Adigey’in Krasnodar
Kray’ı ile birleşmesi konusu son günlerde Adigey’de
politik gündemin baş sıralarına oturdu. Bu konudaki
gelişmeleri anlatan iki yazı 19 Nisan 2005 tarihli
Adige Mak gazetesinde yer aldı.
Gazeteci
Sohute Nurbiy’in makalesi:
Cumhurbaşkanlığa
bağlı olarak çalışan toplumsal örgütlenmelerle ilgili
Konsey 18 Nisan günü Hazret Şövmen başkanlığında bir
toplantı düzenledi. Toplantıya katılanlar son günlerde
Adigey ile Krasnodar Kray’ın birleşmesi üzerine
merkezden yayılan haberleri değerlendirdiler.
Şövmen Hazret yaptığı konuşmada birçok konuya
değindi ve cumhuriyetin gelişmesinin önündeki
engelleri anlattı. Krasnodar ile Adigey arasında iyi
ilişkilerin mevcut olduğunu, her iki taraftan sıradan
insanlar arasında paylaşılamayacak bir mülk
bulunmadığını ancak bazı gurupların cumhuriyetimizdeki
huzur ve barış ortamından rahatsız olduklarını
söyledi. Şövmen konuşmasında, kendisinin Adigey’in
mevcut statüsünün korunmasında yana olduğunu
belirterek, Adigey ile Kray’ın birleşmesine ancak bu
bölgelerin insanlarının karar verebileceğini, bunun
basının görevi olmadığını dile getirdi. Anayasa ve
yasaların mevcut olup, bu tür kararların bunlara uygun
belirlenebileceğini, bazı gurupların başlatmış olduğu
politik oyunları tasvip etmenin mümkün olmadığını,
onların yüzünden toplumsal ilişkiler bozulabileceğini,
bu tur grupların ikaz edilmesi gerektiğini sözlerine
ekledi.
Toplantıda Kazak Atamani Anatoli Tarasov, Adige
Xase Başkanı Asker Shalaho, Rusya Federasyonu Komünist
Partisi Adigey Organizasyonu Birinci Sekreteri Georgi
Senin, Tatar Toplumunun Organizasyonu “Dusluk”un
Başkanı Alyam Ilyasov, “Yedinaya Rossiya” partisi
Adigey Başkanı Ruslan Hacibiyeko ve yardımcısı Mirza
Cambec, “Barış Ligi” adlı organizasyonun başkanı
Nalbiy Cuvuc ve başkaları da konuştular. Tüm
konuşmacılar bazı grupların Adigey’deki huzur ortamını
bozmaya çalıştıklarını açıkça dile getirdiler ve bu
kişilerin gerek cumhuriyetimiz gerek Rusya’nın
iyiliğini düşünmediklerini belirttiler. Ataman Anatoli
Tarasov, bu gurupların içinde Moskova’dan insanların
ve milletvekillerinin de bulunduğunu belirterek,
geçtiğimiz Cumartesi günü yapılan toplantıda bu
guruplar tarafından kazaklar arasındaki birliğin
bozulmaya çalışıldığını, Adigey ile Kray’ın
birleşmesine destek verecek Kazak guruplarına bazı
vaatlerde bulunulduğunu üzüntüyle belirtti. Tüm
konuşmacılar birleşme üzerine başlatılan bu
faaliyetlerin hafife alınmasının mümkün olmadığını,
olaya ciddiyetle yaklaşılması gerektiğini dile
getirdiler.
Toplantı sonucunda Adigey halkına hitaben bir
bildiri metni benimsendi.
Gazeteci
Yemtil Nurbiy’in yazısı:
Rusya’yı oluşturan birimlerin birleştirilmesi
konusu konuşulmaya bugün başlanmış değil. Önceleri bu
konuda duyduğumuz haberlere pek önem vermiyorduk.
Ancak günümüzde geldiğimiz nokta itibariyle ülkedeki
değişimleri iyi değerlendirmemiz gerekiyor.
Kısa bir süre önce Krasnoyarsk Kray’ı ile Taymir ve
Evenkiysk otonom çevrelerinin birleştirilmesi üzerine
yapılan referandumda bölge halkının çoğunluğu
birleşmeden yana oyunu verdi.
Yine kısa bir süre önce merkezi televizyon
kanallarında Adigey üzerine duyduklarımız,
”Komsomolskaya Pravda” gazetesinin Krasnodar ekinde
çıkan yazıların amacı aynıydı. Adigey Rusya’nın ayrı
bir birimi olarak yaşatılmak istenmiyor. Moskova
radyosunun dünkü yayınlarında birleştirilecek yeni
bölgelerin isimleri verildi. Bunların arasında Adigey
yoksa da bundan rahatlık duyacak durumda değiliz.
Cumhurbaşkanı ile görüşme:
Adige Xase’nin girişimi ile cumhurbaşkanı, hükümet
üyeleri, şehir ve ilçe yöneticilerinin katıldıkları
bir toplantı yapıldı.
Şövmen Hazret toplantıda kendisinin Adigey’in Rusya
Federasyonu’nun doğrudan bir birimi olarak kalması
için çalıştığını belirtti.
Adige Xase Başkanı Asker Shalaho yaptığı konuşmada
organizasyonunun çalışmaları hakkında bilgi verdi ve
cumhuriyetin statüsünün kaldırılması ile ilgili olarak
ortada dolaşan haberlerden üzüntü duyduğunu belirtti.
DÇB yönetiminde bulunan Ruslan Tsikunibe yerel
Adigey gazetelerinin cumhuriyetin korunması
çalışmalarına daha aktif katılmaları gerektiğini
söyledi.
Adigey’in statüsünün korunması çalışmalarının
öncelikle Sivil Toplum Kuruluşlarınca yapılması
gerektiğini ancak bu kuruluşların devlet organları ile
işbirliği yapmalarının zorunlu olduğunu Necdet Mesfesu
ve Nurbiy Gucetl dile getirdiler.
İlçe ve kent yöneticileri yaptıkları konuşmalarda
bölgelerindeki insanların Adigey’in Kray ile
birleşmesi konusunu tartışmadıklarını, bu konuda bir
referandum yapıldığı takdirde de Adigey’in varlığından
yana oylarını vereceklerine inandıklarını söylediler.
Maykop kent yöneticisi Nikolay Pivavarov, Adigey
ekonomisi geliştiğinde bu tür tartışmaların da
gündemden çıkacağını belirtti. Yazar Ishak Masbas
konuşmasında; cumhuriyetin sağladığı yararlar üzerinde
durdu, Başbakan Asfar Hagur ise cumhuriyetin
statüsünün korunması için yapılması gerekenleri
anlattı.
Adige Xase çalışmaları:
15 Nisan günü Adige Xase’nin yaptığı toplantıda
Cumhurbaşkanı Yönetim İdaresi Başkanı Taliy Beretar,
cumhuriyet milletvekilleri Vceslav Beguge, Azamat
Beguse, Aslan Matij, Ramazan Bidanoko, Muhdin Cermit,
Ruslan Hacibiyeko, Aslan Thakusine de katıldılar.
Aslan Matij, Adige Xase’nin konu hakkındaki
çalışmalarını desteklediğini beyan ederek bu
çalışmalara devlet organlarının da destek vermesi
gerektiğini belirtti.
Muhdin Cermit, büyük toplantıların ve mitinglerin
yapılmasını uygun bulmayarak, yapılacak kapalı salon
toplantılarında büyük politik önemi olan bu olaya
akılcı yollardan yaklaşılması gerektiğini söyledi.
Gazi Cemiso, cumhuriyetin korunması için basının
önemi üzerinde durdu. Köy, ilçe, şehir ve parlamento
milletvekillerinin bu konu üzerinde ortak bir toplantı
düzenleyerek karar almalarının gerekliliğini
vurguladı.
Toplantıda Cumhuriyeti Koruma Komitesi’nin
kurulması kararlaştırıldı. Kurulacak komite; Başkan
Vladimir Putin, Devlet Duması ve Federasyon Meclisi
Başkanlarına dilekçeler gönderecek, Adigey’de yaşayan
halkların organizasyonları ile toplantılar
düzenleyecek. Cumhuriyette barışın, komşu Krasnodar
Kray’ı ile iyi ilişkilerin korunması için gerekli
çalışmaları yürütecek.
Toplantıda alınan kararlarla ilgili yapılan
çalışmaları takip etmek üzere Adige Xase’nin her gün
saat 17.00’de toplanması kararlaştırıldı.
Adige diasporasının tepkileri:
Hollanda’da bulunan Çerkes Kongresi adlı
organizasyonun başkanı ile İsrail Adige Xase başkanı;
Başkan Hazret Şövmen’ne gönderdikleri mesajlarda
Adigey’in Krasnodar Kray ile birleşmesi konusundaki
haberlerden duydukları üzüntüleri dile getirerek,
Başkan Şövmen’in bu konudaki politikasını
desteklediklerini bildirdiler.