...................
...................
ADİGEY CUMHURİYETİ’NİN ANAYURDA DÖNÜŞ YAPANLAR (Repatriant) YASASI

CircassianCenter Haber Merkezi

                         
 
...................
 
CircassianCenter'in notu: Anavatana ilişkin her zaman karalama kampanyaları yapılır. Çoğu hemşehrimizde yazılan çizilenlerin doğruluğuna inanıp ya bu karalamaya katılır ya da sessiz kalmayı tercih eder. Adigey gezimizde elimize bir kitapçık geçti. 1997 yılında Adige Cumhuriyeti Parlamentosu’nun çıkardığı yasaları gördük. Kısa bir araştırmada öğrendik ki;  diasporaya gönderilen bu kitapçıktan (Adigey Cumhuriyeti Vatandaşı Olma Hakkı üzerine parlamentonun çıkardığı yasaların içinde olduğu) çoğunluğunun haberi yok.

Anavatanımızı ve yöneticilerini her fırsatta küçümseyen ve iş yapmaz gösterenlerin bu kitapçıktan haberdar olmamaları olası değil. Çünkü Türkçe, Arapça ve Rusça çevirileri yapılmış ve Çerkeslerin bulunduğu tüm ülke dernek ve vakıflarına yollanmış. Devlet yönetimine kadar her kurumu eleştirenlerin elbette bu kitapçığın diasporadaki Çerkeslerin eline geçmesine gönülleri el vermeyecektir. Çünkü bu kitapçık, diasporadaki biz Çerkeslerin aslında ne denli önyargılı olduğumuzun çok güzel bir örneğidir. Daha da kötüsü propagandistlerin ‘’Rusya’nın uydusu’’ gördükleri anavatanı ‘’kendi uyduları’’ haline getirme çabalarını çok net ortaya çıkartmaktadır.

Daha nice bu tür belgeler vardır kim bilir? Ancak ‘’üzüm yemek’’ düşüncesinde olmayanlar için anavatanla arada ‘’kurulmayan’’ iletişim bağlarının ceremesini Adigey’deki Çerkesler değil diasporadaki hemşehrilerimiz çekeceklerdir. Çünkü onlar yapılması gerekeni yapmışlar, yapıyorlar.

Bu belgeler 10-15 milyon Çerkes’e ulaşsaydı. Sizce kaç kişi Adigey Cumhuriyeti Vatandaşı olurdu? Hem de şu anda yaşadığı ülkenin vatandaşlığından çıkmadan. 10 kişiden 1 kişi başvursa 1-1,5 milyon Çerkes değil mi? Başka bir deyişle anavatanda Çerkes nüfusu en büyük nüfus olurdu.

Oysa durum hiç de öyle değil. Diaspora Çerkeslerinin %95’inin haberi olmamış bu yasalardan. Sonuç: 15-20 kişi bu olanaklardan yararlanıp Adige Cumhuriyeti vatandaşı olmuş. Daha da kötüsü bu yasalar artık yürürlükte değil. Yani tarihi fırsatı diaspora değerlendirememiş.

Artık anavatan için ileri geri yazıp çizenleri, Adigey Cumhuriyeti Parlamentosu’nu küçümseyenleri, ele geçen fırsatları insanlarımıza aktarmayanların ne yapmaya çalıştıklarının değerlendirmesini siz okuyucularımıza bırakıyoruz.


Adigey Cumhuriyeti Devlet Meclisi – Xase tarafından 29 Mayıs 1997 tarihinde kabul edilmiştir.

Bu yasa, Adigey Cumhuriyeti (AC) Anayasası’nın 10. Maddesi gereğince hazırlanmıştır. Eskiden ataları yurttaşımız olup anayurtlarına dönüş yapmış olanların (repartyantların) yasal haklarını, repartyant statüsü kazanma biçim ve koşullarını, bu statü ile sahip olacakları hak ve sorumlulukları belirlemektedir.

Madde 1:  Yasanın düzenlendiği başlıca konular şunlardır:

1) Bu yasa ile tanınan haklar; Rusya Federasyonu (RF) yasalarıyla, RF’nun imzaladığı uluslararası anlaşmalarla, RF topraklarında geçerli olan uluslararası hukuk kurallarıyla repartyantlara tanınan haklardan daha az olamaz.

2)
Bu yasa, başka ülkelerden AC ve RF topraklarına, yasalara uygun olarak gelmiş olanların hak ve çıkarlarına aykırı hükümler içermez.



Madde 2:
Bu yasaya göre repartyant sayılanlar; başka ülkelerde yaşayan Adıgelerden, onların soylarından, dış ülkelerde doğmuş ya da onlardan türemiş olanlardan ya da ulusal kökenine bakılmaksızın, Kafkas savaşları sırasında tarihsel toprakları olan Adigey’den ayrılmak zorunda kalmış olanlardan doğmuş olanlar; bu yasaya göre AC’ne dönüş yapma hakkı kazanmış olanlardır.



Madde 3: Repartyantların Hakları

1)
AC topraklarına yeniden dönüş yapmış olan repartyantlar; birlemiş Milletler İnsan Hakları Bildirgesi’nde, diğer uluslararası sözleşmelerde, aynı biçimde RF ve AC yasal metinlerde tanınan hak ve özgürlüklerin tümünü diledikleri gibi kullanma hakkına sahiptirler.

2)
Repartyantlar, aynı biçimde aşağıdaki belirtilen haklara da sahiptirler:
     a) Anadillerini, kültürlerini, gelenek ve göreneklerini koruma hakları,
     b) Adıgece soyadlarını, adlarını, baba adlarını kullanma hakları,
     c) Anadilde okuma ve öğrenim görme hakları,
     d) AC’nin kültür yaşamında yer alma hakları,
     e) Eğitim görme hakları,
      f) Daha önce yaşadığı ülkelerde edindiği meslekte çalışma hakları, bu konuda aldıkları eğitimin; RF ve AC yasalarına göre federasyon ve yerel cumhuriyet standartlarına uygunluğunu gösteren belgeler düzenlenmelidir.
     g) AC’den serbest çıkış hakları,
     h) AC topraklarında özgürce dolaşma, diledikleri yerde yerleşme hakları, (Bu hak, AC yasaları ile devlet güvenliği, kamu düzeni, sağlık, manevi değerler ve başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla sınırlandırılabilir. Buna ilişkin düzenlemeler,dünyaca kabul edilen kişi hak ve özgürlükleri temel alınmak ve RF anayasası ve yasaları buna göre değerlendirmek suretiyle yapılır.)
     i) AC sınırları içinde AC yurttaşları gibi AC devlet organları tarafından koruma hakları
     j) RF vatandaşlığını elde edebilmeleri konusunda yardımcı olmaları için AC devlet organlarına başvurma hakları,
     k) Yurttaşlık yasası uyarınca AC topraklarında taşınır ya da taşınmaz mal edinme hakları,

3)
Bu yasalara uygun olarak AC’nde sürekli yaşayan repartyantlar, RF ve AC yasalarına göre şu haklara da sahiptirler:
     a) AC yasalarındaki düzenlemelere uygun olarak barışçıl toplantılar düzenleme hakkı,
     b) Meslek birlikleri ve başka örgütlere ya da derneklere (partilerle diğer siyasal örgütler dışında) özgürce üye olma, RF ve AC yasalarına katılma hakkı,

4)
RF ve AC yasalarına göre sağlıklarının korunması, tıbbi yardım görme, gerek duyacakları sosyal hak ve olanaklar edinme, sosyal yardım, eğitim ve dinlenme hakları



MADDE 4: Repartyantların Sorumlulukları

Repartyantlar RF ve AC yasalarına uymakla, RF ve AC topraklarında yaşayan çeşitli halkların geleneklerine ve ilişkilerine saygı göstermekle yükümlüdürler.



MADDE 5: Repartyant Statüsünün Elde Edilmesine İlişkin İşlemler

1)
Repartyant statüsünü kazanmak için yapılacak işlemler:
     a) Başvuru ve kayıt işlemleri
     b) Bu işlemler, ayrıntılara girmeden hızla gerçekleştirilmelidir

2)
Dilekçelerin verileceği makam, repartyant statüsünü kazanmak için yapılacak işlemler ve gerekli belgeler AC cumhurbaşkanı nezdindeki Vatandaşlık Komisyonu’nunca belirlenir.

3)
Dilekçe ve başvuru hakkı, sağlığı yerinde olanlara aittir.

4)
Bu yasaya repartyant statüsüne hak kazanan kişiye, AC Vatandaşlık Komisyonu’nca belirlenecek esaslara göre repartyant statüsü kazandığını gösteren bir belge verilir.

5)
Bu yasaya göre repartyant statüsü kazanmış kişilerin aile bireyleri de (eş ve 18 yaşını bitirmemiş çocuklarına) aynı haklar tanınır. Ancak onların, bu statüyü başkalarına geçirme hakları yoktur.


MADDE 6:
 Kayıt ve Başvuru İşlemleri ve Repartyant Statüsünün Elde Edilmesi

1)
Bu yasanın 2.maddesinde belirtilen repartyant statüsü koşularını taşıyan kişi, kayıt işlemleriyle birlikte AC Cumhurbaşkanı’na hitaben aşağıdaki belgeleri sunmalıdır:
     a) Repartyant statüsü verilmesi isteğine ilişkin dilekçe,
     b) Kimlik belgesi örneği (Nüfus Cüzdanı ya da Aile Nüfus Kayıt Örneği)
     c) Pasaport örneği
     d) Yaşadığı ülkenin Adige derneği, ulusal kültürel organı ya da
o ülkeden 2 repartyant ya da 3 RF vatandaşı tarafından verilmiş olan; repartyant adayının Adıge olduğunu ya da Kafkas savaşları sırasında Adigey topraklarından göç ettirilmiş bir aileden geldiğini gösteren belge.

2)
Bütün belgeler Rusça ya da Adıgece yazılmış olmalıdır. Başka dilde yazılmış belgelere; noter onaylı Adıgece ya da Rusça çevirileri eklenmelidir.

3)
Bu biçimde hazırlanmış belgeler, AC Vatandaşlık Komisyonu’na ulaştırılır. AC Vatandaşlık Komisyonu, belgeleri aldığı günden başlayarak 1 ay içinde gerekli kararı alır.

4)
Vatandaşlık Komisyonu herhangi bir şekilde karar almadığı takdirde, repartyant statüsü talep eden kişinin yargı yoluna başvurma hakkı vardır.



MADDE 7: Repartyant Statüsünün Ayrıcalıklı Olarak Kısa Yoldan Elde Edilmesi

1)
Repartyant statüsü kazanmış kişilerin yakın akrabaları (annesi,
babası, 18 yaşını doldurmuş çocukları, kız ve erkek kardeşleri, nineleri, dedeleri, torunları) ayrıcalıklı olarak kısa yoldan bu statüyü elde edebilirler.

2)
Ayrıcalıklı olarak kısa yoldan repartyant statüsü kazanabilmek için AC Cumhurbaşkanı’na hitaben aşağıdaki belgelerin sunulması gerekir:
     a) Repartyant statüsü istemine ilişkin dilekçe,
     b) Daha önce repartyant statüsü kazanmış kişi ile yakınlığını gösteren belge örneği (aile nüfus kayıt örneği),
     c) Repartyant statüsü verilmiş olan kişiye ait repartyant belgesinin örneği
     d) Pasaport örneği

3)
Bütün belgeler Adıgece ya da Rusça yazılmış olmalıdır.

4)
Bir başka dilde yazılmış belgeler noter onaylı Adıgece ya da Rusça çevirileri eklenmelidir.

5)
Belirlenen usullere göre düzenlenen belgeler, Vatandaşlık Komisyonu’na ulaştırılır. Vatandaşlık Komisyonu, belgeleri aldığı günden itibaren bir hafta içinde kararını verir.

6)
Aynı şekilde, bu yasanın 2.maddesinde belirtilen koşulları taşımakta olup, savaş, ulusal ya da başka anlaşmazlıklar gibi yaşamı, sağlığı, politik, sosyal vb hak ve özgürlükleri tehlikeye sokabilecek durumların bulunduğu ülkelerde yaşamakta olanlar, mensup oldukları halk, etnik köken, din, dil ve benzeri başka nitelikleri nedeniyle soruşturmaya uğrayanlar, ayrıcalıklı olarak kısa yoldan repartyant statüsü elde ederler.

7)
Bu durumdakiler, yasanın 2. Maddesine göre kendilerine repartyant statüsü verilmesine ilişkin dilekçelerini AC Cumhurbaşkanı’na ulaştırırlar.

8)
Vatandaşlık Komisyonu, dilekçede belirtilen hususları inceler ve dilekçeyi aldığı tarihten başlayarak 2 hafta içinde kararını verir.



MADDE 8: Repartyant Statüsü Kazanan Kişinin RF Vatandaşlığını Elde Etmesi

1)
AC’nde repartyant statüsüne sahip kişilerin RF vatandaşlığı kazanabilmesi için gerekli yasal yardım AC tarafından sağlanır. Bu yardımın yapılma biçimini AC Cumhurbaşkanı belirler.

2)
AC’’inde repartyant statüsüne sahip kişi, bu statüyü kazandığı tarihten başlayarak en az 1 yıl sonra RF isteğine ilişkin dilekçesini, RF Vatandaşlık Mevzuatı’nda öngörülen belgelerle birlikte AC Cumhurbaşkanı’na iletir. Dilekçeye repartyant belgesi de eklenir.

3)
RF vatandaşlık mevzuatında öngörülen belgelerle birlikte repartyant tarafından kendisine ulaştırılan RF vatandaşlığı verilmesine ilişkin dilekçe ve belgeler, AC Cumhurbaşkanı tarafından, bu yasada öngörüldüğü üzere AC’nde repartyant statüsüne sahip kişinin RF vatandaşlığını elde edebilmesi için RF Cumhurbaşkanı’na ulaştırılır.

4)
RF vatandaşlığını elde eden kişiye, bu yasaya göre repartyant statüsü ile tanınmış bulunan haklar, onlar için belirlenen özel süreler dolmadıkça kaldırılmaz.


MADDE 9:  Repartyantların Adigey Cumhuriyeti Vatandaşlığı Kazanması

1)
Bu yasaya göre repartyant statüsü ve RF vatandaşlık mevzuatına göre RF vatandaşlığı kazanmış kişiler, kısa yoldan AC vatandaşlığını elde etme hakkına sahiptirler.

2)
Bunun için, bu maddenin 1.bendinde sözü edilen kişiler AC Cumhurbaşkanı’na aşağıdaki beldeleri sunarlar:
     a) AC vatandaşlığını istediğine ilişkin dilekçe
     b) Kimlik belgesi örneği (Nüfus Cüzdanı ya da Aile Nüfus Kayıt örneği
     c) RF vatandaşlığını elde ettiğini gösteren belge örneği
     d) Repartyant statüsünü elde ettiğini gösteren belge örneği.

3)
Repartyantın reşit olmayan çocukları varsa, duruma göre şu belgeler düzenlenir:
     a) Evlenme Cüzdanı ve doğum belgeleriyle ana-babadan izin alındığına ilişkin belge örnekleri,
     b) Çocuğun uyruğunun değiştirilmesi isteminde bulunanların, bunu uygun bulduklarına ilişkin izin belgesi, 14-18 yaş arasındaki çocukların kendi rızalarını gösteren belgeler de buna eklenir.

4)
Bütün belgeler, Adigece ya da Rusça yazılmış olmalıdır. Başka dilde yazılmış belgelere; noter onaylı Adıgece ya da Rusça çevirileri eklenmelidir.

5)
Repartyant AC vatandaşlığını kazanmasına ilişkin karar, gerekli belgelerin verilmesinden başlayarak 1 ay içinde alınır.


MADDE 10: Repartyant AC Topraklarındaki malvarlıklarının hukuksal durumu

1)
AC’nde repartyantların da vatandaşların da özel mülkleri aynı şekilde korunur.

2)
AC’nde mevzuata göre özel mülkiyet konusu olabilen her şey repartyant tarafından da özel mülk olarak edinilebilir. AC sınırları içinde özel mülkiyet olarak sahip oldukları ya da kullanabilecekleri mülk, repartyantlar için miktar olarak sınırlanamaz.

3)
AC’nde devlet malarının özelleştirilmesi çalışmalarına, repartyantların da vatandaşlar gibi katılma hakları vardır.

4)
AC topraklarında repartyantların, sahip oldukları özel mülkleri değerlendirmek suretiyle elde ettikleri varlıkları, RF mevzuatına uygun olarak RF torakları dışına çıkarma hakları vardır.


MADDE 11:  Repartyantlara Özel Mülkiyetleri ile İlgili Olarak Tanınan Muafiyet Hakları

1)
Repartyant statüsünün kazanılmasından başlayarak 5 yıllık süre içinde AC topraklarında repartyantlar tarafından özel mülkiyete AC’ne ait vergiler uygulanmaz.

2)
AC yasaları ile repartyantlara malvarlıklarına ilişkin başka haklar da tanınabilir.


MADDE 12:  Repartyantların Özel Mülkiyet Haklarının Korunması

Bu yasa repartyantların özel mülklerinin AC topraklarında aşağıda belirtildiği şekilde korunmasını öngörür:

1)
Millileştirme ve kamulaştırma yapılmama hakkı

2)
Repartyantların malvarlıksal haklarını kısıtlayıcı yasal düzenleme yapılmama hakkı,

3)
Repartyantların yasal haklarının, AC devlet organları ve bu organların mensupları tarafından yerine getirilen görevlerle de ihlal edilmemem hakkı,


MADDE 13: Millileştirme ve Kamulaştırma Yapılmama Hakkı

Repartyantların AC’nde sahip oldukları özel mülkleri, vatandaşlık mevzuatı hükümleri dışında, millileştirilemez, kamulaştırılamaz.


MADDE 14: Repartyantların Malvarlıksal Haklarının, Kısıtlayıcı Yasal Düzenlemelerden Korunması

1)
Bu yasanın yürürlüğe girmesinden sonra AC’nde kabul edilen yeni yasalarla, repartyantların AC topraklarında sahip oldukları özel mülklerin yasal durumlarının daha kötü bir duruma getirilmesi ve bu durumun mahkeme kararıyla tespit edilmesi durumunda, yeni yasanın repartyantların malvarlıksal haklarını kısıtlayan hükümleri, yürürlük tarihi itibariyle uygulanmaz.

2)
Bu maddede öngörülen hususlar, kamu düzeninin, genel ahlakın, insan sağlığının ve yaşamının, çevrenin, AC’nde yaşayan halkların kültürel ve tarihsel zenginliklerin korunması, tüketici ve vergi yükümlülerinin haklarının korunması konularında geçerli değildir.


MADDE 15:  AC Devlet Organlarının ve Mensuplarının, Repartyant Haklarını İhlal Etmemeleri Konusunda Yapılması Gereken İşlemler

1)
Repartyantlar, AC’nde devlet organları ve mensupları tarafından yerine getirilen görevler nedeniyle kendilerine verilen zararları tanzim ettirme hakkına sahiptirler.

2)
Uğranılan zararlar, AC yargı organlarının kararlarına göre tanzim edilir.


MADDE 16:  Devletin Repartyantlara Yardım Politikası

1)
AC repartyantlara yasal, ayni ve başka biçimlerde yardımlarda bulunur.

2)
Bunun için AC Devlet Meclisi- Xase, AC’nde repartyantlara yapılacak başlıca başlıca yardımları gösteren uzun vadeli devlet programını kabul eder.

3)
Devlet programında öngörülen başlıca yardımlar, repartyantlara yapılacak yardımlara ilişkin yıllık programlar hazırlanırken dikkate alınır. Bundan her yıl en geç 1 Mart tarihine kadar AC Cumhurbaşkanı tarafından bir kararname ile onaylanır.

4)
Repartyantlara yapılacak yardımlara ilişkin uzun vadeli devlet programları ile bunlara göre hazırlanan yılık yardım programları çerçevesinde AC Bakanlar Kurulu’na, AC il ve ilçe yönetim başkanlarına verilen görev ve yetkiler şunlardır:
     a) Repartyantlara iş bulmak, onlara yeni meslekler edindirmek ya da meslek değiştirmelerini sağlamak,
     b) Repartyantların kendi olanaklarıyla ya da AC devlet bütçesinden ayrılacak yardımlarla yaşayacakları evleri yapmaları için arsalar tahsis etmek,
     c) Repartyantlara geçici ya da süresiz oturabilecekleri konutlar tahsis etmek,
     d) Rrepartyantların sosyal yardım ve sağlık yardımı gereksinimlerini karşılamak,
     e) Yaşadıkalrı ülkelerde gördükleri eğitim ve edindikleri meslekleri belgeleyen diploma, sertifika ve benzeri belgeleri kabul etmek,
      f) Eğitim için gerekli olanakları sağlamak,
     g) Adigece ve Rusça öğrenebilmeleri için AC’nin olanakları ile kurs merkezleri açmak.

5)
Repartyantlara yardım edilmesini öngören devlet programının uygulanabilmesi için gerekli ödenek, AC bütçesinde ayrı bir madde halinde gösterilir.

6)
AC devlet organlarındaki görevliler, repartyantlara yardım edilmesini öngören devlet programının uygulanmasında görevlerini yapmadıkları takdirde, RF ve AC mevzuatına göre sorumlu tutulurlar.


MADDE 17:  Repartyantlara Yardım Vakfı

1)
Repartyantlara yardım programının uygulanması için gerekli olanakları sağlamak ve değerlendirmek üzere AC’nde repartyantlara yardım vakfı kurulur.

2)
Vakıf, AC ve RF mevzuatına göre kurulur ve işletilir. Vakfın en önemli görevi, devletin repartyantlara yardım programının uygulanmasına yardımcı olmak, aynı şekilde AC repartyantlarına olası her türlü yardımda bulunmaktır.

3)
Vakıf özel ve tüzel kişilerce konulacak paylar temel alınarak kurulur. Vakıf, malvarlığını tüzüğüne göre değerlendirir. Vakıf, amaçlarını gerçekleştirebilmek için işletmeler açmaya, açılmış işletmelere katılmaya yetkilidir.

4)
Vakfın başkan ve organlarının nasıl oluşturulacağı, kurucular tarafında kabul edilen tüzükle yönetilir.


MADDE 18: Repartyant Statüsünün Sona Ermesi

1)
Repartyantl statüsünü sona erdiren durumlar:
     a) Kişinin artık bu statüyü istememesi
     b) Kişinin ölmesi
     c) Repartyant statüsündeki kişinin AC vatandaşlığını kazanmasında başlayarak 5 yıl geçmiş olması,

2)
Vatandaşlık Komisyonu, aşağıdaki durumlarda kişinin repartyant statüsünü geri alabilir:
     a) AC’nin anayasal düzenini güç kullanarak değiştirmeye kalkışması durumunda,
     b) AC anayasa ilkelerine aykırı girişimlerde bulunan politik ya da toplumsal organizasyonlara üye olması durumunda,
     c) AC’nin yürürlükteki yasalarında gösterilen diğer durumlarda.

3)
Vatandaşlık Komisyonu’nun, repartyant statüsünün kaldırılmasına karşı, kişi AC yargı organlarına başvurabilir.


MADDE 19:  Bu Yasanın Yürürlüğe Girmesi

Bu yasa, resmen yayınlandığı tarihte yürürlüğe girer.

A. CARIM
Adigey Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı