Бабый,

Babıy

Бадж,

Bac;  Diasporada adığe halkı için ilk sosyolojik eser bırakan kişi.

Байзэт,

Bayzet

Байслъан,

Bayslhan

Байтал,

Baytal

Балау,

Balay

Балэ,

Bale

Балил,

Balil

Бардэн,

Barden

Барыч,

Barıç; büyük olasılıkla rusça Boris’ten alınarak adığeceleştirilmiştir.

Бархъо,

Barxho

Барэс,

Bares

Барэсбий,

Baresbiy

Бат,

Bat

Батэ,

Bate

Батий,

Batiy

Батмэз,

Batmez

Батмэт,

Batmet             t

Батмызэ,

Batmıze

Батшиз,

Batşız

Батызэ,

Batıze

Батыр,

Batır; Moğolca!dan gelme kahraman yiğit ve pehlivan  anlamına gelir.     

Батырай,

Batıray             moğ.

Батырбэч,

Batırbeç           moğ.

Батырбый,

Batırbıy            moğ.

Бат1э,

Bat'e

Бахъсит,

Baxhsit

Бахъсэн,

Baxsen; Adığe feodal beylerinden birisi. 4. yy’da yaşayan Adığe beyi
Dawıy'ın oğludur. Gottlara karşı savaşır ve seksen savaşçısı ile birlikte hayatını yitirir.

Бахъу,

Baxhu; ND bir kahraman motifi.

Бац,

Batz

Бгъащъхъо,

Bğaşxho

Бенэкъу,

Benekhu         

Беслъан,

Beslhan; Adığe feodal beyi. Bislhan şekliylede kullanılır.

Берыкъу,

Berıkhu            t

Бет1ал,
Bet'al; Kaberdey Özerk Cumhuriyetini  kuran ve ilk parti ve devlet başkanı.

Бибэрд,
Biberd

Биболэт,
Bibolet

Бидэ,
Bide

Билъэустэн,
Bilhewısten

Билъостэн,
Bilhosten

Биназ,
Binaz

Бирч,
Birç

Бжъэдыгъу,
Bjhedığu; Adığe kabilelerinden.

БланэшуI,
Blaneşu'

Бланэ,
Blane; yakışıklı, yiğit.

Блэнау,
Blenaw; Diasporada anadiliyle şiirlerini yazan ulusal şairimiz.

Блыхъу,
Blıxhu              c

Бобэ,
Bobe

Бор,
Bor

Борэ,
Bore

Борэжь,
Borej; Halk sözlü anlatımlarında günümüze kadar aktarılarak gelen bir efsanevi kahramanımız.

Борэн,
Boren

Болет,
Bolet     t

Бот,
Bot

Брам,
Bram

Бракъокъ,
Brakhokh     t

Буб,
Bub

Бубэрд,
Buberd

Бузар,
Buzar     d

Быжъ,
Bıjh     k

Былэ (Булэ),
Bıle (Bule)

Былау,
Bılaw

Бэбэч,
Bebeç

Бэгъушъэ,
Beğuşe

Бэдин,
Bedin; ND bir kahraman motivi.

Бэкмурза,
Bekmurza; ilk kez okumanın ve bilmin değer ve anlamını anlayarak St. Petersburg'a giderek devlet memuru olarak çalışan ve bu sıralarda adığe dili dilbilgisini ve tarihini yazan aydın kişi. Bkz. Noguma.          

Бэкъузукъ,
Bekhuzukh

Бэкъан,
Bekhan

Бэлацэ,
Belatze; Saçı sakalı karışık anlamına gelmektedir.

Бэлэтыкъо,
Beletıkho

Бэлыкъо,
Belıkho            t

Бэракъ,
Berakh

Бэрд,
Berd                t                      

Бэрсэж,
Bersej              u

Бэрсэк,
Bersek; 19 yy. bağımsızlık savaşı önderlerinden.    u

Бэрокъуэ,
Berokhe           t

Бэрсис,
Bersis;  Spancada dünyaya geldi. 1950 İstanbul derneğinin kurucu üyesi ve derneğin yarı resmi dergisi 'Kafkas'ın sorumlu müdürlüğünü yapmıştır.     t

Бэрсэй,
Bersey; 14.03. 1855 de Adığece Alfabe hazırlayarak Tiflis’te bastıran ulussever bir Adığe aydını.

Бэрэтарэ,
Beretare; çağdaş a. yazarlarından.

Бэрэсый,
Beresıy

Бэтэй,
Betey

Бэтмыт,
Betmıt

Бэтрэз,
Betrez; ND en önde gelen ve tanınan kahramanlarından.

БэукI,
Bewıç'; Kahramanlığın, sözü-nün eri  ve namusun timsali olan Nart kahramanı.

Бэч,
Beç

Бэчкъан,
Beçkhan

Бэчмыз,
Beçmız

Бэчы,
Beçı

Бэзрыкъо,
Bezrıkho

Бэрд,
Berd; Çarlara karşı 20.yy’da savaşarak destanlaşan bir halk kahramanı.

Бэрзэдж,
Berzec; 20 yy bağımsızlık savaşı önderlerinden.

Бэрэкъэхь,
Berekheh; çok ve devamlı getiren.

Бэслъэн,
Beslhen

Бэсленэй,
Besleney; Dili yumuşak ve şiirimsi olan Adığe kabilesi.

Бэхьим,
Behim

Бэшъукъ,
Beşukh

Былыз,
Bılız

Бязрыкъу,
Byazrıkhu     t

КIалэр янэ ипкъы зэрихидзэу псэунэу рэгъажьэ.

Гоблигъ,

Gobliğ

Гожьжъакъ,

Gojjhakh; HE bir kahraman motivi. Nart Bewıç'ın yakın arkadaşıdır.

Гонэпый,

Gonepıy

Горгон,

Gorgon; Nart Yergun'un bir diğer adıdır.

Горэф,

Goref

Гублан,

Gublan; Gönül/kalb kahramanı.

Гугъэжъужь,

Guğejhuj; kırılan onuru  tekrar onaran. Gönül alan.

Гумзагъ,

Gumzağ; Gönlü rahat etmiyen.

Гусэр,

Guser; On yıla yakın kesintisiz Yeni Kafkasya dergisini İstanbul’da
yayınlayan büyüğümüz.

ГуIэтыжь,
Gu'atıj; Gönlü tekrar yaşa-tan, ayağa kaldıran veya yükselten.

Гущан (Гучан),

Guşan (Guçan); Çalışkan,  hızlı kalbli.

Гушау,

Guşaw; Gönüllerde yaşayan erkek.

Гуфаб,

Gufab; Sıcak gönüllü.

Гэнар,

Genar

Гэнэт,

Genet

Гэрэф,

Geref

Гэтэгъаш,

Geteğaş; Kılıç sallayan.

Гъуазэ,

Ğuaze; Yol gösteren, önder.

Гъубжь,

Ğubj

Гъужьыгъ,

Ğujığ

Гъузыр,

Ğuzır

Гъузэр,

Ğuzer

ГъункIэ,

Ğunç'e; İstanbul'da Osmanlılar zamanında açılan Çerkes kız okulunun
müdüresi. İstiklal mahkemesinde bu görevinden dolayı vatana ihanet suçundan yargılanmıştır.

ГъукIэлъ, 

Ğuç'elh

ГъукI,

Ğuç'

ГъукIыпс,

Ğuç'ıps

ГъукIэщау,

Ğuç'eşaw

Ç'aler yane yipkhı zerixidzew psewınew reğajhe.

Дадыхъу,
Dadıxhu

Дадыу,
Dadıw      d

Дадэ,
Dade

Дахъо,
Daxho      c/t

Дамыр,
Damır

Дамыш,
Damış

Дарыкъуэ,
Darıkho

Дат,
Dat                  

Датхъужь,
Datxhuj

Датхъум,
Datxhum

Дауи,
Dawiy; Dördüncü yüzyılda yaşamış olan Adığe feodal beyi.

Дауэ,
Dawe

Дигъ,
Diğ

Дидыу,
Didıw

Дижъ,
Dijh

Долэт,
Dolet; tat. Devlet ten türetilerek adıgeleştirilen isim.

Дохъущ,
Doxhuş      t

Драб,
Drab

Дудар,
Dudar       t

Дыдыхъу,
Dıdıxhu     c

Дыгунэ,
Dıgune; Düzce Köprübaşı’ndandır. I928’de tarihi Adığey'e gönderilir ve orada okul açar. Devrimden sonra Düzce'ye geri döner. Hutbelerini Adığece verirdi. Bu nedenle de halk onu çok sever ve sayardı.

ДымыIу,

Dımı'u

Дыхъу,

Dıxhu

Дэбагъу,

Debağu

Дэбракъ,

Debrakh

Дэбэдж,

Debec; Adığelerde tarihin karanlık devirlerinde, Nart Lhepş'ın ustası da olan demir ve demirciler tanrısı.

Дэгумэ,

Degume

Дэгумыкъо,

Degumıkho; Bağımsızlık savaşı yılları kahramanlarından.                    

Дэдэр,

Deder       f

Дэунэжь,

Dewnej

Дэус,

Dewıs

Дэхэкъаш,

Dexekhaş; Güzelle evlenen.

Тутыным, аркъым цIыфыр егъэкIоды. КIалэу пкъым хидзагъэрый егъэунэхъу.

Джамболэт,

Cambolet

Джамбор,

Cambor

Джамбот,

Cambot

Джамбэч,

Cambeç      t

Джамырзэ,

Camırze     t

Джантуз,

Cantuz     t

Джантэмыр,

Cantemır

Джанкэт,

Canket

Джанчатэ,

Cançate

Джанхъот,

Canxhot      t

Джарым,

Carım; Tarihte ilk demokratik Adığey  Cumhuriyeti’ni kuran  aynı zamanda halk iradesi ile seçilen ilk  Cumhurbaşkanımız.

Джатэгэжъ,
Cateğejh; Kılıç çalan.

Джатэуэ (Чэтауэ - Кэтауэ),
Catewe (Çetave- Ketawe); Kılıçvuran.

Джумаз (Джумэз),
Cumaz (Cumez)

Джыгэт,

Cıget; Ubuh kabilelerindendir. Kahramanlıklarıyla bilinen bir kabile.

Джыгыт,

Cıgıt; Kahraman.

Джылахстэн,

Cılaxsten     t

Джэдыгу,

Cedıgu     t

Джэдж,

Cec      t

Джэрый,

Cerıy; tat. Girey isminin Adıgeleştirilmiş halidir.

Джыракъ,

Cırakh     t

Дзабл,

Dzabl

ДзыхьмыщI,
Dzıhmış'      t

Дзудзэ,

Dzudze

Дзэгъашт,

Dzeğaşt; Ordu ürküten. Aynı zamanda Nart efsanelerinde bir kahraman motifi.

Дзэдзу,

Dzedzu

ДзэлI,

Dzelh'; Asker, er

Дзэпщ,

Dzepş; Ordu komutanı.

Дзэухъож, 

Dzewxhoj;

ДзэшIу,

Dzeş'u; iyi ve insancıl ordu.

Дзэукъожь,

Dzewkhoj

Tutınım, yıçıy arkhım tz'ıfır yeğek'odı.  Ç'alew pkhım xidzağerıy yeğewnexhu.

Ебрэм,

Yebrem      t

Едыдж Зэлэскэри,

Yedıc Zeleskeri; I9. yy’da Adığe halk mahkemelerinin en son başkanı. Onun verdiği kararları kimse bozamazdı. Ünü Rus Çarı’na kadar ulaşmış bir halk filozofudur. Ecelinin yaklaştığını anlayınca, atına binerek, Adığey’in karanlık ormanlarına doğru atını sürer ve bir daha da kimse kendisini göremez. Nereye gittiği ve ne olduğunu kimse bilmemektedir. Halk filozofu bu davranışıyla öldükten sonra mezarının kutsallaştırılmasını önlemek istemiştir.

Edın,

Yedın

Еджэр,

Yecer

Елбэрд,

Yelberd

Елбыз,

Yelbız

Елбыщ,

Yelbış

Елдар,

Yeldar; Ossetince ' Aldar =Soylu sözcüğünden alınmadır.      t

Елджэр,

Yelcer      t

Еджэркъуай,

Yecerkuay; Adığe kabilesi.

Елкъан,

Yelkhan

Елмыз,

Yelmız     t

Елмэс,

Yelmes

Елэр,

Yeler     f

Елыхъу,

Yelıxhu

Емаф,

Yemaf

Емыпсых,

Yemıpsıx

Емызэщ,

Yemızeş; ND bir kahraman motivi.

Емыш,

Yemış; ND kahramanı ve tanrı  adı.

Енэм,

Yenem; Adığey Cumhuriyeti’nde bir kasabanın adı.
 

Ергун,

Yergun; ND güçlü ve akıllı çobanı. Onsuz Nartlar başarı sağlayamamaktadırlar. Er meydanında ölen atını düşmana bırakmaz, omuzuna atarak vatanına geri getirir. Adığe geleneklerinin takipçisi, namuslu ve doğruluğu seven bir kahraman.

Ерыкъо,

Yerıkho

Ерыщэ,

Yerışe; ND bir kahraman motivi Nart Verzemecin babasıdır.

Есхъот,

Yesxot

Етэч,

Yeteç

ЕхулIэ,

Yexulh'e; Çağdaş Adığe yazarlarından biri.

Елъыхъу,

Yelhıxhu

Ныр  тутын ыгъэстэу аркъ ешъомэ, кIалэу пкъым хэлъыми дэгъэсты икIый дэшъо.

Жэбагъ,
Jebağ; I7. yy’da Adığe Halk Mahkeme Başkanı, filozof ve sosyolog. Mezarı Nalçık kentindedir. Kendisi şeriat karşıtı ve geleneklere bağlı kalan aydınlardandır.

Жамбэч,

Jambeç

Жамбот,

Jambot      t

Жамболэт,

Jambolet

Жанбулат Болэт,

Janbulat Bolet; I830 yıllarında Ç'emguy Adığelerinin reisi olarak çarlara karşı başarılı savaşlar yürütmüştür.

Жамырзэ,

Jamırze

Жанэ,

Jane; Çağdaş Adığe yazarının adı ve Adığe kabilesi.                                                          

Жанкэт,

Janket                                                            

Жансэхъу,

Jansexhu

Жансит,

Jansit

Жантэмыр,

Jantemir

Жанти,

Janti

Жантыгъон,

Jantığon

Жантэи,

Jantei      t

Жанхъот,

Janxhot      t

Жаныкъо,

Janıkho

Жорэ,

Jore

Жунэд,

Juned

Жунид,

Junid

Жыкъо,

Jıkho

Жылэбый,

Jılebıy

Жылэгъот,

Jıleğot       t

Жынар,

Jınar

Жынт,

Jınt      t

Жырфаслъан,

Jırfaslhan                               

Жэмадыу,

Jemadıw; ND da, Nart Amış'ın  erkek kardeşi.

Жэмборэ,

Jembore

Жэмбот,

Jembot

Жэндер,

Jender

Жэрыкъо,

Jerıkho

Nır tutın yığestew arkh yeşome, ç'alew pkhım xelhımi, değestı yıç'ıy deşo.

Забл,

Zabl

Залымхъан,

Zalımxhan; tatarcadır.

Замудин, 

Zamudin

Зан,

Zan

Занэ,

Zane

Заудин,

Zawıdin

Зауэ,

Zawe; Kavga

Заур,

Zawır

Заурбэч,

Zawırbeç

Заурбый,

Zawırbıy

Зауркъан,

Zawırkhan

Зезэрыхь,

Zezerıh      d

Зул,

Zul

Зулкъар,

Zulkhar

Зулкъарнэй,

Zulkharney

Зураб,

Zurab

Зуфар,

Zufar

Зэзэрэхь,

Zezereh

Зэйф,

Zeyf; Sürgünde yetişen Adığe yazarı.

ЗэкIуэ(ЗэкIо),

Zek'o; Akıncı.

ЗэкIуэш,

Zek'oş

ЗэкIошыу,

Zek'oşıw

Зэрамыку,

Zeramıkhu

Зэфэс,

Zefes

ЗэхэкI,

Zexeç'

Зэчэрий,

Zeçeriy

УкIалэ е кIалэхэр шIу  олъэгъумэ, кIалэхэр зыдэшыIэм тутын шымгъэст.

Идад,

Yidad

Идар,

Yidar (İdar); Adığe halk kahramanı ve krallarından birisi.
 

Идарыкъуэ,

Yidarıkho

Илэ,

Yile

Имысыс,

Yımısıs; ND kahraman motifi.

Инал,

Yınal; Adığe kralı. Korku nedir bilmediğinden  'Nef ' lakabı verilmiştir. Kabardey Adığeleri arasında efsaneleşmişdir ve Kaberdey sınırlarını genişleterek tüm Kafkas halklarınca tanınan ve saygı duyulan bir kral

Инармэс,

Yınarmes

Инармыс,

Yinarmıs      t

Индар,

Yındar     t

Иняе,

Yinyaye

Инясэ,

Yinyase

Инымыкъо,

Yınımıkho       

Иныжь,

Yınıj; dev

Инэхъу,

Yınıxhu     c

Ислам (Ислъам),

Yıslam (Yıslham)      t

Исмэл,

Yısmel

Иснакъ,

Yıshakh

Wıç'ale ye ç'alexer ş'u welheğume, ç'alexer zıdeşı'em tutın şımğest!

Кисса,

Kissa     c

Коблы,

Koblı; Mart I856’da ileri Tuapse'de sözde Adığelere yardım için gelen İngiliz ve Osmanlı ajanı Polonyalı subay Th. Lapinski'ye yaptığı konuşmayla  filozofik ders veren ve geleceği görebilen ender bir büyüğümüz.

Кончокъ,

Konçokh    t

КIакIо,

Ç'ak'o     f

КIокIо,

K'ok'o; Demokratik Kaberdey-Balkar Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı.

Кощбай,

Koşbay; Çağdaş Adığe yazarı.

Кощмэзыкъу,

Koşmezıkhu

Кудэй,

Kudey     t

Курыжъо,

Kurıjö

Кудэй-Бэрд,

Kudey-Berd     t

Курго (Кургъо),

Kurgo (Kurğo); ND larında bir motiv.

Куш,

Kuş

Кушбый,

Kuşbıy

Кушмэз,

Kuşmez

Кушыку,

Kuşıku

Кышу,

Kışu

Кэтэгъэш (Чэтэгъаш),

Keteğeş (Çeteğaş); Kılıçvuran.

КIалэр зыкIэрыплъырэр анахъэу шIу ылъэгъухэрэр ары. Тыр  е ныр ешъуэ кIомэ икIали ешъуэкIо хъушт.

КIэпсэкъ,

Ç'epsekh

КIэрашэ,

K'ereşe (Ç'eraşe) Adığey Adığece’si edebiyatı kurcusu ve Adığe Makh gazetesini ilk kez el yazısıyla yayınlayan ünlü yazarımız.

КIырахъу,

Ç'ıraxu      h

КIышыкъу,

K'ışıkhu

Къабэрдэй,

Khaberdey; En tanınan, sayılan ve kalabalık Adığe kabilesi. Kaberdeyler bir feodal beyi etrafında toplanmışlar ve belirli bir vatan ve ulus kavramına kavuşmuşlardır. Bu nedenle de en az vatanlarını terk edenlerde bu Adığelerden olmuşlardır.

Къадырбэч,

Khadırbeç; Çağdaş edebiyatçı ve yazarımızın adı.

Къазбэч,

Khazbeç; Osetlerin ülkesinde Kafkasların ikinci en yüksek  dağın adı.

Къаймэт,

Khaymet

Къамбот,

Khambot

Къамболэт (Къанбулэт),

Khambolet (Khanbulet)

Къанэ,

Khane

Къанкъылыщ,

Khankhılışç       t

Къантэмыр,

Khantemır

Къаншау,

Khanşaw

Къаншаубий,

Khanşawbıy

Къаншокъуэ,

Khanşıkho

Къаныкъо,

Khanıkho      t

Къарарул,

Khararul      u

Къарбэч Хъут,

Kharbeç Xut; Çarlara karşı savaştan sonra o da Osmanlı’ya gider. Halife’nin ülkesinde Adığelerin başına gelen felaketleri görünce, aldatıldıklarının farkına varır ve anavatana geri döner. Adığelerin başına gelen felaketin sorumlusu olarak iki semavi dinin, yani hrıstiyan ve İslamiyet suçu olduğu inancıyla tekrar tabii çok tanrılı dine geri döner. Köy köy gezerek felaketi anlatır ve göçü az da olsa engeller.           

Къардэн,

Kharden; Hristiyan dininden gelme bir addır. Kardinal anlamına gelir.      t  

Къаст,

Khast       t

Къасэй,

Khesey

Къат,

Khat

Къашхъо,

Khaşxho

Къодэбэрд,

Khodeberd

Къодэс,

Khodes; Kıyıboyu Adığelerinde denizler tanrısı.

Къоджэбэрд,

Khoceberd; I9. yy bağımsızlık  savaşı önderlerinden.

Къоджэшау,

Khoceşaw       

Къожь,

Khoj                

КъокIас,

Khoç'as; En sevilen erkek çocuk.     hk/t

Къолэс(ыжь),

Kholes (ıj) :ND da kahraman motifi.             

Къоркъо,

Khorkho      t

Къошбай,

Khoşbay         

Къохъужь,

Khoxuj            

Къубан,

Khuban      c

Къубатэ,

Khubate          

Къубатый,

Khubatıy

Къубэ,

Khube      t

Къултубгъу, (Кьортэхъу),

Khultubğu / Khortochu; N. Adıyıf'ın eşinin Besleney/Bjeduğ anlatımlarında adı.

Къулъышыкъо,

Khulışıkho      t

Къундэт,

Khundet      t

Къуныуд,

Khunıwıd; Nart Aşemezle yaptığı mücadelede  yaşamını yitiren ve

Aşemzi'de  ağır yaralayarak ölümüne neden olan Nart.

Къунчыкъу,

Khunçıkhu      t

Къуныжъ,

Khunujh

Къургъо,

Khurğo; ND kahraman motifi.

Къурго,

Khurgo           

Къуэшкъан,

Koşkhan      t

Къущыкъу,

Khuşukh

КъуIал,

Khu'al             

Къуян,

Khuyan      f

Къымчэри,

Khımçerıy      f

Къынэсыжь, 

Khınesıj

Къырмыз,

Khırmız

Къэлэубат,

Khelewıbat; I9. yy’da savaş yerine barışı öneren komutan. Osmanlı ve İngilizlerin kendi çıkarları için Adığeleri Çarlara karşı savaş için kışkırttıklarını, yalan söylediklerini ve yardım da etmeyeceklerini halk meclisinde açıkça söyleyerek uyaran ileri görüşlü büyüğümüz. Kale yıkan unvanını hakkıyla halkından almıştır.

Къэнэмэт,

Khenemet      t

Къэрцыхь,

Khertzıh      t

Къэрэбатыр,

Kherebatır

Къэто,

Kheto

Къэлэшъау,

Kheleşaw       

Къэхъун,

Khexhun

Къэрбэч,

Kherbeç

Къэсболэт,

Khesbolet

Къэсбот,

Khesbot

Къэспэр,

Khesper

Къэсэй,

Khesey

Къэсын,

Khesın

Къэт,

Khet

Къэтбамбэт,

Khetbambet     c

Къэйтыкъо,

Kheytıkho; Ünlü Adığe önderlerinden.   

Лабэ,

Labe; Adığey'de nehir.               

Лабид,

Labid

Лагъо,

Lağo;  HE sevdiği soylu kızı kaçırınca, cezalandırılarak yaşamına son verilmiştir.

Лацэ,

Latse; HE sevginin sembolü olan bir motif.

Лалу,

Lalıv

Лалыхъу,

Lalıxhu

Ламэ,

Lame

Лат,

Lat

Лаку,

Laku

Лакъ,

Lakh

Лакъай,

Lakhay

Лау,

Law

Лаукъан,

Lawkhan

Лаурсэн,

Lawırsen     t

Лауритис,

Lawritis      t

Лахъшыкъой,

Laxşıkhoy

Лашэ,

Laşe

Лолэ,

Lole

Лоо,

Loov

Лорсан,

Lorsan     t

Лу,

Lu

Лугужь,

Lugujh

Лыу,

Lıw

Лыумыз,

Lıwmız

Лэбэзан,

Lebezan

Лъостэн,

Lhosten

Лъостэнащ,

Lhostenaş
 

Лъостэнбэч,

Lhostenbeç

Лъостэньый,

Lhostenıy

Лъэпщ,

Lhepş; Nartların  ve Adığe halkının demir ve demirciler tanrısı.

Лэлау,

Lelaw

Лэтмир,

Letmir

Лъэустэн,

Lhewısten; A. çağdaş yazarı.      m

ЛIыблан,

Lh'ıblan; Yiğit, cesur  ve er kişi.

ЛIымахуэ (ЛIымаф),

Lh'ımaxo (Lh'ımaf); İyi, uğurlu erkek.

ЛIыф,

Lh'ıf

ЛIыфаф,

Lh'ıfaf

ЛIхъудж,

Lh'ıxuc

ШIэныгъэм нафэу къышIыгъэр; Тутын зыгъэстыхэрэмэ абгъодэсхэмэ рак узыр нахъ шIэхэу алъэIэсы.

Мадин,

Madin

Мадыу,

Madıv

Макъай,

Makhay

Малил,

Malil

Мамбэт,

Mambet      t

Маму,

Mamu

Мамхар,

Mamxar

Мамсыр,

Mamsır

Мамый,

Mamıy

Мамыкъ,

Mamıkh

Мамыр,

Mamır; Barış

Мамыш,

Mamış; ND larında geleceği bilebilen falcı.

Мамыш,

Mamışe

Мамрыкъо,

Mamrıkho

Марыкъу (Марыхъу),

Marıkho (Ma-rıxho); ND kahraman motivi Xımış ve Çeçenay'ın babaları.

Махуэ (Мафэ),

Maxho (Mafe) Uğur, uğurlu.

Махъсид,

Maxhsid

Мац,

Mats

Маш,

Maş

Машэ,

Maşe

Машид,

Maşid

Мелэ,

Mele

Мзэт,

Mzet

Мос,

Mos

Мудар,

Mudar       t

Музерин,

Muzerin

Музериф,

Muzerif

Музэчин,

Muzeçin

Мурадин,

Muradin      d

Мусэрбий,

Muserbiy

МутIэ,

Mut'e              

Мухьэб,

Muheb

Мухьэд,

Muhed

Мухьэдин,

Muhedin

Мухьэжь,

Muhej

Мухьэжид,

Muhejid

Мухьэз,

Muhez

Мухьэмэд,

Muhemed;         ar.

Мухьэрбий,

Muherbiy

Муцал,

Mutsal

МуIэед,

Mu'ayed

Мыгу,

Mıgu

Мыд, 

Mıd

Мыжъей,

Mıjhey

Мызэ,

Mıze

МыкIэкI,

Mıç'eç'

Мырзэбэч,

Mırzebeç

Мысост,

Mısost; tarihimize geçmiş ünlü Adığe soylularından biri.

Мыхьэмчэри Адил, 

Mıhamçeri Adil; Ürdün doğumlu yaşamını Adığe halkına ve kültürüne

adayarak, ne acı ki halkının çıkarcı bürokratlarınca işkence sonucunda böbrekleri yetersiz hale getirilerek ölüme mahkum edilen büyüğümüz. Avrupa’da ilk kez ulusal kimliğimizle dernek kurma medeni cesaretini gösteren kişidir.

Мышъэуэст,

Mışhewest

Мэд,

Med

Мэгу,

Megu; Şapsığ'da, Karadeniz'den çıkarak Şecheç'eye gelerek  Adığelerden genç bir kızı kurban isteyen ejderhayla baş edilemeyince, Psıj yöresine haber gönderilir. Oradan gelen Megu adlı cengaver ejderhayla savaşır ve sonunda da galip gelerek öldürerek Adığe halkını bu beladan kurtarır.

Мэзан,

Mezan            

Мэймэт,

Meymet

Мэкъэр,

Meker             

Мэкъул,

Mekhul

Мэлахъу,

Melaxhu

Мэмэт (мамэт),

Mehmet;               ar.

Мэнсур,

Mensur; Bağımsızlık savaşının ünlü  kahraman ve önderlerinden.

Мэрзан,

Merzan

Мэршэу,

Merşev

Мэсхьаб,

Meshab

Мэт,

Met; Diasporada ilk kez Adığe tarihini yazan bir büyüğümüz.

Мэтджэрий,

Metceriy         

Мэу,

Mew      t

Мэфашкъа,

Mefaşkha

МэшбашIэ, 

Meşbaş'e; Çağdaş Adığe yazarımız.

МэщфэшIу,

Meşfeş'u

Мэщыкъуэ,

Meşıkho     f

МэшIодз,

Meş'odz     t

Мэхъош,

Mexhoş; Adığe kabilelerinden biri.

Уфая, усабый къэмыхъу рапшIэу рак, е сымаджэ, икIый  укIалэхэр, укъошэу, угу упсэхэр, сымаджэ хъунэу ?  Дэгъуба, ашыгъум тутын гъэсты, аркъ ешу зэпымгъэуэу !  Хъохъубжьэ си къош !

Нагъо,

Nağo; Avrupa'da yıllarca Adığelerle ilgili yayınlarını satarak, kazancı derneklere vererek Adığe halkına hizmet eden kişi.

Нажъугъу,

Nejhuğu; meth eden örnek kişi.

Накъэ,

Nakhe; Lağo'ya aşkıyla ve onu kaçırarak aşkını hayatıyla ödeyerek halka mal olmuş efsaneleşmiş kişi.

Налбый,

Nalbıy

Налкъут,

Nalkhut

Налы,

Nalı

Налый,

Nalıy

Наныу,

Nanıw             

НапцIэ,

Napts'e

Нарт ( Нат ),

Nart (Nat); En az 5000 senelik Adığe kahramanlık efsanelerinin adı.

Нартбий,

Nartbiy            

Нартшыу,

Nartşıw; Nart atlısı.

Нартшауэ,

Nartşawe; Nart delikanlısı.

Нарыч,

Narıç

Натбий,

Natbıy; Nart'ın Natıhuac diyalektinde söyleniş şekli.  

Натрыб,

Natrıb

Натхъо,

Natxho; ünlü, çağdaş Adığey komponistinin adı.

Натый,

Natıy

Натыкъу,

Natıkhu

Наурыз,

Nawrız

Нахъуэ,

Naxho

Начыу,

Naçıw

Нащ,

Naş

Нашир,

Naşir

Наштыу,

Naştıw

Нашхуэ,

Naşxo

Нурбый,

Nurbıy

Нухь,

Nuh

Нэдыгъэ,

Nedığe

Нэдж,

Nec

Нэджэшъу,

Neceşu           t

Нэзан,

Nezan

НэпIытI,

Nep'ıt'

Нэрзан,

Nerzan         c

Нэрыт,

Nerıt; Gözde olan.

Нэтырб,

Netırb

Нэнай,

Nenay

Нэсрэн( Нэсырэн),

Nesren (Nesıren); ND larında Nartlara ateşi getirmeye gidince tanrı Pako tarafından cezalandırılarak Oşha Mafe'ye zincirlere vurulan kahraman. Prometheus.

Нэсыжь,

Nesıj; Ulaş, vatanına dön.
 

НэтIай,

Net'ay

Нэтыкъу,

Netıkhu

Нэтыхъуадж,

Netıxhuac;  Taman yarımadasında ve I835’lerde İngiliz casuslarının yanlış stratejisi ile tarihi yerleşim sahalarından ayrılarak, diğer Adığe kabileleri arasına yerleşerek onlara karışmış olan Adığe kabilesi.

Нэтхъо,

Netxho

НэхъуэтIэ,

Nexhuet'e

Нэхъупщ,

Nexhupş

Нэхъуш,

Nexhuş     t

Нэшурдин,

Neşurdin

Нэцыу,

Netsıw; Parlak gözlü.

Нэхъу,

Nexhu; Aydınlık, ışık.

Нэхъуф,

Nexhuf

УкIалэ сымаджэу е сэкъатэу къэхъумэ , гууз зыфэхъоу, егъашIэм  дэзышэчыштыр хэта пIорэ ?

Олыгъэй,

Welığey

Орзэмэс (Орзэмэдж),

Werzemes (Werzemec); Nart kahramanlarından. Efsanelerimizin ana merkezini teşkil eder. Nart Setenay'ın eşi.

Ордан,

Werdan; Karadeniz kıyısında Ubuhların yerleşim alanı.

Ордэ,

Werde; Mitolojimizde iri yarı, haşmetli anlamına gelir. Diğer bir varianta göre de Gott'lara verilen addır.

Ордэшау,

Werdeşaw; Werde'nin oğlu.

Осмэн,

Wesmen; ar. Osman’dan gelmedir.

ОсылI,

Wesılh'ı; Kar adamı

ОкIэпщ,

Weç'epş         c

Паго ( Пако),

Pago (Pako); ND, Nartların düşmanı olan göğe ve afetlere hükm ederek, Nartlara kuraklık getiren zaman içinde çeşitli kültür tabakalarının üst üste yığılımıyla anlamını yitiren bir gök tanrısı.

Понэжь,

Ponej

Псыбланэ,

Psıblane; İki anlamı vardır; sular kahramanı ve suların ceylanı.

Псыжь,

Psıj; Tarihi Çerkesya'da Oşha Mafe dağından kaynak alarak batıya yönelerek Taman yarımdadasında denize dökülen ırmak.

Псэбыдэ,

Psebıde; Sağlam ruhlu.

Псэфит (Псэпыт),

Psefit (Psepıt); Kendi başına buyruk, sağlam ruhlu.

Пчэнэшэ,

Pçeneşe

Пшад,

Pşad     c

Пшэдужэ,

Pşeduje      c

Пщыби, 

Pşıbi

Пщымаф (Пщымаху),

Pşımaf (Pşı-maxo); Uğurlu, iyi pşı. Pşımaxo

Пщымыд,

Pşımıd; Pşı soylu kabul etmeyen.

Пщыпий,

Pşıpiy; Pşı soylu düşmanı.

Пщызэ,

Pşıze     c

Пщызэби,

Pşızebi

Пщыкъан,

Pşıkhan Pşının evlatlığı.

ПщыкIуй,

Pşık'uy; I9. yy. özgürlük savaşının kahramanlarından.

Пщыхъыжъ,

Pşıxhıjh

Пыджэ,

Pıce; ND  bir kahraman motifi.

Пызыгъэш,

Pızığeş; ND  bir kahraman motifi.

Пырам,

Pıram     b

Пэбгъо,

Pebğo

Пэдыс,

Pedıs

Пэдысый,

Pedısıy; Hatıkuay soylularından biri.

Пэзад,

Pezad; Gururlu, burnu kalkık.

Пэншэ,

Penşe

Пэран,

Peran

Пэрыт,

Perıt; Önder

Пэтуаш,

Petuaş; Çağdaş Adığey ressamımız.

Пэтэрэз,

Peterez; Nart Xımışın oğlu olarak bilinen ünlü Nart efsane kahramanlarından biri. Ondan diğer Nart kahramanları korkuyor ve çekiniyorlardı. Tanrı Pako Nartlardan ateşi çalar. Nart Nesren Jaç'e ateşi geri getirmeye gitse de tanrı onu yakalayarak dağlara zencire vurur. Peterez giderek, Pako'yu öldürür ateşi ve Nesreni’de geriye getirir.    

Пэшъуай,
Peşhuay

Пэхъу,

Pexhu             

ПIатхъужъ,

P'atxhujh

ПIатIыхъу,

P'atıxhu

ПIокIын,

P'oç'ın     t

ПIатI,

P'at'

ПIытIыу,

P'ıt'ıw

Раидэ,

Raide

Рассу,

Rassu; I9. yy özgürlük savaşı önderlerinden.

Резуан,

Rezvan

Ридад (Рэдадэ),

Ridad (Redade); Kiev prensi Mistislav'a karşı  ikili mücadele vererek  savaşan prensimiz .

Рубжъо,

Rubjho

Рурф,

Rurf

Руслан,

Ruslan

Рустэм,

Rustem

Рэтмир,

Retmir

Рэшид,

Reşid;             ar.

Салбий,

Salbiy

Самый,

Samıy

Сасыкъ,

Sasıkh

Сау,

Saw      t

Саусэрыкъу (Сосрукъо),

Sawserıkho (Sosrıkho);Nart Destanlarının korkusuz ve devrimci kahramanıdır. Nartlara, Tanrıların kendileri için sakladıkları ateşi, darıyı ve üzümü getirir. Buna rağmen kendisi Nartlar tarafından sevilmiyor ve yaşamına da son verilir.        

Саусыр,

Sawsır; Ateş gibi yanan delikanlı.

Саусэрэз,

Sawserez; Sular ve denizler tanrısı.Çok çeşitli söyleniş şekilleri vardır;

Sosreş, Sosrej, Seosereş vs.

Саптэ,

Sapte

Сасыкъ,

Sasıkh

Симург,

Simurg; Oşhamafe dağının insan ayağı basmamış tepelerinde yaşayan, bir gözüyle geçmişi, diğeriyle de geleceği  görebilen bir kuş. Uçmaya başlayınca yeryüzü sallanır, fırtınalar oluşur ve denizler kabarırdı.

Состмэн,

Sostmen     t

Судин,

Sudin     t

Сул,

Sul

Сулла,

Sulla; Çarlara karşı I9.yy’da savaşan komutan.

Суанбэч,

Suanbeç

Суфэ,

Sufe

Суфян,

Sufyan

Сурбэч,

Surbeç    t

Суркъай,

Surkhay     t

Сэмзэр,

Semzer

Сэнджэлэй,

Senceley

Сэпэр,

Seper     t

Сэрал,

Seral

Сэрэбий(Сэрбий),

Serebiy (Serbiy)      t

Сэрэждин,

Serejdin

Сэрэйда,

Serejda

Сэт,

Set; Nart destanlarında motiftir. Günümüzde halen Nart Set'ın gömülü olduğuna inanılan kurganlara, kuraklık olunca gidilir ve yağmur yağması için dini törenler düzenlenir.

Сэусэрэш,

Sewsereş; Adığe denizler ve sular tanrısı.

Сэфар,

Sefar; I9. yy Adığe önderlerinden.

Сэфарбий,

Sefarbiy                                                          

СэфрэIил,

Sefre'il

Сэф,

Sef

Сырыху (Сырыф),

Sırıxu (sırıf); Sarışın.

Сыджыхь(Сыгыхь),

Sıcıh (Sıgıh)

Сысналъ,

Sısnalh

Сыхьаткэри,

Sıhatkeri

Тазрэт,

Tazret     t

Талустэн,

Talusten

Талый,

Talıy

Талыу,

Talıw

Тамбый,

Tambıy

Тамукъ,

Tamukh      t

Такуу,

Takuw

Такъ,

Takh

Татэм,

Tatem; Nart efsanesi motifi.

Татрух,

Tatruxu                d

Татыу,

Tatıv

Таукъан,

Tawkhan

Таумыз,

Tawmız

Таутэч,

Tawteç

Тафыжь,

Tafıj

Темболэт,

Tembolet

Темборэ,

Tembore

Тембот,

Tembot; Çağdaş Adığe yazarı. Adığe dilini en güzel ve temiz kullanan

yazarımızdır.

Темзэкъу,

Temzekhu

Темрукъу,

Temrukhu; I6 yy’da yaşayan Kaberdey Adığelerinin kralıdır. Ülke ve ulusunu

Tatar ve Dağıstan halklarının şerrinden korumak için Rus çarına kızını vererek akraba olmuştur.

Темкъуай,

Temkhuay

Темыр,

Temır

Темырбэч,

Temırbeç

Темырбулэт,

Temırbulet      t

Темыржан,

Temırjan

Темыркъан,

Temırkhan                  

Тепсыр,

Tepsır

Тепч,

Tepç

Терч,

Terç

Тэон,

Teon

ТеурыкIу,

Tewrık'u

Теуцеж,

Tewçöj; Adığe halk ozanının adı.

Тобил,

Tobil       t

Токъо,

Tokho

Толбий,

Tolbiy

Толъэстэн,

Tolhesten      t

Томэш,

Tomeş; Polonyaca’dan gelmektedir.

Тотрэщ,

Totreş; Nart efsanelerimizde bir kahraman motifi.

Тохъхэ,

Toxhxe

Трам,

Tram; Halk destanlarında bir kahramanımız.

Тулмэ,

Tulme      m/t

Тумэр,

Tumer      t               

Тутарыш,

Tutarış; Nart efsanelerinde kahraman.

Тфые,

Tfıye      b    

Тхьагъэлыдж,

Thağelıc; Nart efsaneleri kahramanı ve çiftçiler tanrısı.

Тхьагъэпс,

Thağeps         

Тхьабысым,

Thabısım; Tanrı dostu.

Тхьагъушэ,

Thağuşe

Тхьаичатэ,

Thaiçate

Тхьаишъау,

Thaişaw

Тхьулмэ,

Thulme; Adığelerin efsanevi kahraman ve krallarından birisidir. Efsaneye göre uzun yıllardır kadınlardan oluşan Emmeçlere savaşan Thulme ile efsanevi kadın Emmeç kraliçesi ile barış imzalayarak evlenir ve bu evlilikten de günümüzdeki Adige halkı türemiş olduğu söylenir.

Тхьэжъ-гъошIу,

Thejh-ghoş'u

Тхьэмишау,

Themişaw

Тхьэмэкъо,

Themakho

Тхьэухъу,

Thewıchu

Тымжьэ,

Tımje

Тымыжь,

Tımıj                           

Тыгъу,

Tığu

Тыгъуж,

Tığuj; Kurt.

Тыркубый,

Tırkubıy; Türk beyi.    

Тыркупий,

Tırkupiy; Türk düşmanı

Тырышау,

Tırışaw; Nart destanlarında kahraman.

Тырыхъу,

Tırıxhu      d

Тыу,

Tıw

Тэймэз,

Teymez

Тэмэр,

Temer     t

Тэмыргой,

Temırgoy; Adığe kabilelerinden biri.

Тэзрэт,

Tezret

Тэтым,

Tetım

Тэуцожь,

Tewçoj; Adıge halk ozanının ön adı.

Тэхъутэмыхъу,

Texhutemıxhu

Тэшъау,

Teşaw;      d

ТIабышэ,

T'abışe

ТIалбий,

T'albiy

ТIахъу,

T'axhu

ТIымыс,

T'ımıs; Nart destanlarında bir kahraman. Nart Dexenağu yaptığı ikili mücadelede mağlup ederek, onunla evlenir.

ТIыргу,

T'ırgu

ТIытIыхь,

T'ıt'ıh

ТIыхъу,

T'ıxhu

ТIэлэ,

T'ale

ТIэмэ,

T'ame

ТIэмашэ,

T'amaşe

ТIэуэ,

T'awe

ТIутIу,

T'ut'u

ТIытIыхъу,

T'ıt'ıxhu

Уджыхъу,

Wıcıxhu

Умар,  

Wımar
 

Унэрыуэ,

Wınerıwe

Усэрэжь,

Wserej; Danışılan kişi, ermiş kimse.

Уцужъыкъу,    

Wıçujıkhu;     t

Ушъуашъо,

Wışhaşhö      t

Уэзрэдж,

Wezrec       t

Уэзрокъуэ,

Wezrekho       t

Уэзтэмыр,

Weztemır

Уэзырмэдж (Уэзырмэс),

Wezırmec (Wezırmes); Nart efsanelerinde ünlü bir Nart kahramanının adı.

Уэнэ,

Wene

Уэсмэн,

Wesmen; Osman'ın Adıgeceleştirilmiş halidir.

Уэтэй,

Wetey

Фитыныгъ,

Fitınığ;Özgürlük

Фокъуэ,

Fokho

Фэрзахьэ,

Ferzahe; I300 yıllarında Taman’da yaşayan Adığe kralı. Doğu’dan gelecek olan Barbar Turanilerin tehlikesini görerek Roma’dan yardım istediyse de ona inanmazlar ve yardımı yapmazlar.

Фэтгери-ШIоны,

Fetgeri-Ş'önü; Batı Anadolu'dan Doğu’ya sürülen soydaşlarının sürgününü medeni cesaretiyle önleyen ve karşılığında kendisi cezalandırılarak Isparta'ya sürgüne gönderilen  medeni cesareti olan ve bunu gösteren zamanının tek Çerkes aydını.

Худемиж,

Xudemij;       d

Хьабыт,

Habıt

Хьагъэндэкъо,

Hağendekho;       t

Хьаджмурат,

Hacmurat;       t

Хьаджумар,

Hacwımar

Хьаджмос,

Hacmos

Хьаджэмэз, 

Hacemez

Хьакуратэ,

Hakurate; I883- I935 yılları arasında yaşamıştır. Adığey Özerk Bölgesi’ni  27 Temmuz I922’de kuran ve başkanlığını yapan büyüğümüz. Bu bölge günümüzdeki ilk demokratik Adığey Cumhuriyeti’ne temel olmuştur.

Хьамау,

Hamaw

Хьамед,

Hamed;         ar.       t

Хьамзэт,

Hamzet;         ar.

Хьамзый,

Hamzıy

Хьамос,

Hamos

Хьамтау,

Hamtaw

Хьамту,

Hamtu; I9. yy bağımsızlık savaşı komutanlarından.

Хьамтэхъу,

Hamtexhu

Хьанащ,

Hanaş

Хьанэшъу,

Haneşu;      t

Хьапакъэ,

Hapakhe;     d

Хьаратэ,

Harate

ХьатIан,

Hat'an             

ХьатIун,

Hat'un

Хьатит,

Hatit

Хьатугъ,

Hatuğ

Хьатыкъ,

Hatıkh      t

Хьатыж,

Hatıj

Хьатыу,

Hatıw

Хьатыш,

Hatış

Хьауд,

Hawıd

Хьаудыхъо,

Hawdıxho; I9. yy bağımsızlık savaşı önderlerinden.

Хьахъуратэ,

Haxhurate; bkz. Hakurate.

Хьащыр Киллар,

Haşır Killar; Ünlü alpinist. Oşhemafe dağının en yüksek tepesine II Temmuz I829’da ayak basabilen ilk İnsan.

Хьит,   

Hit

Хьызэл,

Hızel      t

Хьэбалэ,

Hebale

Хьэбас,

Hebas                         

Хьэбашэ,

Hebaşe

Хьэбэд,

Hebed

Хьэбэхъу,

Hebexhu

Хьэбэч,

Hebeç

Хьэбдин,

Hebdin

Хьэбид,

Hebid

Хьэбий,

Hebiy

ХьэбтIыхъу,

Habt'ıxhu

Хьэбыж,

Hebıj

Хьэгуцырэ,

Hegutsıre

Хьэджэмаф,

Hacemaf

Хьэжбарэ,

Hejbare

Хьэжбат,

Hejbat'

Хьэжбэч,

Hejbeç

Хьэжбэчыр,

Hejbeçır         

Хьэждаут,

Hejdawıt

Хьэжмудар,

Hejmudar

Хьэжмурад,

Hejmurad

Хьэжмос,

Hejmos

Хьэжмухьэмэд,

Hejmuhamed

Хьэжъощ,

Hejhoş

Хьэжпаго,

Hejpago

Хьэжсуф,

Hejsuf

Хьэжумар,

Hejwımar

Хьэжэбий,

Hejbiy

Хьэзджэри,

Hezceriy

Хьэзешэ,

Hezeşe

Хьэзрит,

Hezrit

Хьэктош,

Hektoş

ХьэкIашэ,

Heç'aşe

ХьэкIотей,

Hek'otey; M.Ö. 433-388 arasında yaşamış olan Adığe kralı. Edebiyata,

güzel sanata önem vermiş, kanunlar çıkarmış ve kendi adına para da bastırmıştır.

ХьэкIэиф,

Haç'eyif

Хьэлым,

Helım

ХьэматI,

Hemat'

ХьэматIэ,

Hemat'e

Хьэмац,

Hemats

Хьэмаш,

Hemaş

Хьэмашэ,

Hemaşe

Хьэмзэт,

Hemzet

Хьэмид,

Hemıd

Хьэмтыу,

Hemtıw           t

ХьэмтIыкъу,

Hemt'ıkhu

Хьэмуц,

Hemuts     t

Хьэмырзэ,

Hemırze      t

ХьэмытIэ,

Hemıt'e

Хьэмышэ,

Hemışe                 d

Хьэнахъуэ,

Henachu

ХьэнашIэ,

Henaş'e

Хьэнашхуэ,

Henaşxho                               

Хьэнтэхъу,

Hentexhu; I9. yy Adığe bağımsızlık savaşı önderlerinden.   

Хьэниф,

Henif

Хьэнэхъу,

Hanexhu

Хьэнэщ,

Haneş

Хьэпажъэ,

Hapajhe

Хьэпащу,

Haneşu

Хьэпых,

Hepıx     t

Хьэтау,

Hetaw

ХьэтIан,

Het'an

Хьэтэжьыкуэ,

Hetejıko          

Хьэтэлый,

Hetelıy

Хьэтджэри,

Hetcerij

Хьэту,

Hetu     t

Хьэтх,

Hetx; I9. yy  adına destanlar söylen  sevilen sayılan önderlerden.

Хьэтщыкуэ,

Hetşıkho

Хьэтызэ,

Hetıze

Хьэтыкъуай,

Hetıkhuay     k

Хьэтыкъэ,

Hetıkhe

Хьэтыкъуэ,

Hetıkho

Хьэтыкъужыкъо,

Hetıkhujıkho

ХьэтIал,

Het'al

ХьэтIохъущыкъуэ,                  

Het'oxhuşıkho; Adığe önderlerinden.

ХьэтIутIэ,

Het'ut'e

Хьэтыгъу,

Hetığu      t

Хьэтыхъу,

Hetıxhu

Хьэтыу,

Hetıw

Хьэтуз,

Hetuz

Хьэутий,

Hewtiy

Хьэуд,

Hewıd

Хьэудэкъо,

Hewdekho; Bağımsızlık savaşının önde gelen  önderlerinden.

Хьэфал,

Hefal

Хьэфыжь,

Hefıj

Хьэцу,

Hetsu

Хьэцы,

Hetsı

Хьэцыкъэ,

Hetsıkho

Хьэшорэ,

Heşore

Хьэшыр,

Heşır

Хьэшауэ,

Heşawe

Хьумар,

Humar

Хъабацу,

Xhabatsu

Хъабракъ,

Xhabrakh

Хъанджэрий,

Xhancerij

Хъуд,

Xhud

Хъудырыпщ,

Xhudırıpş

Хъумыщ,

Xhumış

Хъун,

Xhun

Хъурыхъу,

Xhurıxhu

ХъутIат,

Xhutat

ХъуатIэ,

Xhuat'e

Хъуэт (Хъот),

Xhot

Хъусен,

Xhusen

Хъусин,

Xhusin

Хъушт,

Xhuşt

ХъутIыжъ,

Xhut'ıjh

ХъутIэ,

Xhut'e

Хъымыш,

Xhımış; Nart kahramanlık efsanelerinde Nart Marıkho'nun Xhımış ve Çeçenay adlı iki çocuğundan birisidir. Babalarıyla anlaşamazlar ve her ikisini de evden kovar ve hıncından korktuklarından saklanırlar. Marıkho sonradan pişman olur ve çocuklarını eve geri çağırsa da her ikisi de geri  gelmezler.

Хъымышэй,

Xhımışey; Bjeduğların yerleşim bölgesinin bir kısmına verilen ad.   

Хъырыц,

Xhırıts

Хъэлид,

Xhelid; Arapça Halid'den türetilmedir.

Хъэрдин,

Xherdin; Halid'in Adığeceleşmiş şekli.

Цагъуц,

Tsağuts

Цанэ,

Tsane

Цац,

Tsats

Цацыф,

Tsatsıf

Цако,

Tsako

Црым,

Tsırım

Цыу,

Tsıw

Цыгъу,

Tsığu

ЦIагъо,

Ts'ağo

ЦIыкIу,

Ts'ık'u

Цэхъу,

Tsexhu

Чылар,

Çılar; Oşha mafe dağının tepesine ilk olarak çıkarak feth eden ünlü alpinist.

Чылэбый,

Çılebıy

Чыназ,

Çınaz

Чыназыр,

Çınazır

Чынт,

Çınt; Nart efsanelerinde mitik bir halk.

Чэлэ,

Çele

Чэлэный,

Çelenıy

Чэлимэт, (Чэлэмэт),

Çelimet (Çelemet)      t

Чэлэщ,

Çeleş

Чэлэщбий,

Çeleşbıy

Чэлэхъсэт,

Çelexhset; Nart efsanelerinde bir  kahraman motifi.

Чэмыдэ,

Çemıde     d

Чэрым,

Çerım

Чэтау,

Çetaw; Kılıçvuran

Чэтэгъэжь,

Çeteğej; Kılıç kullanma da becerisi olan.

Чэтэгъэш,

Çeteğaş; Kılıç kullanma da becerisi olan.

Чэчэнай,

Çeçenay; Nart destanlarında bir kahraman motifi. Marıkho'nun oğlu ve Xımış'ın kardeşidir.

Шагъыр,

Şağır

Шагъырбый,

Şağırbıy

Шад,

Şad

Шакъмэн,

Şakhmen

ШакIо,

Şak'o

Шамболэт,

Şambolet     t

Шамил,

Şamil; Dağıstan halklarından Lezgi ve Avarların,  daha sonra Çeçenlerin liderliğini yaparak, Çarlara karşı din savaşıyla (cihadla) destanlaşan dini kahraman.       

Шамисдин, 

Şamisdin

Шамхъэд, 

Şamxhid

Шапсыгъ,

Şagsığ; en kalabalık Adığe kabilelerinden birinin adı.

Шарфэт,

Şarfet

Шигэбаго,

Şigebago

Шипш,

Şipş

Шис,

Şis

Шогэн,

Şogen

Шорэ,

Şore               

Шумаф (ШIумаф),

Şumaf (Ş'umaf) Uğurlu gün.

ШумафIэ,

Şumaf'e; Uğurlu ateş.

Шумахо,

Şumaxo

Шупаго,

Şupago

Шупашэ,

Şupaşe

Шууей,

Şuwey

Шхьэлэхъу,

Şhalexhu

Шыблэ,

Şıble; Yıldırım. En çok saygınlık duyulan Adığelerin yıldırım tanrısı. Yıldırımın çarptığı insan ve ailesi kutsal sayılır ve cenazesinde ağlanmazdı. Yağmur duasında yıldırımın çarptığı bir aileden birisinin bulunmasına duanın kabul edileceğine inanıldığından önem verilirdi. 

Шыгъэлыгъо,

Şıgelığo

Шыкъэ,

Şıkhe

Шыумаф,

Şıwmaf; Uğurlu süvari.

Шыупащ,

Şıwpaş; Süvari önderi.

Шэбат / Шэбатныкъо/ Шэбатын,

Şebat /  Şebatnıkho; Şebatın; Nart Destanlarında en sevilen ve saygı duyulan kahramandır. Yanında devamlı olarak bir köpek ile bir şahin gezdirirdi. Devamlı olarak Nartların düşmanı olan Çınt halkına karşı mücadele ederdi. Gelenek ve göreneklerin takipçisi idi. Akından dönerken getirdiği malları herkese dağıtırdı. Nart kızı Akuande ile evlenir.

ШэгэкIэй,

Şegeç'ey

ШэкъотIылI,

Şekhot'ılh'

Шэнэбый,

Şenebıy

Шэми Тумэр,

Şemi  Tümer; I875-62 arasında yaşamış aydın din adamımız. Ğesefetxıd adlı yapıtında Adıgece şiirlerini yayınlamıştır.

ШъэошIу,

Şeweş'u; iyi, hayırlı erkek çocuk.

Шэргэн,

Şergen       c

ШэрэлIокъуэ,

Şerelh'okho; I9. yy Adığe önderlerinden.

ШэрэлIыкъо,

Şerelh'ıkho

Шэуэлэхъу, (Шэулэхъу),

Şewelexh

Шэхьбан,

Şehban

Шэумэн,

Şewmen

ШэуэушIу,

Şewewış'u

Шэмуз,

Şemuz; I9. yy. bağımsızlık savaşı önderlerinden.

Шэмыд,

Şemıd; I9. yy. bağımsızlık savaşı önderlerinden.

Шэсыжь,

Şesıj; Koşarak (Anavatanına) ulaş.

Шэуай,

Şeway; Nart kahramanlarından.

ШэуапцI,

Şewapts'; Yağız delikanlı.

Шэуей,

Şewey; Yiğit delikanlı.

ШIумаф,

Ş'umaf; Uğurlu, hayırlı kişi.

Щоджэн Мос,

Şocen Mos; Adığey devrimcilerinden. Beyazlarca öldürülmüş cesedi ata bağlanarak köy köy sürüklenerek gezdirilmiştir.

Щолэхъу,

Şolexhu        t

Щохъал,

Şoxhal

Шъхьамчэрий,

Şhamçeriy

ШъэукIэс,

Şewç'es

Щамусдин,

Şamusdin

Щэгъэщуй,

Şeğheşuy

Щэожьый,

Şewejhıy

Щэомаф,

Şewemaf; Uğurlu erkek çocuk.

Щэопащ,

Şewepaş

ЩэокIас,

Şeweç'as

Щэофыжь,

Şewefıjh

Щыхьэрбый,

Şıhirbiy

Щыхьбулэт,

Şıhbulet                                 

Щыхьмырза,

Şıhmırza

Щыхьым,

Şıhım

Щыхьымджэри,

Şıhımceriy

Янбот,

Yanbot

Яшэм,

Yaşem; Nart Aşemez'in babası.

Iажэгъой,

Ajheğoy

Iэлбузди,

Albuzdi

Iубых,

Ubıx; Dilleri kaybolan Çerkes kabilelerinden biri.

IулыгъукI, 

Ulığuç'