Asetin
sanatçıların bir çoğu eserlerinde doğası, insanı ve kültürel
değerleriyle Kafkasya’yı edinmişlerdir. Böylece Kafkasya’yı
tanıtan eşsiz güzellikteki eserler meydana getirilmiştir. Bu
sanatçıların hemen hemen tamamı realizm ve empresyonizm akımları
arasında gidip gelen bir çizgide sosyal gerçekçi sanat akımının
hemen her türünde resimler yapmışlardır. Sanatçıların bu türü
benimsemelerinin başlıca nedeni, eski Sovyetler Birliği’nin resmi
sanat anlayışının bu akım olması ve sanat eğitiminin bu türde
yaptırılmasıdır.
Aslında
sosyal gerçekçi anlayışla yapılan resimler toplum tarafından daha
rahat anlaşılmakta ve kırsal kesimlerce de benimsenmektedir. Bu
anlayışın milli endişe ile resim yapan sanatçılar tarafından
kolayca benimsenmesinin sebeplerinden birisi de sosyal gerçekçi
akımın bu işlevselliğidir. Klasik bir anlayış olmasına rağmen
birçok Kafkaslı sanatçı tarafından çağdaş bir yaklaşımla
yorumlanan resimler Kafkasya dışına da taşarak muhaceretteki
insanlara adeta anavatanlarının bir nefesi gibi ulaşmışlardır.
(Muhaceretteki Kafkas kökenli sanatçıların gerçekleştirmedikleri
veya gerçekleştiremedikleri bu durum, üzerinde düşünülmesi gereken
önemli bir kültür sorunumuzdur.)
Osetya’nın
yetiştirdiği başlıca kısaca özellikleri ile aşağıda
gösterilmiştir:
Maharbek TUGAN: 1878 yılında Kuzey Osetya’nın Dar-Dur
köyünde doğmuş,1952 yılında Vladikavkaz’da vefat etmiştir.
Gürcistan Resim Akademisi mezunu olan bu büyük sanatçı aynı
zamanda Repin Akademisinde Master yapmıştır. Halk sanatçısı unvanı
sahibi olan Tugan Maharbek plastik sanatların birçok alanında
eserler vermiştir. Nart destanlarını konu alan illüstrasyonları en
tanınmış eserleri arasındadır. Yağlıboyalarında empresyonist bir
anlayış hakimdir. Türkiye’de en tanınmış Kafkasyalı ressamların
başında gelmektedir.
Pavel M. ZARON: 1916 yılında Kiev’de doğan sanatçı Rus
asıllı bir aileden gelmektedir. Akademik eğitimden sonra Osetya’ya
yerleşen sanatçı Kafkasya konulu ölümsüz eserler vermiştir.
Özellikle “Kahramanların Şarkısı” adlı eseri en tanınmış resmidir.
Türkiye’de yanlış bilgilenme neticesinde Maharbek Tugan’a ait
olduğu sanılan eser sanatçı tarafından 1974 yılında yapılmıştır.
Büyük bir
ustalığın ürünü olan empresyonist eğilimli resimlerinde daha çok
Kafkasya’nın doğa güzelliklerini ve tarihi yapılarını (Fiagdon,1978
gibi) konu edinmiştir. Yine Zeron gibi Rus asıllı bir sanatçı olan
Yuri FEDEROV (1907-1982) Kuzey Kafkasya doğasını konu alan eserler
vermiştir.
Zaurbek P.ABOYTI: 1931 yılında Vearhniy Zaramag’da doğdu.
Osetin Halk Ressamı ünvanı olan sanatçı, grafik ve illüstrasyon
çalışmalarıyla dikkati çeker. Mohammed Mamakaev’in eserlerini
resimlemiştir.
Aslanbek ARÇEGOV: 1938 yılında Vladikavkaz’da doğdu.
Grafikerlik de yapmış olan sanatçı Moskova’da sanat eğitimi
yapmıştır.
Taymuraz AYLARTI: 1940
yılında Kadisar Djavskoe rayonunda doğan sanatçı Moskova’da sanat
eğitimi yapmıştır.
Salva E.BEDOYTI: 1940
yılında Leningori köyünde doğdu. Osetin Halk Sanatçısı ünvanı
almıştır. Moskova Repin Sanat Akademisi mezunu olan sanatçı
empresyonist bir tarzda resimler yapmaktadır.
Magomet ÇOÇİEV: 1933 yılında Gürcistan’da Ortavi’de
doğmuştur. Parlak ve sıcak renkleri cesaretle kullandığı fovist
ağırlıklı yarı soyut eserleri vardır.
Azanbek CANAYTI: 1919 yılında Vladikavkaz’da doğdu. Rusya
Halk Ressamı ünvanı alan sanatçı plastik sanatların hemen her
alanında eserler vermiştir. Nart destanlarını konu alan eserleri
bulunmaktadır.
Murat CİGKATI: 1947 yılında Dzomah’da doğmuştur. Nart
destanlarını konu alan illüstrasyonlar
yapmıştır.
Batraz DZİOV: 1942 yılında Saniba’da doğmuştur. Moskova’da
sanat eğitimini tamamlamıştır.
Batraz Zelimhan FİDARTI:
1946 yılında Vladikavkaz’da doğdu. Moskova’da sanat eğitimi
yapmıştır.
Umar GAZITI: 1930 yılında Güney Osetya’da Tshinvali’de
doğdu. Portreleriyle ünlü olan sanatçı Moskova ve Leningrad’da
sanat eğitimini yapmıştır.
Kazbek HETAGKATI: 1936 yılında Kosta’da doğup, 1985 yılında
Vladikavkaz’da vefat etmiştir. Moskova Repin Resim Akademisi
mezunu olan sanatçı peysaj ve portre türündeki resimleriyle adını
duyurmuştur.
Marat Muharbek HETAGKATI: 1938 yılında Vladikavkaz’da doğan
sanatçı yine aynı şehirde 1983 yılında vefat etmiştir. Sanat
eğitimini Azerbaycan’da yapan Hetagkatı’nın eserlerinde grafiksel
bir eğilim görülmektedir.
Aslan Girey HOHOV: 1894 yılında Mizur’da doğan sanatçı 1965
yılında Vladikavkaz’da vefat etti. Kitap resimleri ve
grafikleriyle tanınmıştır.
Murat KABULATI: 1939 yılında Vladikavkaz’da doğdu.
Repin Akademisi mezunudur. Portre ve peyzajlarıyla ünlü olan
sanatçının grafiksel ağırlıklı resimleri bulunmaktadır.
Alibek KADİATI: 1946
yılında Beslan’da doğdu. Moskova’da sanat eğitimi yaptı. Portre
ressamı olarak adını duyurmuştur.
Batır KALMANTI: 1920 yılında Kuzey Osetya’da Olginskoe’de
doğmuş, 1981 yılında Vladikavkaz’da vefat etmiştir. Moskova Repin
Sanat Akademisinden mezun olan sanatçı entreyor, portre ve
peyzajları ile ünlüdür. Eserlerinde ünlü Rus ressamı Repin’in
yoğun etkisi görülür.
Umar Kanıbolat KANUKATI:
1929 yılında Koban’da doğdu. Moskova’da sanat eğitimi yapan
sanatçı çalışmalarını daha çok grafik alanında yapmıştır.
German KARGİATI: 1937
yılında Nuzal’da doğdu. Grafiker ve Ressamdır.
Elbrus SAKKATI: 1930’da Vladikavkaz’da doğdu. Repin
Akademisi’ni bitirmiştir. Portre ressamıdır.
Harit TİBİLOV: 1938 yılında Güney Osetya’nın German köyünde
doğdu. Romantizm kokan peyzaj ve natürmortlarıyla ünlüdür.
Soslan TOTİATI: 1947 yılında Vladikavkaz’da doğdu. Sanat
eğitimini Moskova’da yapmıştır.
Elbrus TSOGOYTI: 1948 yılında Alagir’de doğmuştur. Grafiker
ve ressamdır.
Daurbek Amurhan TSORAEV: 1932 yılında Brut’da doğdu.
Dekoratif sanatlar ustasıdır.
Vahit ZAURATI: 1952 yılında Grozniy’de doğmuştur.
Vladikavkaz’da resim ve grafik eğitimi yapmıştır. Peyzajlarıyla
ünlüdür.
Kafkasya’nın
doğasından kaynaklanan haz ve coşku dolu resimlerinde bütün
ressamlar başlıca esin kaynağı olarak yaşadıkları vatanlarından
yararlanmışlardır. Özellikle tarihi yapılar ve pitoresk Kafkasya
manzaralarının yer aldığı bu eserler bir ölçüde de romantizm
akımına dahil edilebilirler.
Kaynaklar:
DZANTİEV,Anatoliy A.: Hudojniki Sevemoy Osetii, Hudojnik RSFSR,
Leningrad 1988.
DZANTİEV, A.: İmya-narodniy Hudojnik (M.S.Tuganov).-Molodoy
komunıst 1967.
Yrd. Doç. Erol YILDIR
Kafkasya Gerçeği, S.8, Samsun 1992, s.34-36. |