Filozof Çiçeron 'Yaşamda, zamanda, insanın etrafını kaplayan dünyada, tabiatta yavaş yavaş belirli bir minval üzerine hareket ediyor. Bunun yanısıra ilginç olan şey ise insanın her yeni yaşında tanrının ona seçilmiş zamana uygunluk ihsan etmesi. Yeni doğan çocuğun mızıldama-kıkırdaması, gençliğin verdiği keyifle birlikte olan ataklığı, yetişkinin yerli-yerindeki görüntüsü, ilerlemiş yaşların olgunluğu-arifliği, kırlaşmış sakallar, simsiyah saçlar, karbeyazı kaşlar işte bunların hepsi Tanrı tarafından belli bir zaman için sana ihsan edilmiş bir ilerisine ulaşana kadar kullanacağın nimetler' diyordu. Bütün bunların hepsinin bu gün sizlere bahsetmek istediğim bilimadamının yaşamı ile de ilintili olduğunu belirtmek istiyorum. ŞHAPTLEKO Ğuçıps.

3 Ocak 1943 yılında Adige Otonom Bölgesi (günümüzde Adige Cumhuriyeti), Pçıhatlıkuaye köyünde yaşamakta olan Şhaptleko sülalesinden Yusıf ve Haniye'nin ailesinin son çocuğu olarak Ğuçıps doğdu.

'En ufak çocuk en çok sevilendir- анахьыкIэр анахь кIас' deniliyorsa da Ğuçıps'ın tüm köylülerince sevilmesinin ana sebebi bu değil. ŞHAPTLEKO Yusıf ve Haniye'nin doğan 10 çocuğu arasında sağ kalan üç kız kardeşinin ardından uzun zaman beklenen erkek çocuğu olarak doğması ile bırakın aileyi, mahalleyi tüm köy tarafından sevinilerek adeta bayram yapılmıştı. Bu sevinçleri ile birlikte çocuğa koyacakları isim üzerine çok düşünüp pek çok ad içerisinde seçim yaptılar. Aralarından seçtikleri Ğuçıps'tı. Ğuçıps İkinci Dünya Savaşı yıllarının ortasında doğmuştu, bu yüzden mahallede doğan bu çocuğun mahalleye uğurlu olması için yaşlı komşuları onu Tl'ımaf ismiyle çağırıyordu.

1960 yılında Adige köyleri dolaşılarak yetenekli, akıllı becerikli çocukları arayarak Mıyekuape'de yeni açılan Müzik Okulu'na kaydetmek için gezildiği dönemde o Pçıhatlıkuye'deki okulun dokuzuncu sınıfını bitirmişti. Bu okula kaydedildi.

Henüz üçüncü sınıfta okurken askere alındı. Askerliği bitip geri döndüğünde okumaya devam ederek 1967 yılında müzik okulunu bitirdi.

Bilimadamımızın aklına bu okul yıllarında olan şeyler sıkça geliyor. Onun anlattığına göre hayatında piyano çalmayı bırakın bir defa dahi piyano görmemişken okulda piyano ile karşılaştı. Okula alınan öğrenci sayısına kıyasla öğrencilerin çalacağı müzik aletleri yeterli sayıda ellerinde yoktu. Bu yüzden piyano çalmasını sırayla öğreniyorlardı.

ŞHAPTLEKO Ğuçıps ne gibi zorluklarla karşılaşmış olursa olsun okulunu iyi derece ile bitirdi. Mezuniyeti ardından Şevcenhable'deki yetimhane-okula öğretmen olarak atandı. Üzerinden bir yıl geçtikten sonra Şevcenhable Kültür Sarayı'na metodist olarak ardından da müdür olarak atandı. Burada dört yıl görev yaptı. 1971 yılında Adigekale Kültür Sarayı'na müdür olarak atanır, burada bir yıl kadar çalışır. Görevini devam ettirdiği bu süre zarfında 1967-1972 yılları arasında Öğretmen Enstitüsü'nü de bitirdi.

1967-1969 yılları arasında Ğuçıps yetenekli profesyonel şarkıcılar, ulusal enstrümanları çalanlarla destanların plağa geçirilmesi konusunda aktif olarak çalıştı. Adige kültüründe bu bir ilkti ve kültürel tarihimizde önemle yerini aldı.

ŞHALOHO Dariko; ''Ğuçıps'le Halk Sanatı Evi'nde birlikte çalıştığımız yılları iyilikle anıyor-hatırlıyorum. O ilerlemiş yaşlardaki insanlarla da nasıl ilişki kurulacağını iyi biliyordu, gençlerle de brilikte olabiliyordu, espritüel yaklaşımları ile insanlara hoş bir şekilde kendisini dinlettirebiliyordu. O dönemki iş arkadaşlarımızla biraraya geldiğimizde ŞHAPTLEKO Kasey, ŞHAPTLEKO Ğuçıps ve BEŞKEKO Meshud'un 'Beyaz Kuğuların Dansı' isimli gösteriyi bir yılbaşında nasıl sergilediklerini her daim hatırlıyoruz. ŞHAPTLEKO Ğuçıps Adige lirik şarkılarını romanslarını çok seviyordu. Piyanonun başına geçip kendi yazdığı şarkılarıda böylesi gecelerde-etkinliklerde seslendiriyordu. Ayrıca belirtmek istediğim bir başka şey ise ŞHAPTLEKO Ğuçıps kendisinin ilgi duyduğu folklörün çeşitli dallarına etrafındaki insanlarında ilgi duymasını sağlayabiliyordu'' diye yazıyor.

ŞHAPTLEKO Ğuçıps Adigey, Karaçay-Çerkessk, Kabardey-Balkar cumhuriyetleri, Kıyı Boyu Shapsugh ve Krasnodar Eyaleti'nde Adigelerin toplu olarak yaşadıkları yerlerde yapılan araştırma gezilerine katıldı. 1998 yılında Türkiye'ye düzenlenen araştırma gezisinde grubun başkanlığını yaptı.

ŞHAPTLEKO Ğuçıps bu çalışmalarını devam ettirirken aynı zamanda Şota Rustaveli Gürcü Edebiyatı Enstitüsü'ne bağlı olarak tez yazmaya başladı. 1988 yılında İ.V. Megrelidze'nin bilimsel danışmanlığında ' Sovyet Adige Halk Edebiyatı' ismindeki kandidatörlük tezini verdi.

Bu çalışması ardından Çeraşe Tembot Adige Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü'nde, bilimsel çalışan olarak işe başlar bu görevi günümüzde de sürdürmektedir. Bu enstitüde (1993-1996) Redaksiyon ve Basım Birimi Başkanlığı, (1996-1998) Destanlar Bölüm Başkanlığı görevlerini yürütür.

Bu yıllarda ŞHAPTLEKO Ğuçıps 20 bilimsel makale yayınlamıştır.

1992 yılında 23-25 Haziran tarihleri arasında Mıyekuape'de gerçekleştirilen Kafkasologlar VI. Uluslarası Kongresi'ne katıldı. Bu kongredeki sunumların yayınlandığı 'Nart Eposu ve Dilbilimi' isimli eserde sunumu yayınlandı. Bu çalışmasında Nart destanları voredlerinin söylenişi ve aktarıcıların kullandıkları farklı stillerinin günümüzdeki (T.S. 20. yüzyılın ikinci yarısı) söylenme şekilleri ile kıyaslanmasıdır.

Destanlar bölümü tarafından bir kaç yıldır üzerinde çalışılan 14 cilt ve 25 kitaptan oluşan 'Adige Folklorü' isimli projenin 9. cildinde 'Adige Tarihi Kahrmanlık Şarkıları' isimli kısmı hazırladı.

Bunun yanısıra bilimsel çalışmalarının yer aldığı 'Adige Makamlarının Kanatları' (ulusal şarkıcılar ve ulusal enstrüman kullanıcısı müzisyenlerin sanatına dair), ' Adigelerin Vatandan Ayrıldıkları Yol Üzerinde Giderken...' (Türkiye'de gerçekleştirilen gezide elde edilen materyaller üzerine değerlendirme) isimli eserlerin üzerinde de çalışmakta.

Redaksiyon Basım Kısmı Başkanlığı yaptığı dönemde pek çok faydalıı çalışmada bulundu, günümüzde de halk söylencelerinin derlenmesi ve bunların insanlara ulaştırılması, araştırılması üzerinde çalışmaları Folklör-Etnografya Konferansları organizasyonlarında ve faaaliyetlerinde aktif olarak çalışmakta.

Nerede çalışırsa çalışsın, ne gibi bir makamda bulunursa bulunsun vazifelerini hep yerine getirdi, başladığı işleri sonuçlandırdı, birlikte bulunduğu insanların saygınlığını kazandı. Ğuçıps çalışmaları sebebiyle SSCB, RSFSC, Krasnodar Eyaleti, Bilim, Eğitim, Kültür kurumlarından takdirnameler aldı. 2003 yılında Adige Cumhuriyeti onursal kültür çalışanı ünvanı ile Adige Cumhuriyeti Devlet Konseyi-Xase takdirnamesine uygun görüldü.

ŞHAPTLEKO Ğuçıps’ın günümüzde gerçekleşmesini arzuladığı şeylerin başında yeniden Ceguako Enstitüsü'nün toplumda canlanması, ardından düğünlerin sadece düğün sahiplerinin bahçeleri ile sınırlı kalmaması ve gelin verilişinin önemininde yeniden canlanmasıdır.

Bu günlerde ŞHAPTLEKO Ğuçıps 70 yaşına girdi. Bu yüzden kendisini tebrik ediyor sağlık ve esenlik içerisinde tüm iyi dileklerinin gerçekleşmesi temenisinde bulunuyoruz.