Dinin kurucusu Konfüçyüs (M.Ö. 551-
479) adındaki bir filozoftur. Şantung eyaletinde doğmuş ve orada
ölmüştür. O zamandan beri eyalet Çinlilerce kutsal sayılır.
Konfüçyüs 'ün hayatında başarılı bir öğretmenlik dönemi vardır. O'nun
en önemli özelliklerinden biri kendine aşırı güvenidir. Bütün
hayatı boyunca insanları, iyiye, doğruya ve şerefli bir yaşamaya
yönelten, inandığı prensipleri yaymak için kitap yazan Konfüçyüs,
daha çok akla hitap metodunu kullanmış, mistik bir tavır takınarak
metafiziğin her türünü reddetmiştir. Konfüçyüs hiçbir zaman Lao-Tseu
gibi (Taoizm 'in kurucusu), gibi ilahi bir kuvvetin elçisi
olduğunu iddia etmemiştir. Dini konular üzerinde fazla
konuşmamasına rağmen çoğu zaman O, kutsallaştırılmıştır.
Konfüçyanizm'de insanın evlenmeden veya bir erkek evlat bırakmadan
ölmesi büyük günah sayılır. Çünkü erkek evladın, ata ruhlarına
ibadeti devam ettireceğine inanılır. Ata ruhları her aile için
özel koruyuculuk görevini yerine getirir.
Konfüçyanizm Vu-Ti (M.Ö. 140-87) zamanından 1912 yılına kadar
devletin resmi dini kabul edilmiştir. Bir bakıma Konfüçyanizm,
geleneksel Çin Şinizmi'nin kaideleşmesi şeklidir.
Kutsal Metinleri
Konfüçyanizm 'in mukaddes kitapları, Konfüçyüs 'ün öğrencileri
tarafından büyük bir dikkatle toplanmıştır. Bu metinler Konfüçyüs
'e isnat olunan (Ta-Hio, Tehoung-Young) ve (Loun-You) iki kitaptan
meydana gelmiştir ve
1- Klasikler, 2- Kitaplar diye iki kısma ayrılır.
Konfüçyüs bütün eski Çin metinlerini (sosyal, dini, ahlaki
gelenek, görenek) gözden geçirmek suretiyle atalar kültürüne
dayalı Çin medeniyetini ortaya koymak istemiştir. Konfüçyanizm'in
en önemli dini metinleri olan beş klasik şu kitaplardan meydana
gelmektedir:
- Değişiklikler Kitabı,
- Tarih Kitabı,
- Şiirler Kitabı,
- Törenler Kitabı,
- İlkbahar ve Sonbahar Vekayinameleri.
Sung Hanedanı tarafından (XI. Yüzyıl) bir araya getiren diğer dört
kutsal metin de şunlardır:
- Konfüçyüs 'ün Konuşmaları,
- Mansiyus 'un Sözleri,
- Ortayol Doktrini,
- Büyük Bilgi.
Kutsal metinler üzerine Çin bilginlerince yazılan tefsirlerin en
meşhuru Tehou-Hi 'nin eseridir.
Devlet ve Halk Dini Olarak Konfüçyanizm ve ibadetleri
Konfüçyanizm'de ayrı bir rahipler sınıfı olmadığı için ayinler
genellikle devletin yetkili memurlarınca yönetilir. Dünyanın üstün
idarecisi Gök tanrı için yapılan törenleri hemen ekseriyetle
imparator yönetir. Her yıl 22 aralık gece yarısından sonra
başlayan bu törenler adaklar, içkiler, yiyecekler ve müzikli
alaylar şeklinde icra edilir. Pekin 'in güneyindeki dünyanın en
büyük mihrabı sayılan üç teraslı beyaz mihrabın çevresinde
yapılır.
inançlarına göre yer yüzüne ibadet daha aşağı dereceden bir tabiat
kuvvetine tapınma şeklidir. Yukarıda işaret edilen yukarıda işaret
edilenin dışında, her yıl yapılan güneş ve ay ibadeti ile ilgili
ayinler de yine devlet görevlilerince yürütülür.(Son yıllarda bu
anlayış yavaş yavaş terk edilmektedir)
Halk ibadetinde en yaygın olan anlayış atalara ibadettir.
Konfüçyüs 'ten önce de çok yaygın olan bu ibadet, O'ndan sonra da
devam etmektedir; çünkü bu dinin ölmüş ata ruhlarının ev veya
mezarın etrafında dolaştıklarına inanırlar. Bu bakımdan evin
sakinleri belli zamanlarda, ölüleri için kutsal birliği sağlamak
üzere yiyecek hazırlamayı bir görev bilir. Konfüçyanizm 'de önemli
bir yer tuttuğu için ruhları rahatsız etmeden son derece sakınılır
Öğreti ve Özdeyişleri
Öğretileri en büyük ilgiyi Çin 'de Han Hanedanı'ndan
görmüştür.”Büyük Bilgi” ve “Ortayol Doktrini” adlı kitapların
yayınlanması bu zamanda gerçekleşmiştir. O'nun öğretileri ilgili
esasların yer aldığı “Konfüçyüs 'ten Seçmeler Kitabı”,
öğrencilerinin-inanlarının- gayretiyle derlenmiştir. Seçme
Konfüçyüs Özdeyişlerinden bazıları şöyledir.
- Oğuldan istenen babaya, memurdan istenen hükümdara, kardeşten
istenen ağabeye, arkadaştan istenen de kendisine verilmelidir.
- Temkinli olanlar pot kırmaz
- Kendimize yapılmasını istemediğimizi başkasına yapmamalıyız.
- İnsanlar prensiplerine hakim olabilir. Prensipler insanlara
hakim olamaz.
- Düşünmeden öğrenmek,boşuna zaman harcamaktır.
- Bilgi desteğinden yoksun bir fikir,tehlikelidir.
- Sizden üst durumda olan birinin beğenmediğiniz halleriyle sizden
alt durumda olan birine davranmayın.
Ahlak Anlayışları
Konfüçyanizm, bir dinden çok ahlaki sistem olarak algılanmıştır.
O, ahlaki prensiplerinde cemiyet ve milletin ıslahı ile mutluluğu
sağlamayı hedef almıştır. O bir yandan toplumu saadete ulaştıracak
prensipler koymuş, diğer yandan da Çin 'in eski dini
tasavvurlarını canlandırmaktan geri kalmamıştır. Hiçbir zaman
“öbür dünya”nın varlığını inkar etmemiştir.
Konfüçyüs, topluma daimi olarak hata işlemekten uzak kalmalarını
hatırlatmış,işlenen bir suçun cezasının mutlaka bu dünyada
görüleceğine onları inandırmaya çalışmıştır. O her fırsatta
çevresindekilere birbirlerinden özür dilemelerini telkin etmiş,
insanın her zaman hatadan muaf olamayacağına dikkat çekmiştir.
Konfüçyanizm'in ahlaki prensiplerini,Büyük Bilgi adlı eserinde
görmek mümkündür. Bu kitabında Konfüçyüs barışı sağlama yolunun
bizzat insanın kendi benliğinde oluşması gerektiğine dikkat
çekerek ancak kendisiyle barışık olan insanın ev halkını çevresini
ve nihayet milletini yönlendirebileceğini belirtmiştir. O'na göre
5 fazilet vardır:
- İyilik yapmak
- Güvenilir bir şahsiyet olmak
- Dürüst davranmak
- Terbiyeli olmak
- Tedbirli davranmak
Başarını her zaman faziletin varlığı anlamına gelmeyeceğini
söyleyen Konfüçyüs ancak iyilikte ısrar etmek suretiyle hikmet ve
faziletin bir anlam taşıyacağını açıklamıştır.
Konfüçyüs 'e göre ahlaki telkinlerin meyve verebilmesi için şu ana
temeller üzerine oturması şarttır.
- Kültür
- Sözünde durma
- İş idaresi
- Üste karşı dürüst davranma
Ahlaki olgunluğun temel öğelerini teşkil eden insanı ilişkileri
Konfüçyüs beş maddede toplamıştır. Bunlar ;
- Amir - memur ilişkisi
- Arkadaş - dost ilişkisi
- Karı - koca ilişkisi
- Ana-babanın çocuklarıyla ilişkisi
- Kardeşler arası ilişkiler.
Sosyal hayatın bütün yönlerini içine alan bu beş esas, bütün diğer
ahlaki istemlerinde vazgeçemeyeceği prensiplerin başında
gelmektedir. Konfüçyüs 'e göre hayırseverlik ve adalet ahlaki
olgunluğu tamamlayan iki önemli erdemdir. Toplumda bazı görevler
sırf ahlaki oldukları için yapılmak zorundadır. Menfaatler
adaletin gerçekleşmesini önleyen en büyük faktörlerdir. Bunun için
insanları bu duygudan uzaklaştırmak gerekir.
Günümüzde Konfüçyanizm
Günümüzde Konfüçyüsyanizm Çin, Çin Hindi (Tayland, Tayvan,
Vietnam), Kore, Japonya, Hindistan 'da taraftar kitlesine sahip
olmakla beraber Avrupa ve Amerika 'da da Konfüçyüs Dini mensupları
bulunur. Doğu dinlerinin birbirleriyle iç içe geçmesi taraftar
sayısı hakkında net bilgi almayı güçleştirmekle birlikte, bazı din
araştırmacılarınca bu sayının
350 milyonun üzerinde olduğu ifade edilmektedir. Konfüçyanizm
nitelik olarak din -ahlak öğretisi özelliklerinden dolayı farklı
bir dine inanan biri tarafından da kabul edilebilir olduğundan
özellikle batı ülkelerinde yayılmaya devam etmektedir.
|