Adige Tiyatrosu’nun 70 nci
yılı nedeniyle tiyatro severler hafta boyunca tiyatronun
sanat yönetmeni Murat Kukan’a telefonla sorular
yönelttiler.
İşte sorular ve Murat
Kukan’in verdiği yanıtlar:
Soru: Adige Tiyatrosu neden Rus sairi
A.S.Puşkin’in adını taşıyor.Bizde ismi verilmeye layık
kimse yok mu?
Kukan: Rus şairi Puşkin’in adını taşıyan tiyatro
binasıdır. Adige Tiyatrosu’nun henüz bir adı yok.Bir
isim vermeyi düşünüyoruz ve buna layık insanlarımız da
var.
Soru: Başka halklar tiyatrolarına değer
verdikleri yazar ve şairlerinin isimlerini veriyorlar.
Bizde Tsey İbrahim ve Mamiy Yerecib’in isimlerinin
tiyatroya verilebileceğini düşünüyoruz. Başka düşüncesi
olanlarda gizlemeden söylesinler. Bu sorun 70 nci yıl
kutlamalarından önce çözümlensin.
Kukan: Hem Tsey İbrahim hem Mamiy Yerecib’in
isimleri uygundur. Ancak bu işi aceleye getirmemek
gerekir. 70 nci yıl kutlamalarına az zaman kalmıştır.
Kutlamalar sona erdikten sonra önerilerinizi
değerlendireceğiz.
Soru: Ulusal tiyatro ne zaman ve nasıl
oluşturuldu?
Kukan: Ulusal tiyatro’nun kuruluşunda en büyük
emeği geçen Tsey İbrahim’dir. O tiyatromuzun temelini
atmıştır. Krasnodar’daki Tiyatro Enstitüsü’nün kurucusu
ve direktörüydü. İlk Adige tiyatrosu aktrist ve
aktörleri onun girişimiyle burada yetiştirilmiştir. 26
Mayıs 1937'de ilk Adige Kolhoz-Sovhoz Tiyatrosu
kurulmuştur.
Soru: Adige Tiyatrosu’nun ilk isimlerini; ilk
direktör, rejisör ve oyuncularını söyler misiniz?
Kukan: İlk kurulan Adige Kolhoz-Sovhoz
Tiyatrosu’nun yöneticileri G. Bace ve M. Barco idiler.
İlk Adige gurubunu Krasnodar’da yetiştiren rejisör
Kalasov’dur. Kalasov ve Tsey İbrahim ortaklaşa KOCAS
adlı piyesi Adigece olarak sahneye koymuşlardır. Daha
sonraları tiyatro müdürlüğünü B. P. Luganska yapmış, o
zamanlar A. Artunovska, M.Ahacago, M.Socen rejisörlük
yapmışlardır.
İlk Adige gurubunda Tsey
Vunay, Yemtil Nefset, Hakurate Catib, Abrec Anzavur yer
almışlardır.
Soru: Geçirdiğimiz büyük savaştaki acılı günleri
dile getiren “Dul Kadınlar'' adlı oyunu yeniden
sahnelemenizi istiyoruz.
Kukan: Tiyatronun çalışma prensiplerini de
dikkate alarak, yöneticilerimiz ve kendi adıma
söylüyorum ki geçmişte beğenilmiş olan oyunlarımızı
yeniden repertuarımıza koymak istiyoruz. Bunlardan her
yıl bir ikisini yeniden sahneleyeceğiz. “Dul Kadınlar“
da yeniden sahnelenmeye layık oyunlardan biridir.
Soru: “Güzel Barina'nın Konukevi'', “Yeni
Adigeler'', “Flortler'' adlı komedileri çok beğeniyoruz.
“Jemigo Afrika’ya Ulaştı'', “Güzel Hatsatse'' adlı
komediler de öyle. Bunları tekrar görebilecek miyiz?
Kukan: İsteklerinizi dikkate alacağız.
Soru: Günümüzde hangi yazarların hangi eserleri
üzerinde çalışıyorsunuz?
Kukan: Bugünlerde rejisör Thakumasa Nalbiy,
Amerikalı yazar Natho Kadir’in “Medeya'' adlı dramı
üzerinde çalışıyor.
Tiyatromuz tarafından incelenmekte olan oyunlar ise:
Yemij Muliyet’in; Köpeğin Yatağı,
Hurum Husen’in; Borc
Kuyoko Nalbiy’in; Adige Umudu, Nart Oyunları
Perenuko Catib’in; Tanrım Beni Affet
adlı eserleri olup bu eserler Kültür Bakanlığı'nca satın
alınmıştır.
Ahmet Mithat’ın Çerkes Özdenleri ile Penesu Sefer’in
Yanlış Yol, Çocuklar İçin Hunago Said’in Orman
Masalı'da repertuarımıza alınmıştır.
Soru: Bir yılda kaç Adigece oyun
sahneliyorsunuz?Yoksa iki üç yılda bir oyun mu?
Kukan: Bu konu Sovyet zamanında plana
bağlanmıştı. Yılda bir Adige oyunu, bir klasik, bir de
çocuklar için 3-4 oyun sahneleniyordu. Şimdilerde
sahnelenecek olan oyunun seçiminde zaman, para ve kalite
öne çıkmaktadır. Bu nedenlerle yılda ya bir büyük eser
veya bir iki küçük eser olabilir.
Soru: “Flortler“ adlı oyun 50 yıldır sahneden
inmedi. Bu eseri sevenler çoksa da ben onlardan değilim.
Sorunlarımızı anlatan oyunların sahnelenme zamanı
gelmedi mi? Tiyatro 70 nci yıla nasıl hazırlanıyor? Yeni
oyunlar var mı?
Kukan: “Flortler''
bizim klasiğimiz olmuştur. O artık eskimez. Bu nedenle
soru sahibi ile aynı görüşte değilim. Oyunun büyük
eğiticilik yönü var. O tüm zamanlarda halkın gelenek ve
göreneklerinin, tavır ve davranışlarının gösterildiği,
büyük bir sanat eseri olarak kalacaktır. Güncel
sorunlarımız üzerine yazılmış “Makam Esirleri“ adlı
oyunumuz vardır. Bu türleri gelecekte de düşünüyoruz.
Bu yılın başarılı oyunu ise
“Shapsugh Kızı” olmuştur. Adigelerin ulusal onurlarını,
düşüncelerini anlatan, ulusu tanıtan bir eserdir.
Soru: Adige tiyatrosu kısa bir zaman içerisinde
beş altı yönetici değiştirdi. Bunun sebebi nedir? Tüm
tiyatro çalışanları sıra ile yönetici mi olacaklar?
Kukan: Bu sorunun
muhatabı atamaları yapan makam olmalıydı. Daha iyi
olması ümidiyle değiştirdiklerini söyleyebiliriz.
Bakanlık ve tiyatro çalışanlarının amacı tiyatronun
sorumluluklarını en iyi şekilde yerine getirebilmesidir.
Sorunuz yerindedir. Sık sık değiştirmek uygun değildir.
Çalışma düzenini bozar.
Soru: Söylendiğine göre eski yıllarda tiyatro
öğrenimi görmemiş ancak rollerde oynamak isteyen
gençlere bu imkan tanınırdı. Bu uygulamadan neden
vazgeçildi? Rollerde yer almak isteyenlerin arasında
rekabet olması ve aralarından seçme imkanı bulunması iyi
değil mi? Örneğin Shapsugh Kızı’ındaki Gulez rolünü
değişik sanatçılar oynasa daha güzel olmaz mı?
Kukan: Tiyatro
günümüzde profesyonel imkanlara sahip oldu. Eskiden
aktrist ve aktör yetmediği için o yola başvuruluyordu. O
şekilde aramıza katılıp bu güne kadar devam ettiren iki
kişi var şu anda .Buna rağmen canı gönülden istekli olan
varsa yinede hayır demiyoruz.
Ama şükürler olsun ki
tiyatromuzda aynı rolü değişerek oynayacak kadrolarımız
vardır. Shapsugh Kızı'ndaki Gulez rolünü Gonojuko Asiyet
ve Kone Aksana birlikte yürütüyorlar. Her ikisi de rolün
hakkını vermek için ellerinden geleni yapıyorlar.
Soru: Tiyatro için öncelikle iyi aktrist ve
aktörün önemi büyüktür. Onların yetiştirilmesi de büyük
iştir. Bugün tiyatromuzda çalışanlar Moskova, Leningrad
gibi yerlerde okumuşlardır. Bu ktrist ve aktörlerin iyi
yetişmesi için önemliydi. Şimdi ise gençleri hiçbir yere
göndermeden kendi kendimize eğitiyoruz. Ne ekersen onu
biçersin, derler. Bu gençler dünya edebiyatını, ulusal
edebiyatı, dilleri, uzmanlığı yeterince öğreniyorlar mı,
ulusal kültürü ilerletmeyi başarabilecekler mi?
Kukan: İstek varsa
yerin altında olsan da okur ve öğrenirsin. Bununla
Maykop’ta okuyanların imkanlarının küçük olduğunu
söylemek istemiyorum. Onlara her tür edebiyat, dil ve
uzmanlık eğitimi verilmektedir. Moskova ve Leningrad
okullarından mezun olanlar tarafından yetiştiriliyorlar.
Müsterih olabilirsiniz. Ayrıca büyük şehirlerden
profesör ve hocalar da gelerek onlar için ders ve
seminerler düzenlemekte,oyunlarını izlemektedirler.Genç
öğrencilerde zaman zaman Moskova’ya götürülüp sınavlara
tabi tutulmakta, çeşitli yarışmalara katılmaları
sağlanmaktadır.
Onları okutmakta olan
Thakumase, Dziha, Hakuy, Vucuhu Mariyet ve Kurasina
Fatima’nın tiyatroculuk dalında değerli ödülleri vardır.
Rusya Tiyatro Akademisi profesörleri de onların
eğitimlerine katkı sağlamaktadır.
Şehrimizde okuyor olmalarını
ayrıca Adigeliklerini korumak, Adigecelerini geliştirmek
bakımından da önemli buluyorum.
Soru: Genç sanatçıların rol aldıkları, yaşamı
anlatan güçlü oyunlara ihtiyacımız var. Adige
tiyatrosunun köylere daha fazla gelmesini istiyoruz.
Kukan: Adige
tiyatrosunun en basta gelen sorumluluğunu dile
getirdiniz. Geçtiğimiz yıl Adige Tiyatrosu 100 civarında
sahneye çıkmış olup, bunun yarısı köylerimizde olmuştur.
Halk, tiyatrosunu görebilmeli, tiyatrosu da ona
gitmelidir. |