaya 53:10

38] I.Timoteyus 2:6, İşaya 55:4-5, I.Korintliler 1:30

39] Yuhanna 3:34, Mezmur 45:7

40] Elçilerin İşleri 3:21-22, Luka 4:18, 21

41] İbraniler 5:5-7; 4:14-15[42] Mezmur 2:6, Matta 21:5, İşaya 9:6-7, Filipililer 2:8-11

43] Yuhanna 6:27, Matta 28:18-20

44] Elçilerin İşleri 20:23, Efesliler 4:11-13, Yuhanna 20:31

[5] Yuhanna 15:15

46] I.Petrus 1:10-12

47] İbraniler 1:1-2

48] Yuhanna 1:18

49] İbraniler 2:17

50] İbraniler 9:14, 28

51] İbraniler 7:25

52] Elçilerin İşleri 15:14-16, İşaya 55:4-5, Tekvin 49:10, Mezmur 110:3

53] Efesliler 4:11-12, I.Korintliler 12:28

54] İşaya 33:22

55] Matta 18:17-18, I.Korintliler 5:4-5[56] Elçilerin İşleri 5:31

[57] Vahiy 22:12; 2:10

58] Vahiy 3:19
59] İşaya 63:9

60] I.Korintliler 15:25, Mezmur 110:1-2

61] Romalılar 14:10-11

62] Romalılar 8:28

63] II.Selanikliler 1:8-9, Mezmur 2:8-9

i] Rev. Emad Azmi Mikhail, Reform Seminer Notu: Krallık.

ii] Kilise ;Kütüphanesi; Tanrı Bilgisi.

iii] Kilise ;Kütüphanesi; Tanrı Bilgisi.

iv] İngilizce'de Marcion. (Pontuslu; İ.S. 80–160) Sadece Pavlus’u elçi olarak kabul ettiği halde Pastörel mektupları da kabul etmedi. Luka Müjdesinin küçük bir kısmını kabul etti. Eski Ahit’i red etti. Ona göre Eski Ahit’teki Tanrı yaratıcı, yasa veren ve adil olan Tanrı’dır. Fakat İsa Mesih’in Babası olan Tanrı tam farklı bir Tanrı’dır. Mesih gelmeden önce hiç kimse bu Tanrı hakkında bir şey bilmezdi. Yeni Ahit’te Tanrı lütufkar, merhametli ve kurtaran Tanrı’dır.

v] İngilizce'de Mani. Marcion’un öğretişinden çok fazla etkilenmiştir. Mani (İ.S. 216–276) Suriye ve Pers bölgelerinde yaşadı. Gnostisizimin en son temsilcilerinden biridir. Onun öğretişi (Manichaeism) Manikeizim’dir. İki ayrı tanrıya inanır: Işık Tanrı ve Karanlık Tanrı. Maddenin kötü olduğuna inandığı için insanın fiziksel yapısının mutlak kötülükle dolu olduğunu düşündü. Ona göre insanlar canlarını gnosis (bilgi) aracılığıyla uyandırabilirdi. İsa Mesih dünyaya gelen pek çok kurtarıcıdan biri olarak kabul ettiği gibi O’nun bedende dünyaya geldiğini kabul etmedi.

i] İngilizcede Praxeas (İ.S. 225-250). Kilise Babalarından Tertulyan ona karşı bir kitap yazdı. Baba ve Oğul’un aralarında bir fark olmaksızın aynı olduğunu düşündü. Baba’nın bakire Meryem’in rahmine girerek Oğul olduğunu, böylece oğulun acı çekerek ölüp dirildiğini ileri sürdü.

vii] Sabellius (Romalı; İ.S. 198–220). Tanrı’nın Krallığını ‘Modalistik Monarşizm’ olarak yorumladı. Yani Tanrı’nın üç farklı maske kullandığını düşündü. Çok Tanrıcılık görüşüne katılmayıp Tanrı’nın birliğini vurgulamaya çalıştı. Ona göre “Baba, Oğul ve Kutsal Ruh” ifadeleri sadece Kutsal Kitap’ta kelime olarak vardır; ancak hepsi tek kişidirBir Tanrı’nın kendisini tarih içinde üç farklı maske ile açıkladığını düşündü. Bunların hepsi de ona göre Baba idi. Yani Baba geçici bir zaman için Oğul şeklini ve daha sonra ise Kutsal Ruh şeklini kullanmış oldu.

viii] Samosatalı Pavlus (Antakya Episkoposu 260-272). İsa Mesih’in diğer insanlardan çok farklı olmadığını ileri sürdü. İsa Mesih’in kişisel gayret ile Tanrı’ya diğer insanlardan daha fazla yakın olduğunu savundu. Yani İsa’yı, Tanrı ile ahlaki düzeyde iyi bir ilişki kurmuş kişi olarak düşündü. Böylece bu ilişkinin sonucunda İsa’nın insanlığının bittiğini ve O’nun bu şekilde Tanrı olduğunu düşündü. Antakya Konseyinde (İ.S.268) afaroz edildi.

ix] Ariyus (İ.S. 250– 336). İskenderiye’li dir (Mısır). ‘Polytheizim’ (çok tanrıcılık) inancından kaçmak istedi. Ona göre bu Tek Tanrı yalnız Tanrı Baba’dır; Oğul Tanrı ve Kutsal Ruh Tanrı yoktur. İsa’nın özel bir kişi olarak Baba Tanrı tarafından yaratılışın başlangıcında yaratıldığını düşündü. İsa’nın fiziksel dünya ile Tanrı arasında aracılık yaptığını düşündü. Çünkü Tanrı çok yüce olduğundan dünyaya dokumazdı. İsa’yı kurtuluş yolu için itaat ile insanlara örnek olmuş biri olarak değerlendirdi.

x] Kilise Kütüphanesi; Hristiyanlığın Mimarı Pavlus[mudur?]