Rudolf Nureyev (17 Mart 1938 - 6 Ocak 1993), Tatar
asıllı bale dansçısıdır. Uzun sıçramaları ve hızlı
dönüşleri Nijinsky'nin efsaneleşmiş gösterilerine
benzetilmiş, SSCB'den ayrılmasından sonra Margot
Fonteyn'in gözde partneri ve büyüklü küçüklü birçok bale
topluluğunun konuk sanatçısı olarak ünlenmiştir.
Bale çalışmalarına 11 yaşında başladı. 17 yaşında
girdiği Leningrad Koreografi Okulu'nda çok başarılı bir
öğrenci oldu. Komsomola (Genç Komünistler Birliği)
girmeyi reddetti. 1958'deki mezuniyetinden sonra
Leningrad Kirov Balesi'nde solocu oldu ve bu balenin
gezici topluluğunda başrollere çıktı. Haziran 1961'de
Kirov Balesi ile birlikte Paris'e gittiğinde Fransa'dan
sığınma hakkı istedi. SSCB'yi terk ettikten sonra, ilk
kez ABD'de seyirci karşısına çıktı. Aynı yıl sürekli
konuk sanatçı olarak Londra'da İngiliz Kraliyet
Balesi'ne katıldı.
Nureyev Giselle 'deki Albrecht, Marguerite and Armand 'daki
Armand ve Kuğu Gölü'ndeki Prens Siegfried gibi rollerle
Margot Fonteyn'e eşlik etti. Koreograf olarak erkek
dansçıyı öne çıkaran bir Kuğu Gölü düzenlemesi yaptı.
1977'de Londra Festival Balesinin sahnelediği
Prokofiev'in Romeo ve Juliette'inin ve 1978'de Paris
Opera Balesinin sahnelediği Manfred'in koreografisini
yaptı. 1980'de Berlin Balesi için Fındıkkıran'ı sahneye
koydu. Ertesi yıl La Scala'da sahnelediği Kuğu Gölü
düzenlemesinde Lady Capulet rolünü Dame Margot Fonteyn
üstlendi.
Yeteneklerini modern repertuvarlarda da gösteren Nureyev,
Martha Graham'ın, Murray Louis'in ve Paul Taylor'ın
yapıtlarında dans etti. 1975'te Martha Graham'ın onun
için yarattığı Lucifer (iblis) rolünde, 1978'de de
Murray Louis'in onun için yaptığı koreografiyle ABD'de
ilk kez sahnelenen Canarsie Venus ve Vivace'de sahneye
çıktı.
Nureyev 1973'te Robert Helpmann'la birlikte Don
Quijoteden (Don Kişot) uyarlanan bir bale filmini
yönetti. 1977'de Valentino filmiyle sinemada ilk
oyunculuk denemesini yaptı.
1982'de Avusturya uyruğuna geçen Nureyev, 1983-89
arasında Paris Opera Balesi'nin dans yönetmenliğini
yaptı. Kasım 1989'da, Batı'ya sığındığından beri ilk kez
SSCB'de, Kirov Balesi'yle dans etti. Nureyev yıllarca
mücadele ettiği AIDS hastalığının yol açtığı kalp
yetmezliği sonucu Paris'te öldü. Ölümünden birkaç ay
önce kendisine Legion d'honneur nişanı verildi.
|