Not:
Etnograf M.A.
Meretuko’nun materyallerine dayanarak hazırlanmıştır. Adige
Kalendar 1997-1998
Adige halk
takvimine göre yeni yılın ilk günü 23 Mart'tır. Bu gün toprağın “canlandığı”,
“yazın kışı yendiği”, “kışın ve yazın ayrıldığı” inancı vardı.
22 Mart akşamı
haberci, bir katırın üzerinde köyü dolaşır ve yeni yılın gelişini
müjdelerdi. Halkın bayramını kutlayarak, yaşlı genç herkesi ertesi
gün güneş doğmadan kutsal ağacın, çığıvucun (dans eden
ağaç) yanında toplanmaya davet ederdi.
Aynı akşam genç
erkekler ve kızlar toplanırlar, içinde yeni yıla övgüler düzülen,
iyi ürün umudunun anlatıldığı tören şarkıları söyleyerek ellerinde
meşalelerle evden eve dolaşırlardı.
Herkes gençleri
coşkuyla karşılar, onlara tatlılar sunar ve girilen yeni yıl için
iyi dileklerini iletirlerdi. O gece kimse uyumaz, geceyi ayakta
geçirirdi. Ocaklarda ateş yakılır, evlerin küçük pencerelerinden
sokağa ışık sızardı. Sabaha karşı bütün halk şarkılar söyleyerek
toplu halde “dans eden ağaca” doğru yürümeye başlardı.
Kocaman gövdesini
ancak birkaç kişinin el ele tutuşarak sarabildiği kutsal ağaç
çığıvuc, önceden rengarenk kumaş parçalarıyla, oyuncaklarla ve
mutlaka evcil bir hayvanın yüzülerek gerilmiş yaş derisiyle
süslenirdi.
Orada toplanan
herkes yüzü doğuya, güneşin doğduğu yöne dönük olarak dururdu.
Köyün en saygın yaşlılarından biri, bir elinde haluj (peynirli
börek), diğer elinde bahsıma (darıdan yapılan sarhoş edici
bir içki) dolu bir boynuz kadeh olduğu halde öne çıkar, iki
tarafında da biri kız diğeri erkek iki yeni yetme genç bulunurdu.
Herkes ellerini
güneşe doğru uzatır, yaşlı adam ise doğan güneşe bakarak yeni yıl
onuruna “huohu” (iyi dilek konuşması) yapardı: “Mutluluk ve iyilik
getirerek evimize gir, hastalıklar bize uğramasın ve sakin gökyüzü
üzerimizde parlasın, ocağımız yiyecek dolu olsun ve gönlümüzün
istediği her şey elimizde olsun. Gelen yılın hepimize hayırlı
olması için “amin” diyelim.”
Bu konuşmadan
sonra törene katılanlar gruplar halinde dağılarak otururlar,
çantalarından yiyecekleri çıkarırlar, yeni yılı houhularla
hayırlayarak yiyecekleri yerler ve bahsıma içerler, sonra da el
ele tutuşarak halka şeklinde, wuc denilen tören oyununu oynarlar,
yeni yıl şarkısı söylerlerdi. Gençler atlarla yiğitlik gösterileri
yapardı. |