|
“Üçüncü Taraflar, uygun ölçüler içinde,
ülkedeki bütün değişik
dilleri konuşan gruplar arasında karşılıklı anlayışı
ve özellikle, ülkesindeki eğitim ve öğretimin amaçları
içerisinde, bölgesel ya da azınlık dilleriyle olan
ilişkilerin saygı, anlayış ve hoşgörü kapsamında
olmasını, yazılı ve görsel basının da aynı amaç için
cesaretlendirilmesini sağlamayı taahhüt eder.”
Aşağıda imzası bulunan, Avrupa Konseyi
Üyesi Devletler, Avrupa Konseyi'nin üyeleri arasında
daha geniş çaplı bir birlikteliği; özellikle, ortak
mirasları olan ideal ve ilkeleri korumak ve
gerçekleştirmek amacıyla, sağlamaya çalıştığını göz
önünde bulundururlar.
Bazıları bu gün yokolma tehlikesiyle
karşı karşıya bulunan Avrupa'nın tarihi bölgesel
azınlık dillerinin korunmasının, kıtanın kültürel
zenginliğinin ve geleneklerinin geliştirilip,
korunmasına katkıda bulunacağını; toplumsal ve özel
yaşamda bölgesel ya da azınlık dillerinin kullanılma
hakkının; Birleşmiş Milletler'in Uluslararası Sivil ve
Politik Haklar Sözleşmesi’nde ve Avrupa Konseyi'nin
İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerinin Koruma
Anlaşması’na uygunluğunu ve bunun kesinlikle geri
alınmayacak bir hak olduğunu gözönünde bulundururlar;
C.S.C.E içinde yapılan çalışmaları ve özellikle 1975
Helsinki Konferansı ve 1990 Kopenhag Toplantısı'nda
açıklanan bildirileri kabul ederler; kültürler arası
iletişimin ve çokdilliliğin önemini vurgulayan,
bölgesel ya da azınlık dillerinin korunmasını ve
desteklenmesinin resmi dillere ve onların
öğrenilmesine duyulan gereksinime zarar
veremeyeceğini kabul ederler; Avrupa'nın farklı bölge
ve ülkelerinde, ulusal bütünlük çatısı altında ve
ulusal sınırlar içerisinde azınlık ya da bölgesel
dillerin korunup geliştirilmesinin, demokrasi
prensipleri ve kültürel farklılıkları kabullenme
temeline dayanan sağlıklı Avrupa'nın yaratılması
yolunda çok önemli yardımlar sunacağı gerçeğini;
Avrupa Devletleri'nin farklı bölgelerindeki özel
durumları ve tarihsel gelenekleri kabul ederler; ve
aşağıdaki hükümlere uyarlar:
BÖLÜM 1
Genel Şartlar
Madde 1: Açıklamalar
Sözleşmenin amaçlarına uygun
olarak:
a)
Bögesel ya da azınlık
dilleri;
aa)
Bir ülkede kendileri dışında kalan yurttaşlardan nüfus
bakımından daha az olan yurttaşların belirli bir
bölgede geleneksel olarak kullandıkları; ve
bb)
Ülkenin resmi dil(ler)inden farklı olan dillerdir;
b)
Göçmenlerin kullandığı diller ile o ülkedeki resmi
dil(ler)in ağızları, lehçeleri bu kategoriye girmez.
c)
Alansal olmayan diller kavramı ülkedeki nüfusun
belirli bir bölümü tarafından geleneksel olarak
kullanılan ve nüfusun kalanının kullandığı dil ya da
dillerden farklı olan ve bunun yanısıra ülke içindeki
belirli bir bölgeye özgü olmayan dilleri
gösterir.
Madde 2: Taahhütler
Taraflar
a)
1.maddedeki açıklamaya uygun olarak kendi alanlarında
konuşulan bütün bölgesel ya da azınlık dilleri için
2.bölümdeki koşulları uygulamayı taahhüt eder.
b) Her taraf 3.maddeye uygun olarak 3.bölümün 8.
ve 12.maddelerinin her birinden en az üçer tane ve
9,10,11, ve 13.maddelerinin her birinden de en az
birer tanesini mutlaka içermek üzere toplam 35
ya da daha fazla sayıda paragrafı uygulayacağını
garanti eder ve bunun söz konusu her dil
açısından imzalı onay, resmi kabul ya da katılımın
verilişi aşamasında kesinlikle belirtir.
Madde 3: Uygulamalı Düzenlemeler
Taraflar
a) Bu
sözleşmeye imza atan her ülke, kendi imzalı onay,
resmi kabul ya da katılım belgesinde; her bölgesel ya
da azınlık dilini, sınırlarının bütününde ya da bir
bölümünde daha az kullanılan resmi dili, 2.madde
2.paragrafa göre uygulanacak olan seçilmiş
paragrafları kesinlikle belirtecektir.
BÖLÜM 2
2.madde 1.
paragrafta belirtilen amaçlar ve prensipler:
Madde 4: Varolan Koruma Rejimleri
a)
Bu anlaşmadaki hiçbir şey Avrupa İnsan Hakları
Bildirgesi’ni kısıtlayıcı ya da küçültücü olarak
yorumlanmayacaktır.
b) Bu anlaşmanın
maddeleri, bölgesel ya da azınık dillerinin
statüleriyle ya da bir parti içinde olabilecek
azınlıklara mensup insanların yasal rejimi ile ya da
geçerli ikili ya da çok taraflı anlaşmalarla ilgili
daha uygun maddeleri etkilemeyecektir.
Madde 5: Varolan Yükümlülükler
Bu anlaşmadaki hiçbir şey, Birleşik
Devletler
anlaşmasının ya da uluslarası hukuk
içindeki diğer yükümlülüklerin egemenlik ve toprak
bütünlüğü prensibi de dahil olmak üzere amaçlarına
karşıt hiçbir girişime katılmak ya da gerçekleştirmek
hakkını veriyor olarak yorumlanmamalıdır.
Madde 6: Bilgi
Partiler, taraflar ilgili
yetkililerin, kurumların ve kişilerin bu anlaşma ile
oluşturulan haklar ve ödevlerden haberdar olduklarını
görmek için görev alır.
Madde 7: Amaçlar ve
Prensipler
1) Taraflar bölgesel ya da azınlık
dillerinin kullanıldıkları alanlar ve dillerin
buralardaki konumlarına göre kendi siyasetlerini,
yasalarını ve uygulamalarını aşağıda belirtilmiş olan
amaç ve prensipler çerçevesinde biçimlendireceklerdir:
a)
Bölgesel ya da azınlık dillerinin külturel zenginliğin
ifadesi olarak tanımlanması;
b)
Herhangi bir yönetimsel değişiklik o bölgedeki
bölgesel ya da azınlık dilinin konumunu etkilememesi;
c)
Bölgesel ya da azınlık dillerinin geliştirilmesi için
gereken kararlı, azimli tavrın, aynı zamanda bu
dilleri korumakta da geçerli olması;
d)
Toplum yaşamında ve özel yaşamda, konuşma ve yazma
girişimlerinde bölgesel ya da azınlık dillerinin
kullanılmasının kolaylaştırılması ya da özendirilmesi;
e)
Bu sözleşme çerçevesinde, bölgesel ya da azınlık
dilleri kullananlarla, ülke içinde bir dilin benzer ya
da özdeş biçimlerinin kullananlar arasındaki bağın
korunması ve geliştirlmesi, buna ek olarak farklı
dilleri konuşan gruplar arasında kültürel bağların
oluşturulması;
f)
Bölgesel ya da azınlık dillerinin eğitimi ve öğretimi
için uygun olanakların her düzeyde sağlanması;
g)
Bu dilleri konuşamayanlar eğer öğrenmek için istekli
ise, uygun koşulların sağlanması;
h)
Bölgesel ya da azınlık dilleri üzerine yapılan
çalışmaların ve araştırmaların üniversiteler ve
eşdeğerde enstitülerde arttırılması;
i)
Bir ya da daha fazla ülkede, benzer ya da özdeş
biçimleri kullanılan bölgesel ya da azınlık dilleri
arasında, bu sözleşmedeki hükümler çerçevesinde, uygun
tipte düşünsel alış-verişin geliştirilmesini taahhüt
eder.
2)
Taraflar (henüz yapmamışlarsa) bölgesel ya da azınlık
dilinin kullanımıyla ilgili olarak, tercihe yönelik,
herhangi birini diğerinden farklı gören, onları
reddeden ya da kısıtlayan ve bu dillerin korunma ve
gelişmelerini tehlikeye düşürecek maddeleri
programından çıkarmayı taahhüt eder.
3) Taraflar, uygun ölçüler
içinde, ülkedeki bütün değişik dilleri konuşan gruplar
arasında karşılıklı anlayış ve özellikle, ülkesindeki
eğitim ve öğretimin amaçları içerisinde, bölgesel ya
da azınlık dilleriyle olan ilişkilerin saygı,
anlayış ve hoşgörü kapsamında olmasını, yazılı ve
görsel basının da aynı amaç için cesaretlendirilmesini
sağlamayı taahhüt eder.
4) Taraflar bölgesel ya da
azınlık dilleri ile ilgili politikalarını
kararlaştırırken, bu dilleri kullananların istemlerini
dikkate alacaklardır. Kullandıkları dille ilgili tüm
sorunlar hakkında yetkililere tavsiyede bulunmak üzere
birimler kurabilmeleri için taraflar tarafından
desteklenecektir.
5) Taraflar, yurtsuz diller
için 1,2,3 ve 4.paragrafları, gerekli değişiklikler
yapıldıktan sonra, uygulamayı garanti ederler.
BÖLÜM 3
Sosyal Hayatta Bölgesel ya da Azınlık
Dillerinin Kullanımının İlerletilmesiyle İlgili 2.
Madde
2.Paragraftaki Taahhütlerin Ölçütleri
Madde 8: Egitim
1)
Eğitimle ilgili olarak taraflar, söz konusu dillerin
kullanıldığı yerlerde, bu dillerin konumlarına uygun
olarak, ülkenin resmi dilinin öğretilmesine karşı
çıkmadan aşağıdaki yükümlülükleri yerine getirmeyi
tahhüt ederler: Taraflar;
a)
İlgili bölgesel ya da azınlık dillerinde okul öncesi
eğitim olanağı sağlanması; ya da
b)
Bögesel ya da azınlık dillerinde okul öncesi eğitimin
kısmen sağlanması; ya da
c)
Yukarıdaki iki maddeden en az birinin, eğer sayıları
yeterliyse ve aileleri istekliyse söz konusu kişilere
uygulanmasını; ya da
d)
Eğer yetkililer okul öncesi eğitim
alanına doğrudan müdahele edemeyecek konumdaysalar, en
azından, bundan önceki üç maddenin uygulanması
konusunda özendirici ya da yardımcı olacaklarını;
1) İlgili bölgesel ya da azınlık
dillerinde ilkokul eğitimi olanağının sağlanması; ya
da
2) İlgili bölgesel ya da azınlık
dillerinde ilkokul eğitiminin kısmen sağlanması; ya da
3) İlkokul eğitimi içerisinde, ilgili
bölgesel ya da azınlık dillerinin öğretilmesinin
müfredat programında zorunlu tutulmasının sağlanması;
ya da
4) Yukarıdaki üç maddeden en az
birinin, sayıları yeterli ve aileleri istekli olan
kişiler için uygulanması
a)
İlgili bölgesel
ya da azınlık dillerinde;
1)
Ortaokul eğitim
olanağının
sağlanması;
ya da
2)
İlgili
bölgesel
ya da azınlık dillerinde
ortaokul eğitim
olanağının
kısmen
sağlanması;
ya da
3)
Ortaokul
eğitimi
içerisinde,
ilgili bölgesel
ya da azınlık dillerinin
öğretilmesinin
müfredat
programında
zorunlu tutulmasının
sağlanması;
ya da
4)
Yukarıdaki
üç
paragraftan en az birinin,sayıları
yeterli ise, ilgili kişilere
uygulanması.
b)
İlgili
bölgesel
ya da azınlık dillerinde;
1)
Teknik ve mesleki eğitim
olanağının
sağlanması;
ya da
2)
İlgili
bölgesel
ya da azınlık dillerinde teknik ve mesleki eğitim
olanağının
kısmen
sağlanması;
ya da
3)
Teknik
ve mesleki eğitim
içerisinde,
ilgili bölgesel
ya da azınlık dillerinin
öğretilmesinin
müfredat
programında
zorunlu tutulmasının
sağlanması;
ya da
4)
Yukarıdaki
üç
paragraftan, en az
birinin, sayıları
yeterli ise, ilgili kişilere
sağlanması.
c)
Bölgesel
ya da azınlık dillerinde;
1)
Üniversite ve diğer
yüksek
eğitim
kurumları
düzeyinde
eğitim
olanağı
sağlanması;
ya da
2)
Bu
dillerin,
üniversite
ve diğer
yüksek
eğitim
kurumlarında
çalışma
konuları
olarak kabul edilmelerinde kolaylık
sağlanması;
ya da
3)
Yüksek
eğitim
kurumları
karşısında,
devletin konumu nedeniyle, ilk iki
madde uygulanamıyorsa
en azından
uygulanması
konusunda
özendirici
ve
yardımcı
olunması;
d)
Bölgesel
ya da azınlık dillerinde;
1)
Başlangıç
itibariyle ya da bütünüyle,
bölgesel
ya da azınlık dillerinde yapılması
düşünülen
yetişkin
ve daha ileri düzeyde
eğitim
kurları
için
şartların
hazırlanması;
ya da
2)
Yetişkin
ve daha ileri düzeyde
eğitim
için
bölgesel
ya da azınlık dillerinin
önerilmesi;
ya da
3)
Eğer
yetkililer yetişkin
ve daha ileri seviyede eğitim
alanına
doğrudan
müdahale
edemeyecek konumdaysalar, bu dillerin yetişkin
ve daha ileri
düzeyde
eğitimde
çalışma
konusu olmaları
için
özendirici
ya da
yardımcı
olmaları;
e)
Bölgesel
ya da azınlık dili tarafından yansıtılan
bir tarih ve kültür
öğretiminin
sağlaması
için
hazırlıklar
yapılması;
f)
Parti
tarafından, a maddesi ile g maddesi arasında
kabul edilen kabul edilen maddeleri uygulayacak olan
öğretmenlerin,
her düzeyde
eğitiminin
sağlanması;
g)
Bölgesel
ya da azınlık dillerinin
öğretiminin
gelişimi
ya da başlatılması
ile ilgili ilerlemelerin kontrol edilmesi ve bunlarla
ilgili periyodik raporların
hazırlanmasından
sorumlu denetcilerin göreve
başlatılması;
h)
Eğitimle
ilgili olarak, yukarıda
verilen konuların
dışında
kalan ve bölgesel
ya da azınlık dillerinin geleneksel olarak kullanıldığı
bölgelerde,
taraflar, bu dilleri kullanaların
sayısı
da yeterli ise, uygun olan tüm
düzeylerde
bölgesel
ya da azınlık dilleri ile
öğretime
ya da bu dillerle ilgili
öğretime
ya da bu dillerle ilgili
öğretime
izin verir,
özendirir
ya da korur.
Madde 9: Hukuki Yetkiler
1) Taraflar,belirli sayıda
insanın azınlık ya da Bölgesel dilleri konuştuğu bir
bölgede aşağıda belirtilen ölçütlerin, bu dillerin her
birinin konumuna göre (ilgili hukuki durumlarda) bu
paragraflar aracılığıyla belirlene olanaklarının
kullanımını (ilgili yargının gözünde adaletin yerine
gelemesini engellememek koşuluyla) taahhüt eder:
a)
Suçun soruşturulmasında;
1)
Mahkemeler (taraflardan) herhangi birinin talebi ile
davaların azınlık ya da bölgesel dillerden birisi ile
sürdürülmesini sağlanmasına; ya da
2)
Sanığın kendi bölgesel ya da azınlık dilini kullanma
hakkının garantiye alınmasına; ya da
3)
Sözlü ya da yazılı olarak iletilen istek
delillerin
kabul edilmemesine gerekce olarak, birazınlık ya da
bölgesel dil kullanılarak hazırlanmış olamalarının
dikkate alınmasını saglamayı; ya da
4)
İstenildiğinde yasal uygulamalarla ilgili, söz konusu
bölgesel ya da azınlık dilinde
dokumanların
sağlanması ve gerekli ise, ilgili kişiye ekstra bir
masraf yüklemeden çevirmen ya da yardımcı sağlanması.
b)
Mahkemeler taraflardan;
1) Herhangi
birinin isteği ile; davaların azınlık ya da bölgesel
dillerden birisi ile sürdürülmesinin sağlanmasına; ya
da
2) Sanığın
mahkemede ifadesini verirken kendi bölgesel ya da
azınlık dilini kullanmasına izin verilmesine; ya da
3) Dökümanlar
ve delillerin bölgesel ya da azınlık dillerinde
hazırlanmasına izin verilmesine; eğer gerekli ise
çevirmen ve yardımcı kullanılarak
c)
İdari sorunlarla ilgili mahkemelerden önceki
soruşturmalarda;
1) Mahkemeler
(taraflardan herhangi birinin talebi ile) davaların
azınlık ya da bölgesel dillerden birisi ile
sürdürülmesinin sağlanmasına; ya da
2)
Sanığın mahkemede ifadesini verirken kendi bölgesel ya
da azınlık dilini kullanmasına izin verilmesine. Eğer
gerekli ise çevirmen ve yardımcı kullanarak
d)
b ve c paragrafının ilk iki alt paragrafının
uygulanmasında yardımcı/çevirmen kullanımında
ilgili kişiye herhangi bir masraf yüklenmemesinin
sağlanması.
2)
Taraflar Taahhüt Eder
a) Ülke sınırları
dahilinde hazırlanmış yasal belgelerin yalnızca
bölgesel ya da azınlık dilleri ile hazırlanmış
olmasından dolayı geçerliliklerinin inkar edilmemesi;
ya da
b) Bu tip belgelerin, bögesel ya da
azınlık dillerinin kullanıcısı olmayanlara sunuluşu
sırasında içeriğinin hazırlayan tarafından
açıklanabilmesinin sağlanmasını;
c) Taraflar
arasında, ülke sınırları dahilinde hazırlanmış yasal
belgelerin yalnızca bölgesel ya da azınlık dillerinde
hazırlanmış olmalarından dolayı, geçerliliklerinin
inkar edilmemesini;
3)
Taraflar, azınlık ya da bölgesel dilleri kullananlar
için en önemli ulusal yasalarını ve özellikle bu
dilleri kullananlarla ilgili olanları yayınlamayı
taahhüt eder.
Madde 10: İdare Yetkiler ve Kamu
Hizmetleri
1) Taraflar, belirli sayıda
insanın azınlık bölgesel dilleri konuştuğu bir idari
bölgede, aşağıdaki yükümlülüklerin mümkün olduğunca
sağlanmasına çalışacağını garanti eder:
a)
İdari birimler;
1) İdari
birimlerden bölgesel ya da azınlık dillerinin
kullanılmasının sağlanmasını; ya da
2) İdari
birimlerin bölge halkı ile olan ilişkilerinde bölgesel
ya da azınlık dillerinin kullanılabilmesinin
sağlanması; ya da
3) Bölgesel
ya da azınlık dillerini kullananların, her türlü
başvurularını bu dillerde yapabilmesi ve karşılığını
da bu dillerde alabilmesinin sağlanması; ya da
4) Bölgesel
ya da azınlık dillerini kullananların her türlü
başvurularını yazılı ya da sözlü olarak bu dillerde
yapabilmelerinin sağlanması
5) Bölgesel
ya da azınlık dillerini kullananlarin, en önemli
başvuralarını bu dillerde yapabilmelerinin sağlanması.
b)
Çok yönlü kullanımı olan idari belgelerin ve
formların, bölgesel ya da azınlık dillerine mensup
nüfus için bu dillerde ya da iki dilde sağlanmasını,
c)
İdari yetkililerin, her tür dökümanın bölgesel ya da
azınlık dillerinde hazırlanmasına izin vermelerinin
sağlanmasını.
2)
Yerel ve bölgesel yetkeler açısından, belirli sayıda
olan ve bölgesel ya da azınlık dillerini kullanaların,
aşağıda belirtilen hakları kullanabilmeleri için
taraflar izin vermeyi
garanti ederler:
a)
Bölgesel ya da yerel yetkenin çatısı altında bölgesel
ya da azınlık dillerinin kullanılması;
b)
Bölgesel ya da azınlık dillerini kullananların, sözlü
ya da yazılı her türlü başvurularını bu dillerle
yapabilme olanağı;
c) Bölgesel yetke
tarafından yayınlanan her türlü resmi dokumanın ilgili
bölgesel ya da azınlık dili ile de yayınlanması;
d) Yerel yetke tarafından yayınlanan her türlü
resmi dökümanın ilgili bölgesel ya da azınlık dili ile
de yayınlanması;
e) Bölgesel yetke
tarafından, ülkenin resmi dil(ler)inin kullanılmasını
dışlamadan resmi dil(ler)le beraber meclislerde
bölgesel ya da azınlık dillerinin kullanılmasını;
f) Yerel yetke tarafından, ülkenin resmi
dil(ler)inin kullanılması dışlanmadan resmi dil(ler)le
birlikte meclislerde bölgesel ya da azınlık dillerinin
kullanılması;
g) Gerekli hallerde resmi
dil(ler)deki karşılıkları kullanılmak kaydıyla, yer
isimlerinin bölgesel ya da azınlık dillerindeki gerçek
ve geleneksel biçimleriyle kullanılması.
3)
Taraflar, idari yetkeler tarafından ya da onlar namına
başkaları tarafından yürütülen kamu hizmetleri
açısından ve her dilin o bölgedeki konumu itibariyle
aşağıdaki hakların
kullanımının mümkün
olabildiğince sağlanmasını garanti eder;
a)
Hizmetlerin verilmesinde bölgesel ya da azınlık
dillerinin kullanılmasının sağlanması; ya da
b)
Bölgesel ya da azınlık dillerini kullananların
taleplerinin bu dillerde iletebilmelerine ve bu
dillerde yanıt alabilmelerine izin verilmesi; ya da
c) Bölgesel ya da azınlık dillerini
kullananların bu dillerde taleplerini iletebilmeleri.
4)
Taraflar 1,2 ve 3.paragraflardaki koşulları yürürlüğe
koymayı kabul ettiklerinde, aşağıdaki koşullardan bir
ya da birkaçını dikkate almayı kabul eder;
a)
Gerektiğinde çevirmen ve yardımcı;
b) İş
olanakları yaratmak ve gerektiğinde, resmi ve diğer
kamu görevlilerinin ihtiyaca bağlı olarak eğitimi;
c) Bölgesel ya da azınlık dillerinin
kullanıldığı bir bölgeye atanmış kamu görevlisinin,
söz konusu diller hakkında bilgilenme isteğini
karşılamak
5)
İlgili kişilerden gelen istek doğrultusunda taraflar,
aile adlarının bölgesel ya da azınlık dillerinde
kullanılmasına ya da benimsenmesine izin verilmesini
taahhüt eder.
Madde 11: Medya
1) Taraflar, bölgesel ya da
azınlık dillerinin konuşulduğu alanlardaki
kullanıcılar açısından, her dilin konumuna uygun
olarak, doğrudan ya da dolaylı, genel yetkelerin bu
alandaki yeterliliğine, sahip olduğu güce ya da
oynadığı role ve medyanın bağımsızlığının ve
özerkliğinin esaslarına saygı duyarak asağıdaki
maddeleri garanti altına alır;
a) Radyo ve
televizyonun kamu hizmeti görme misyonu taşıması.
Dolayısıyle;
1) Bölgesel
ya da azınlık dillerinde yayın yapan en azından bir
radyo istasyonu ve bir televizyon istasyon kanalının
açılmasının sağlanması; ya da
2) Bölgesel
ya da azınlık dilleriyle
yayın yapan en azından
bir radyo istasyonu ve bir televizyon
kanalının
açılmasının desteklenmesi ve açılmasına kolaylık
sağlanması; ya da
3) Yayıncıların
bölgesel ya da azınlık dillerinde program
yayınlayabilmeleri için uygun koşulların
oluşturulması.
b)
Bölgesel ya da azınlık dillerinde;
1)
Bölgesel ya da azınlık dillerinde yayın yapan, en
azından bir radyo istasyonunun açılmasının
desteklenmesi ya da kolaylık sağlanması; ya da
2)
Bölgesel ya da azınlık dillerindeki radyo
programlarının belirli bir düzenle yayınlanmasının
desteklenmesi ya da
kolaylaştırılması.
c)
Bölgesel ya da azınlık dillerinde
1) Bölgesel
ya da azınlık dilleriyle yayın
yapan en az bir
televizyon kanalının açılmasının desteklenmesi ya da
kolaylaştırılması; ya da
2) Bölgesel
ya da azınlık dillerindeki televizyon programlarının
belirli bir düzenle yayınlanmasının desteklenmesi ya
da kolaylaştırılması; ya da
d)
Bölgesel ya da azınlık dillerinde görsel ve
görsel/işitsel çalışmaların üretim ve dağıtımının
desteklenmesi ya da kolaylaştırılması,
e)
Bölgesel ya da azınlık dillerinde;
1)
Bölgesel ya da azınlık dillerinde yayın yapan, en
azından bir gazetenin açılması ya da var olanın
devamının desteklenmesi ya da kolaylaştırılması; ya da
2)
Belirli bir düzende, bölgesel ya da azınlık
dillerindeki
makalelerin yayımının desteklenmesi
ve kolaylaştırılması,
f)
Bölgesel ya da azınlık dillerinde
1) Medya
için yasaların sağladığı finansal desteğin bölgesel ya
da azınlık dillerini kullanan medya için geçerli
olması;
2) Bölgesel
ya da azınlık dillerindeki görsel/işitsel ürünler
içinde finansal destek açısından varolan hükümlerin
uygulanması;
g)
Bölgesel ya da azınlık dilleri kullanan medyadaki
gazetecilerin ve diğer personelin eğitimlerinin
desteklenmesi.
2)
Taraflar, bölgesel ya da azınlık dillerine benzer ya
da özdeş dillerde, komşu ülkelerden yapılan
radyo ve televizyon yayınlarını doğrudan izleme
özgürlüğünü ve komşu ülkelerden yapılan radyo ve
televizyon yayınlarının aktarımının engellenmemesini
garanti ederler ve aynı zamanda, taraflar, bölgesel ya
da azınlık dillerine benzer ya da özdeş dillerdeki
yazılı basındaki bilgilerin serbest dolaşımının ve
ifade özgürlüğünün üstünde hiç bir yasağın
olmayacağını da taahhüt ederler. Bu özgürlüklerin
kullanımı; ulusal güvenlik, toprak bütünlüğü ya da
toplum güvenliğini ilgilendiren durumlarda,
karışıklık, suçun önlenmesi, toplum ve bireylerin
sağlık ve moralinin, kişilerin hak ve itibarlarının
korunması, gizli bilgilerin ifşasının engellenmesi
gibi; demokrasilerde gerekli olan ve yasalarla önceden
belirlenmiş olan durumlar, sınırlama ya da yasaklar
aracılığıyla kısıtlanabilir.
Madde 12: Kültürel Etkinlikler ve
Olanaklar
1)
Kültürel etkinlikler ve olanaklar açısından bölgesel
ya da azınlık dillerinin kullanıldığı bölgelerdeki
genel yetkelerin yeterliliği, bu alanda oynadığı rol
ya da sahip olduğu güç de gözönünde bulundurularak,
taraflar, aşağıdakileri taahhüt eder;
a)
Bölgesel ya da azınlık dillerdeki spesifik girişimler
ve kendine özgü ifade yöntemlerinin ve bu dillerdeki
farklı açılımlara sahip çalışmaların özendirilmesini;
b)
Farklı açılımlara sahip (başka dillerdeki)
çalışmaların çeviri, dublaj, alt yazı, tıpkı basım
gibi yöntemlerin yardımıyla bölgesel ya da azınlık
dillerinde yayınlanmasının özendirilmesini;
c)
Bölgesel ya da azınlık dilleriyle yazılmış
çalışmaların aynı tekniklerle başka dillerde
yayınlanmasının özendirilmesini;
d)
Çeşitli kültürel etkinlikleri organize eden ya da
destekleyen kişilerin, bu etkinliklerde, bölgesel ya
da azınlık dilleri ile ve külturleri ile ilgili
bilgilere ve bu dillerin kullanımına uygun oranlarda
yer vermelerinin sağlanmasını;
e)
Kültürel etkinliklerin planlanmasında ve olanakların
sağlanmasında bölgesel ya da azınlık dillerini
kullananların temsilcilerinin katılımının
özendirilmesini;
f)
Bölgesel ya da azınlık dillerinde yayınlanmış ya da
yayınlanmakta olan çalışmaları biriktiren, kopyalarını
çıkararan kişi ya da kişilerin çoğalmasına olanak
sağlanması ve özendirilmesi;
g) Özellikle
idari, ticari, ekonomik, sosyal, eknik ve hukuki
terminolojinin korunması ve geliştirilmesi için
araştırma ve çeviri servislerinin oluşturulması ya da
mali destekle güçlendirilmesini taahhüt ederler.
2)
Taraflar, bölgesel ya da azınlık dillerinin
kullanıldıığı alanların dışında kalan yerlerde (bu
dilleri konuşanların sayısı yeterliyse) kültürel
etkinlikleri ve olanakları desteklemeyi ya da
sağlamayı taahhüt ederler;
3) Taraflar,
bölgesel ya da azınlık dilleri ve kültürlerini
yansıtan ve kendi mevcut politikalarına uygun
yükümlülükleri oluşturmayı taahhüt ederler.
Madde 13: Ekonomik ve Sosyal Hayat
1) Taraflar ülke genelinde,
ekonomik ve sosyal aktiviteleride
aşağıdakileri
taahhüt ederler:
a)
Ekonomik ve sosyal yaşamla ilgili sözleşmelerde,
teknik dökümanlarda bölgesel ya da azınlık dillerinin
kullanımını haklı nedenlere dayanmadan kısıtlayan ya
da yasaklayan hükümleri yasalarından çıkarmayı; En
azından bölgesel ya da azınlık dillerinin
kullanıcıları arasında, şirketlerin iç
talimatnamelerinde bu dillerin kullanımını yasaklayan
ya da sınırlayan maddelerin yasaklanması;
b)
Ekonomik ve sosyal etkinliklerle ilgili olarak
bölgesel ya da azınlık dillerinin kullanımının
engellenmesine yönelik uygulamalara karşı konulması;
c)
Bölgesel ya da azınlık dillerinin yukarıda
belirtilen durumlar dışındaki kullanımlarının
desteklenmesi ve özendirilmesi;
2)
Taraflar, ekonomik ve sosyal etkinlikler açısından ve
olduğunca, bölgesel ya da azınlık dillerinin
kullanıldığı bölgelerde aşağıdakileri taahhüt eder:
a) Bölgesel ya da azınlık dillerini,
finansal ve bankacılık
talimatnamelerine ve ticari
uygulamalarla uyumlu
yöntemlerde, çek, police vb.
ödeme biçimlerinde ve diğer finansal dökümanlarda ya
da prosedüre uygun durumlarda kullanılması;
b)
Doğrudan kamu sektörü kontrolündeki ekonomik ve sosyal
sektörlerde, bölgesel ya da azınlık dillerinin
kullanımını ilerletecek etkinliklerin organize
edilmesi;
c)
Hastaneler, bakımevleri, öğrenci yurtları gibi
kurumlarda; hastalık, yaşlılık ya da diğer nedenlerden
dolayı gereksinimi olanlara, bölgesel ya
da azınlık dilleri ile hizmet verebilecek kişilerin
sağlanması;
d)
Bölgesel ya da azınlık dillerinde hazırlanmış
güvenilir bir eğitim programının, uygun olanaklarla
sağlanması;
e)
İlgili birimler tarafından tüketici hakları konusunda
bölgesel ya da azınlık dilleri ile bilgilendirme
yapılmasının sağlanması;
Madde 14: Taraflar Taahhut Eder ki:
a) Aynı dilin benzer ya da özdeş
formlarının
kullanıldığı ülkelerin arasında
varolan iki ya da çok taraflı
anlaşmaların
uygulanması ya da bir çok ülkede aynı dili
kullanaların kültür, eğitim, enformasyon, mesleki ve
sürekli eğitim alanlarında ilişkiler kurulmasını
özendirici anlaşmaların yapılmasının sağlanması;
BÖLÜM 4
Sözleşmenin Uygulanması
Madde 15: Periyodik
Raporlar
1) Taraflar bakanlık komisyonunun
onayı ile, periyodik olarak bu sözleşmenin 2.maddesine
uygun olarak izledikleri politikaları ve 3.maddede yer
alan ve önceden kabul edilmiş koşulların uygulanması
ile ilgili raporu sunacaklardır. İlk rapor sözleşmenin
kabulünden itibaren geçen bir yıl içinde, diğerleri
her üç yılda bir ilgili parti tarafından Avrupa
Konseyi Genel Sekreteri’ne sunulacaktır.
2)
Taraflar raporlarını halka açık olarak
hazırlayacaklardır.
Madde 16: Raporların
İncelenmesi
1) Madde 15'e göre Avrupa Konseyi
Genel Sekreteri'ne sunulan raporlar madde 17'ye göre
kurulan Uzmanlık Konseyi’ne incelettirilerecektir.
2) Taraflar ya da yasal kuruluşlar, Uzmanlık
Komisyonu’nun dikkatini, taahhüt edilmiş 3.bölümle
ilgili sorunlara çekebilirler. İlgili tarafa
danışıldıktan sonra, Uzmanlık Komisyonu aşağıda
paragraf 3'te de belirtilen biçimde raporun
hazırlanmasında bu bilgiyi dikkate alır. Bu kişiler ya
da kuruluşlar ayrıca taraflar tarafından izlenen bölüm
2 ile ilgili politika hakkında demeç verebilir.
3)
Paragraf 1'de kesinlikle belirtilen rapor ve paragraf
2'de belirtilen bilgiler temelinde uzmanlık komisyonu,
bakanlık komisyonuna rapor hazırlar. Bu rapor
tarafların gerçekleştirmek istediklerini içerecektir
ve bakanlık komisyonu tarafından halka duyurulabilir.
4)
Paragraf 3'te belirtilen rapor ikinci kişilerin,
tarafların ya da daha fazlasına yaptıkları önerilerin
hazırlanması için uzmanlık komisyonuna yaptığı
önerileri içerir.
5)
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, sözleşmenin
uygulanması ile ilgili olarak iki yılda bir ayrıntılı
raporu Parlementerler Asamblesi’ne sunacaktır.
Madde 17: Uzmanlık Komisyonu
1) Bu
komisyonun üyeleri her taraftan bir üye olmak
kaydıyla, bu sözleşmenin anlamını ve gereklerini
anlayıp uygulayabilecek düzeyde kişiler arasından,
Bakanlık Komisyonu tarafından atanırlar.
2)
Komisyon üyeleri 6 yıllık süreler için atanırlar. Her
üye uygun görülürse yeniden atanabilir. Çeşitli
nedenlerden görev süresini tamamlayamayan üyelerin
yerine paragraf 1'de belirtilen prosedüre göre yeni
bir üye atanır. Yeni üye selefinin görev süresini
doldurur.
3) Uzmanlik Komisyonu prosedür
kurallarını benimser. Bu komisyonun sekreteryası
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri tarafından sağlanır.
BÖLÜM 5
Final Şartları
Madde 18
Bu sözleşme
Avrupa Konseyi’ne üye ülkelere imzaya
açılacaktır.
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri imzalı onay, resmi
kabul ya da katılım biçimindeki başvuruları kabul
edecektir.
Madde 19
1) Bu sözleşme
ile, 5 Avrupa Konseyi üyesi devlette, madde 18'deki
koşullar çerçevesinde, bu sözleşmede olan hükümlerin
bağlayıcılığını kabulünden sonraki 4.ayın
ilk günü
yürürlüğe girecektir.
2) Bu sözleşmenin
bağlayıcılığını sonradan kabul eden ülkeler için,
imzalı onay, resmi kabul ya da katılım tarihlerinden
sonraki 4.ayın ilk günü sözleşme yürürlüğe girer.
Madde 20
1) Sözleşmenin yürürlüğe
girmesinden sonra Avrupa Konseyi Bakanlar Komisyonu,
Avrupa Konseyi’ne üye olamayan ülkeleri de bu
sözleşmeyi onaylamaya davet edebilir.
2)
Sözleşmeyi onaylayan ülke açısından, bu sözleşme
muvafakat tarihinden sonraki 4.ayın ilk günü yürürlüğe
girer.
Madde 21
1) Herhangi bir
ülke, bu sözleşmeyi imzaladığı ya da imzalı
onayı,
kabulü, katılımı ya da muvafakatını yaptığı sırada
sözleşmenin 7.maddesinin 2,3,4 ve 5.paragraflarından
bir ya da birden fazlasına uyulmasına zorunluluk
getirebilir.
2) Bir ülke üstteki paragrafta
uygun olarak getirdiği zorunlulukların hepsini ya da
bazılarını kaldırmak için Avrupa Konseyi Genel
Sekreteri’ne bildirimde bulunabilir. Genel Sekreter bu
bildirimi tarihinden itibaren geri dönüşü uygulamaya
sokar.
Madde 22
1) Her ülke istediği
anda bu sözleşmeden Genel Sekreter’e bildirerek
ayrılabilir.
2) Bildirimden 6 ay sonra
sözleşme resmen fesh olunur.
Madde 23
Genel Sekreter,
a) Bütün imzaları,
b)
Bütün imzalı onay, kabul, katılım; ya da muvafakat;
c) Madde 19 ve 20'ye göre yürürlüge giriş
tarihini;
d)
Madde 3, paragraf 2'ye göre uygun olan her kabul
bildirimini;
e)
Bu sözleşme ile ilgili her eylem, bildirim ya da
haberleşmeyi; bütün ülkelere bildirecektir.
5
Aralık 1992 Strasbourg
Kafkasya
Yazıları’ndan Not:
Sözleşmeyi imzalayan üye devletler
(Haziran 1998 itibariyle):
Avusturya, Hırvatistan, Kıbrıs,
Danimarka, Finlandiya, Almanya, Macaristan,
Liechtenstein, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Norveç,
Romanya, Slovenya, İspanya, İsviçre, Makedonya,
Ukrayna.
Parlementosunda onaylayan üye
devletler:
Hırvatistan, Finlandiya, Macaristan,
Liechtenstein, Hollanda, Norveç, İsviçre
|
