...................
...................
ŞİMEZU HALİD LEMİ ATLI

(1869-1945)

                         
 
...................
 
...................

Halid Lemi Atlı 1869 yılında İstanbul'da, Üsküdar'ın Sultantepesi semtinde doğdu. Doğumundan bir hafta sonra annesini, iki yaşında iken babasını yitirdi, ablası tarafından büyütüldü. Ablası ile eniştesi, Lemi Atlı'nın iyi bir öğrenim görmesi için çok özen gösterdiler. İlkokuldan sonra önce Fatih, sonra Soğukçeşme Rüştiyesi'ni okudu. 1887 yılında burayı bitirerek "Mülkiye Mektebi"ne kaydoldu ise de bitiremedi. İskender Hoca'dan Arabça, Farsça;bir İtalyan bayan öğretmenden Fransızca dersleri aldı.

 

Yirmi yaşlarında"Dahiliye Nezareti Mektûbi Kalemi"nde memuriyete başladı. Bir yandan da "Resmî Gazete"de yazarlık yapıyordu. Bazı günlük gazetelerde yazarlık ve muhabirlik yapmıştır. Bir süre İzmir Deniz Ticaret Müdürlüğü'nde çalıştı. Bu yıllar içinde maddî ve manevî çok sıkıntılı bir hayat sürmüştür. "Sine-i sûzanıma âhım yeter"güfteli, Hicaz şarkısının bu yılların üzüntüsünü yansıttığı söylenir. Nihayet 1907 yılında ve otuz sekiz yaşında memuriyet hayatından çekilerek İstanbul'a yerleşti;kendini bütünüyle mûsıkî çaılşmalarına verdi. "Soyadı Kanunu"nun çıkışından sonra "Şizemu" sözcüğünün Türkçe anlamı olan "Atlı" soyadını aldı. Soyu bu sıfatı taşıyan Çerkes sülâlesinden gelmedir.
 

Eniştesi mûsıkî sever bir kimse olduğundan her on beş günde bir evinde "Küme Faslı" yaptırır;bu toplantılara Kanunî Fenerli Mike, Tanburî Garbis, Kanunî Solak Mihal, Giriftzen Rıza Bey, Santurî Edhem Efendi katılırdı.

 

Hanendeler ise Beylerbeyli Hakkı Bey, Domates Ahmed Bey, Beylikçi-zâde Sadık Bey, Hafız Yusuf idi. Lemi Atlı bu atmosfer içinde , daha küçük yaşlarında mûsıkî terbiyesi almağa başlamıştı. Bu gibi toplantılarda hazır bulunur, kulaktan öğrendiği eserleri okumağa çalışırdıÇocuktaki yeteneği gören Sadık Bey, ailesine Enderunî Vasıf Bey'den ders almasını tavsiye etti. Hâfız Yusuf konağa meşke gelir, meşkten sonra da o akşamki fasıl için konakta kalırdı. Bu hocasından daha sekiz yaşında iken ilk eser olarak "Taliim düşkün, gamım efzûn, kalbi yâreyim" güfteli Kürdili-Hicazkâr makamındaki bir şarkıyı meşk etti. Bu dersler dört yıl kadar sürmüştür. Böylece on iki yaşlarında mûsıkînin içine bizzat girmiş oldu. Daha sonra Dahiliye nazırı Reşid Mümtaz Paşa'nın aracılığı ile ünlü bestekâr ve hanende Hacı Ârif Bey'le tanıştırıldı. Kendi ifadesine göre Hacı Ârif Bey'in bulunduğu bir mûsıkî toplantısında, Santurî Edhem Efendi'nin eşliğinde

"Humarı yok bozulmaz meclis-i meyhâne-i aşkın"güfteli, Muhayyer makamındaki şarkıyı okurken , karar sırasında Hacı Ârif Bey:

-Aferin evlâdım! Bir ufak nağme ile tenvir etmişsin. İnşallah zamanın en büyük bestekârı olursun" demiş. Bundan sonra belli günlerde konağa gelen Hacı Ârif Bey, fasıldan önce dersini tamamlar sonra fasla başlardı. Bu çalışmalar Hacı Ârif Bey'in ölümüne kadar sürdü. Üstâdla tanışmasını kendisi şöyle anlatır:

". . . Bir gece evimize şeref bahşeden büyük Hacı Ârif Bey, sesim ile gösterdiğim istidada meclûp olmuş, kendilerinin tâbiri ile sesimin meclûbu olmuş ve her on beş günde bir evimizi şereflendirmeğe ve âcize metodlu bir surette mûsıkî tedrisine başlamıştı. . . . "

 

Daha sonra Hacı Faik Bey, Hanende Ali Bey, Bolahenk Nuri Bey, Püskülcü Osman Efendi, Hanende Nedim Bey, Hacı Kirami Efendi gibi mûsıkîşinaslardan hayli eser geçti.

 

 

Lemi Atlı'nın Eserleri

 

              

Makam

Form

Eserin Adı

Usûl

 

Marş

Korkma sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak

 

Acem Aşiran

Şarkı

Ben ezay–ı firkatinle dem–be–dem naliş–geri

 

Acem Aşiran

Şarkı

Gider mi piş–ı çeşmimden hayal–ı dağdarın

Müsemmen

Acem Aşiran

Şarkı

Hala güzeldir nazlı yar

 

Acem Aşiran

Şarkı

Neden bir çift gözün derdiyle çeşmim girye

Müsemmen

Acem Kürdi

Şarkı

Akşam güneşi kalkmadı saçlara güller takma

Yürük Semai

Acem Kürdi

Şarkı

Ben eday–ı firkatinle dem–be–dem

 

Acem Kürdi

Şarkı

Gider mi piş–ı çeşmimden hayal–ı dağdarın

Müsemmen

Acem Kürdi

Şarkı

Leyla mı nesin ruhumu mecnuna çevirdin

Yürük Semai

Acem Kürdi

Şarkı

Ruya mı gördüm kalbim mi vurdu

Semai

Bayati

Şarkı

Bilmem neye handeler saçarsın

 

Bayati Araban

Şarkı

Görmesem bir lahza ruyun sanki dünya dar

 

Bayati Araban

Şarkı

Kandı dil–ı biçare

 

Bayati Araban

Şarkı

Seni her dem rakible görmeden ey mah

 

Bayati Araban

Şarkı

Bekaasız hüsnün güvenme anına

Düyek

Dilkeşhâverân

Şarkı

Demedim hicranımı ellere yarar diye

Curcuna

Evc

Şarkı

Lerzan ediyor ruhumu çeşmindeki efsun

Sengin Semai

Evcara

Şarkı

Ben esir–ı handenim üftadenim ey gültenim

 

Ferahfeza

Şarkı

Her güzel nağmeyle andım sevgini

Semai

Ferahfeza

Şarkı

Dinlendi başım dün gece bir parça dizinde

Yürük Semai

Ferahnak

Şarkı

Artık o siyah gözlerinin gölgesi kaldı

Sengin Semai

Ferahnak

Şarkı

Aylarca bu sevdazedenin boynu büküldü

 

Ferahnak

Şarkı

Kan ağlar iken celb–ı terahhum emeliyle

Sengin Semai

Gerdaniye–Bûselik

Şarkı

Karşıyaka'nın safası kaldı

 

Gülizâr

Şarkı

O gün ince bir şakrak

 

Hicaz

Şarkı

Acırım aşık olup da yanana

Aksak

Hicaz

Şarkı

Çattım yaşıma bakmadan ol taze nihale

 

Hicaz

Şarkı

Ey şuh–ı sertab ey dürr–ı nayab

 

Hicaz

Şarkı

Genç iken güldürmedin

 

Hicaz

Şarkı

Gonca–ı nazende hal–ı gülşen–ı ikbal iken

Ağır Aksak

Hicaz

Şarkı

Gönül bağ–ı elem içre dolandı

 

Hicaz

Şarkı

Kırılmış olsa da tar–ı hayatım

 

Hicaz

Şarkı

Mazideki hulyamı bütün öldüreceksin

Sengin Semai

Hicaz

Şarkı

Neşem emelim ruh–ı hazinim zedelendi

Sengin Semai

Hicaz

Şarkı

Nev–bahar–ı vuslatın bassın deyu ilk ayına

Müsemmen

Hicaz

Şarkı

Sanma yalnız alem–u dünya için bir tanesin

 

Hicaz

Şarkı

Sesinde var letafet____

 

Hicaz

Şarkı

Sevmeden hali değil gönlüm seni hiç bir

 

Hicaz

Şarkı

Söyle ey tali ne lutfu var bana cevr etmenin

 

Hicaz

Şarkı

Sine–ı suzanıma ahım yeter

Curcuna

Hicaz

Şarkı

Severim her güzeli senden eserdir diyerek

Curcuna

Hicazkar

Şarkı

Dil doymuyor letafetine dide kanmıyor

 

Hicazkar

Şarkı

Gönlümü başka emellerle avutsaydım

Müsemmen

Hicazkar

Şarkı

Sevdi gönlüm bir güzel

 

Hicazkar

Şarkı

Sevdim ey afet seni kurbanınım

 

Hicazkar

Şarkı

Tutmamışken kimseler daman–ı vaslından se

 

Hicazkar

Şarkı

Yine bir aşk–ı emel–suz ile giryan oldum

Müsemmen

Hicazkar

Şarkı

Son aşkımı canlandıran en tatlı emelsin

Sengin Semai

Hicazkar

Şarkı

Penbelikle imtizac etmiş tenin

Ağır Aksak

Hümayun

Şarkı

Bir gonca–ı sevda gibi ah sendeki gözler

 

Hümayun

Şarkı

Hastayım yalnızım seni yanımda

Semai

Hümayun

Şarkı

Sorulmasın bana yesim garik–ı hicranım

Düyek

Hüseyni

Şarkı

Anadolu sen güzelsin çiçeksin

Aksak

Hüseyni

Şarkı

Bir gonca–gülün revnakı parlar deheninde

 

Hüseyni

Şarkı

Dinlenir kalb–ı zar–ı mecruhum

Aksak

Hüseyni

Şarkı

Gezer dolaşırsın

 

Hüseyni

Şarkı

Göster güzelim hücre–ı ezvak–ı visali

Sengin Semai

Hüseyni

Şarkı

Kan ağlar iken celb–ı terahhum emeliyle

Yürük Semai

Hüseyni

Şarkı

Şakrak sesinin yaktığı avare gönüller

Sengin Semai

Hüseyni

Şarkı

Zaman olur ki anın hacle–ı visalinde

Düyek

Hüseyni

Şarkı

O güzel gözlerle bakmasını bil

Aksak

Hüzzam

Şarkı

Benden ey maşukam enzarın girizan olmasın

Curcuna

Hüzzam

Şarkı

Bir gören yok bilmiyorlar nerdesin sen nerde

Müsemmen

Hüzzam

Şarkı

Ey rahmi vefası olmayan yar

Düyek

Hüzzam

Şarkı

Kalbimde hayalin o siyah tüller içinde

Sengin Semai

Hüzzam

Şarkı

Leyl olur ki hüzn içinde her nefes bir ah olur

Müsemmen

Hüzzam

Şarkı

Sineler aşık–ı şüridesidir didelerim

Ağır Aksak

Hüzzam

Şarkı

Söyle bir kerre daha başın içün ey gonca–leb

Ağır Aksak

Isfahan

Şarkı

Gördüğün reng–ı baharı sanma sen sabit du

 

Isfahan

Şarkı

Nar–ı aşkınla kül oldu beden ey lebleri mül

Ağır Aksak

Isfahan

Şarkı

Sen bir melektin şekl–ı beşerde

 

Karcığar

Şarkı

Bir gölge ol beni peşinden koştur

Semai

Karcığar

Şarkı

Güldürürse bahtımın encamı güldürsün beni

Ağır Aksak

Karcığar

Şarkı

İhtirazlaa arz–ı hal eyler gönül

Yürük Semai

Karcığar

Şarkı

Kesme terennümatı ruhum devaya muhtac

 

Karcığar

Şarkı

Yaz mevsimi geldi güzelim açtı çiçekler

 

Karcığar

Şarkı

Yeter hicran–ı nazın gül dudaktan müjdeler

Müsemmen

Karcığar

Şarkı

Çeşmanı o mehveşin eladır

Semai

Karcığar

Şarkı

Bir gonca–gülün revnakı parlar deheninde

Sengin Semai

Karcığar

Şarkı

Hüsnüne etvar–ı nazın şan senin

 

Kürdilihicazkâr

Şarkı

 

Sengin Semai

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Açmam açamam söyleyemem çünki derinde

Semai

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Aldatma ki aldanmış olursun emelinde

Sengin Semai

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Almaz bu büyük aşkımı göklerle zeminler

 

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Bir gün göremezsem seni mecnuna dönerdi

Sengin Semai

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Çılgın gecenin nağmesi zann etme ki dindi

 

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Derdin bana bir hatıra gurbet gecesinden

 

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Dün oturdum bir zaman maziye baş vurdum

 

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Eller seni iğfal eyler döndükçe sözünden

 

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Esirindir benim gönlüm

Müsemmen

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Ey şuh–ı sertab ey dürr–ı nayab

Semai

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Gözlerim gözlerine hayrandır

Aksak

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Gül gibi dolaşırsın herkesin ellerinde

 

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Manalı gözlerle bana baktın

 

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Sevdim ey afet seni

 

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Sineler aşkınla inler dideler mahmur olur

Devr–i Hindi

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Söyle Allaah aşkına ey nevcivan

Aksak

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Uslandı gönül vade bugün kanmıyor atrık

 

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Bir kendi gibi zalimi sevmiş yanıyormuş

Sengin Semai

Kürdilihicazkâr

Şarkı

Nazlandı bülbül güller sarardı

Semai

Mahur

Şarkı

Aman sakıy lutfuna amadeyim

Müsemmen

Mahur

Şarkı

Dilde binbir emel var hepsini ister gönül

 

Mahur

Şarkı

Suz–ı hicrin yare açtı sineme ey meh–likaa

 

Mahur

Saz Semai

Mahur Saz Semaisi

Aksak Semai

Muhayyer

Şarkı

Akşam oluyor sükun içinde

 

Muhayyer

Şarkı

Aylar gibi doğdun da bu gönlümden Mualla

Aksak

Muhayyer

Şarkı

Gözlerim gözlerini seyre dalsın

Düyek

Muhayyer

Şarkı

Gezdim yürüdüm dün gece hicranımı yendi

Sengin Semai

Muhayyer Kürdi

Şarkı

Bana gel bu yaz Ayşe

Aksak

Muhayyer Kürdi

Şarkı

Benden kaçarak yaz günü erken

 

Muhayyer Kürdi

Şarkı

Bir melek–sima perisin ey güzeller peykeri

 

Müstear

Şarkı

Cilve–ı taliimi taliine bağlıyorum

 

Nihavend

Şarkı

Artıyor yesim baktıkça haline

Semai

Nihavend

Şarkı

Bin gül çıkarırdım sana kalbimdeki külden

Sengin Semai

Nihavend

Şarkı

Çaldırıp çalgıyı rakkaaseleri oynatalım

Aksak

Nihavend

Şarkı

Nedir a sevdiğim söyle bu halin

Semai

Nihavend

Şarkı

Zevkın ne ise söyle hicab eyleme benden

Sengin Semai

Nikriz

Şarkı

Gül yanağını yarin aşkın ateşi sarmış

Sofyan

Nişaburek

Şarkı

Varsın gönül aşkınla harab olsun efendim

Türk Aksağı

Rast

Şarkı

İncindi biraz sözlerime münfail oldu

Türk Aksağı

Rast

Şarkı

Saçlar dağınık sine küşa geldi sabahtan

Türk Aksağı

Rast

Şarkı

Sanki gönül asude geçen demden usandı

 

Rast

Şarkı

Sazın gibi sinem dahi bir nağme–zenindir

Sofyan

Rast

Şarkı

Yok mu cana aşıka hiç şefkatin

Düyek

Rast

Şarkı

Bu zevk–u safa sahn–ı çemenzare de kalmaz

Sengin Semai

Segah

Şarkı

Kalbimin görmek dilersen bir dem–ı mesudu

 

Sultaniyegah

Şarkı

Gönlüm sevdi şimdi bir yar

Türk Aksağı

Sultaniyegah

Şarkı

Şen gözlü güzel gözlü fakat pek afacansın

 

Sultaniyegah

Şarkı

Andıkça geçen günleri hasretle derinden

Sofyan

Suz–i Dil

Şarkı

Manalı gözlerle sen bana baktın

 

Suz–i Dil

Şarkı

Mest oldu bu yaz teşne gönül gül–bedeninde

 

Suz–i Dil

Şarkı

Tar–ı kalbim inliyor vurdukça mızrabı nigar

Semai

Suz–i Dil

Şarkı

Yadgar olsun zamana halet–ı mestanamiz

Sengin Semai

Suzinak

Şarkı

Aguuşuma aldım o gece neşeli kuştun

 

Suzinak

Şarkı

Bir dil ki esir–ı gam olur neşever olmaz

 

Suzinak

Şarkı

Düşmüş amma aşka ızhar etmiyor

 

Suzinak

Şarkı

Nev–bahardan yemyeşil sahn–ı çemen

 

Suzinak

Şarkı

Nihal–ı gülşen–ı hüsn–ı ezelsin

 

Suzinak

Şarkı

Öldürse de gamzen geçemem ben deheninde

 

Suzinak

Şarkı

Sevdiceğim sevdim seni ben saklamam

 

Suzinak

Şarkı

Yeter hicranlı sözler geçtim ümmid–ı visalin

Aksak

Şedd–i Araban

Şarkı

Amade iken bade ile dopdolu bir cam

Sengin Semai

Şedd–i Araban

Şarkı

Bir şeb sana ben kalbimin alamını açsam

 

Şedd–i Araban

Şarkı

Iydini tebrik içün ey gülizar

Ağır Aksak

Şehnaz

Şarkı

Saçlar sarı dişler beyaz rengi al

 

Şevk–Efza

Şarkı

Dün kahkahalar yükseliyorken evinizden

Yürük Semai

Şevk–Efza

Şarkı

Şakrak sesinin_____.

 

Şevk–Efza

Şarkı

Şikayet etme cananım bu hicrana sebeb sensi

 

Tahir–Buselik

Şarkı

Her subh–u mesa inlese sinende kemanım

Sengin Semai

Uşşak

Şarkı

Akşam güneşi penbeliği vardı yüzünde

Curcuna

Uşşak

Şarkı

Bir çift göz olup gönlüme bir hamlede aktın

Sengin Semai

Uşşak

Şarkı

Bir handene meftun olan aşıkları kandır

Yürük Semai

Uşşak

Şarkı

Coşkun arzular emeller daima senden gelir

 

Uşşak

Şarkı

Çamlarda dolaşsak yine hulyalara dalsak

 

Uşşak

Türkü

Ey onbeşli onbeşli

 

Uşşak

Şarkı

Geldi canan deseler canımı alsa veririm

 

Uşşak

Şarkı

Gidene derd söyledim

 

Uşşak

Şarkı

Gönlüm aradı kendine dil–cu

Türk Aksağı

Uşşak

Şarkı

Gül–zara salın mevsimidir geşt–u güzarın

 

Uşşak

Şarkı

Günler geçiyor gönlümün ezvakı tükendi

Aksak

Uşşak

Şarkı

Hala duruyor leblerinin ateşi lebde

Türk Aksağı

Uşşak

Şarkı

Ruhunda buldum vecd–ı visali

Türk Aksağı

Uşşak

Şarkı

Saklayıp kalb–ı mükedderde seni

Aksak

Uşşak

Şarkı

Seni arzu eder bu didelerim

Aksak

Uşşak

Şarkı

Ümidi söndü artık sevmeyen bir kalb için

Aksak

Uşşak

Şarkı

Var mıdır takrire hacet derd–ı mafilbalimi

Ağır Aksak

Uşşak

Şarkı

Yaşamıştım ne güzel bezminde hayalinle sen

Aksak

Uşşak

Şarkı

Neler çektim neler canan elinden

Müsemmen

Uşşak

Şarkı

Siyah ebrulerin duruben çatma

Aksak

Uşşak

Şarkı

Bu imtidad–ı cevre kim bahrın şitabı var

Düyek

Yegâh

Şarkı

Leyla diye feryad ile