Adige Cumhuriyeti’nin devlet düzeninin
oluşturulmasında, Rusya federasyonu ve Adige
cumhuriyeti kanunları temelinde sistemin
geliştirilmesinde tarihi öneme sahip olan
Devlet Sovyeti-Xase’nin kuruluşu 15 nci yılını
dolduruyor.
Bu amaçla düzenlenecek törenler öncesinde
Parlamento Başkanı Ruslan Hacibiyeko’nun basın
mensuplarının sorularına verdiği cevaplar
aşağıdadır:
Adige Mak:
Tüm halkımızca bilindiği üzere 17 Mart 1992
Adigey’in tarihinde özel bir öneme sahip. Çünkü bu
tarihte, Adige Cumhuriyeti Devlet Sovyeti-Xase
çalışmaya başlamıştı. Adigey’de parlamentarizmin
ilk adımının atıldığı bu gün anılarımızda nasıl yer
etmektedir?
Ruslan Hacibiyeko:
Doğrusu o gün, hiçbirimizin unutmayacağı bir gün
olarak Adigey’in tarihinde yer almıştır.Devlet
sisteminin ana organı olup, daha sonraları
Adigey’in devlet düzeninin oluşturulmasında önemli
görevler ifa edecek olan parlamenterlerin
demokratik şekilde seçilebilmeleri için çok emek
sarf edildiğini kimse unutmadı. Burada belirtmek
gerekir ki, yürütülen seçim kampanyası esnasında
cumhuriyetimizdeki barış ortamını zedeleyebilecek
faktörler mevcut idiyse de, insanlarımız arasında
on yıllar içerisinde oluşmuş olan anlayış ve güven
ortamını kimse bozamamıştır. İnsanlarımız, toplum
içine nifak sokmak ve yalan haberler yaymak
isteyenlerden daha sağduyulu olduklarını, onların
oyunlarına gelmeyeceklerini bir kez daha
kanıtlamışlardı.
İlk toplantıda parlamentonun yönetim organları ile
çalışma düzeni belirlenmiş, daha sonra da yasama
görevlerine başlamıştı.
Adige Mak:
Adigey cumhuriyet statüsü elde edince anayasası ile
diğer devlet göstergelerinin parlamento tarafından
kabulü gerekiyordu. Geçen zaman içerisinde bu
sorumluluğun ne ölçüde yerine getirildiğini
söyleyebilirsiniz?
Ruslan Hacibiyeko:
Adigey’de devlet sisteminin oluşturulabilmesi için
öncelikle statüsünün yükseltilmesi, cumhuriyet
olması gerekiyordu. Kısa bir süre sonra, Krasnodar
Kray’ı ve Adige Otonom Ülkesi Halk Meclisleri’nin
Adigey’in Krasnodar’dan ayrılması ile ilgili tarihi
kararı verdikleri 16 yılını dolduracak. Belirtmek
gerekir ki, o günlerde bu sorun anayasa uygun
çözümlenmiş , Kubanlılar da bu olayın önemini
kavrayarak destek olmuşlardı.
Adigey’in statüsünün yükselmesi ile birlikte
parlamentarizm de daha yüksek bir seviyeye
ulaşmıştı. Adigey’in yasama organı olan parlamento
dört donemdir görev yapmaktadır. İlk parlamentoda
görev yapmış olanların, karsılaştıkları çetin
sorunların üstesinden başarı ile gelmiş olduklarını
şimdi kararlı bir şekilde söyleyebiliriz. 15 nci
kuruluş yılını kutluyor olmamızda onların
katkılarının önemli olduğunu vurgulamak gerekir.
Parlamento tarafından 10 Mart 1995 tarihinde
anayasanın kabul edilmiş olması, Adigey’in devlet
düzenine sahip olabilmesi için yerine getirilmesi
gereken ana görevdi. Bu anayasa, federal merkez ile
cumhuriyet arasındaki ilişkileri düzenlemekle
kalmıyor, çağdaş ölçülerde cumhuriyetteki politik
yaşamı da düzenliyor ve anlaşmazlıkların hukuk
temelinde çözümlenmesi için anahtar görevi
görüyordu.
Adige Mak:
Bilindiği gibi geçen zaman içerisinde gerek
parlamentonun adı ve gerekse sistemi çokça
değişikliklere uğradı. Şu anda tek kanatlı bir
parlamento var ve milletvekillerinin yarısı parti
listelerinden seçiliyor. Bu size göre daha mı iyi?
Ruslan Hacibiyeko:
Bilindiği gibi yaşadığımız büyük ülkedeki politik
gelişmelerin etkileri bize de yansıyor ve bundan
dolayı da parlamentonun hem sistemi hem de adı
birkaç kez değişikliğe uğradı. Dördüncü dönem
milletvekilleri tek adaylı seçim çevrelerinden ve
parti listelerinden olmak üzere seçildiler ve
parlamento tek kanatlı hale geldi. Zaman bize küçük
cumhuriyette iki kanatlı parlamentoya gerek
olmadığını göstermiştir. İki kanatlı parlamentoda
kanunların kabul edilmesi çok zaman almakta,
yürürlüğe girmeleri gecikmektedir. Parti
listelerinden milletvekillerinin yarısının
seçilmesi ise ilk kez Adigey’de düşünülmüş olmayıp
tüm çağdaş demokrasilerde mevcuttur.
Adige Mak:
Rusya’nın Birliği Partisi’nin (RBP) Adigey’deki
liderisiniz. Parlamentonun çoğunluğu da bu partiye
mensup milletvekillerinden oluşuyor. Partinizin ne
gibi hedefleri var? Milletvekilleriniz arasında
görüş birliği mevcut mu?
Ruslan Hacibiyeko:
Evet bugün cumhuriyetimizdeki en büyük politik güç
Rusya’nın Birliği Partisi’dir. Amacımız
cumhuriyetimizin sosyo-ekonomik gelişimini
hızlandırmak için gerekli kanunları çıkarmak,
Cumhurbaşkanı ve hükümet ile koordineli bir
şekilde çalışmaktır. Cumhuriyete sermaye girişini
sağlamak için çalışmalar yapıldığını,
Cumhurbaşkanı’nın bu amaçla büyük uğraşlar
içerisinde olduğunu görmekteyiz. İnsanlarımızın
yaşamlarını daha iyi bir duruma getirme amaçlı
ulusal programların gerçekleştirilmesi için
parlamentomuz yürütme organıyla ciddi bir işbirliği
içerisinde çalışacaktır.
Adige Mak:
Dördüncü dönem parlamentoda partinizin sayısal
çoğunluğundan yararlanarak Aslanceriy Thakusine’yi
cumhurbaşkanı adayı gösterdiniz ve sonra da bu
göreve seçilmesini sağladığız. Cumhurbaşkanının
halk tarafından seçilmemesini demokrasiye uygun
buluyor musunuz?
Ruslan Hacibiyeko:
Parlamentoyu halk seçtiğine göre onun desteklediği
adayın cumhurbaşkanı olmasını demokratik esaslara
aykırı görmüyorum. Bu uygulama da ilk bizde olmuş
değildir. Dünyanın bir çok ülkesinde hükümet ve
cumhurbaşkanı parlamento tarafından seçilmektedir.
Adige Mak:
Adigey Cumhurbaşkanı’nın mensup olduğu parti
nezdinde sorumlulukları vardır. Rusya’nın Birliği
Partisi’nin Cumhurbaşkanı’nın çalışmaları üzerinde
etkisi olabilir mi?
Ruslan Hacibiyeko:
Belirttiğiniz gibi Adige Cumhuriyeti Başkanı
Aslanceriy Thakusine Rusya’nın Birliği Partisi
üyesidir. Parlamentomuzun çoğunluğu da partimiz
üyelerinden oluşmaktadır. Cumhuriyetin sosyo-ekonomik
sorunlarının çözülebilmesi için böyle güçlü bir
partinin desteği Cumhurbaşkanı için önemlidir.
Cumhurbaşkanı, hükümet ve parlamentonun ana
sorunlarımızın çözümünde işbirliği içerisinde
olmaları gerektiğini düşünüyorum. Böyle bir
işbirliği kurulamazsa başarı şansı görmüyorum. Bu
nedenlerle Cumhurbaşkanı’nın partimizle olan
ilişkileri nedeniyle bir sorun yaşayacağını kabul
etmiyorum.
Adige Mak:
Bugüne kadar önemli görevlerde bulundunuz. Başbakan
Yardımcılığı, Bakanlık, Emeklilik Kurumu Başkanlığı
yaptınız. Şimdi de Parlamento Başkanı’sınız. Bu
görevler içerisinde en zoru hangisi?
Ruslan Hacibiyeko:
İlk hükümette başbakan yardımcılığı, ulusal işler
basın ve dış ülkelerle ilişkiler bakanlığı yaptım.
Doğru söylemek gerekirse, büyük politik birikimi
olan Aslan Carim başkanlığındaki hükümette görev
yapmak benim için büyük bir okulda öğrenci olmak
demekti. Bu dönemde Adigey’in devlet sistemine
sahip olusunu gördük ve yaşadık. O zamanlar gençtik
ve federal organlarla nasıl çalışılması gerektiği
konusunda kendisinden çok yararlandık. Bunu
unutmamız mümkün değildir. Daha sonraları başkanı
olduğum emeklilik kurumu ise Güney Rusya’da en iyi
emeklilik hizmeti verenler arasında yer aldı. Bir
sure önce kurum kurulusunun 15 nci yılını kutladı
ve Adigey’in en önemli nişanı olan “Adigey’in
Övgüsüne Layıktır” madalyası ile ödüllendirildi.
Bugün ise Parlamento Başkanı’yım. Bu görevim daha
öncekilerden çok farklı. Çalışma arkadaşlarımla her
gün toplantılar yapmam gerekiyor. Sorumluluklarım
ve çalışma şeklim daha başka. Cumhuriyette olumlu
değişimlerin olması için insanlarımız
cumhurbaşkanı, hükümet ve parlamentoya büyük
umutlar bağladılar. Bu bağlamda milletvekillerinin
işleri de oldukça güç. Başkan olarak benim
sorumluluklarım da çok. Kısaca söylemek gerekirse
her işin bir zorluğu var ama makam yükseldikçe
zorluklarda artıyor.
Adige Mak:
Adigey ve Krasnodar’in ilişkilerinin daha iyi
olması için neler düşünüyorsunuz?
Ruslan Hacibiyeko:
Adigey cumhuriyet olduğunda ilk işbirliği
anlaşmasını 1992 yılında Krasnodar ile yapmıştı. Bu
anlaşmaya uygun olarak tarafların alt kademeleri de
kendi çalışma alanlarındaki işbirliğini düzenleyen
belgeleri imzalamışlardı. Üzüntüyle belirtmek
gerekirse, son beş yılda ilişkilerimiz gerileme
kaydetmiştir. Bu durumun olumsuz etkileri sıradan
insanların yaşamlarına da yansımış, ulaştırma,
sağlık ve benzeri hizmetlerde aksamalar
görülmüştür. Yakın bir zamanda Adige Cumhuriyeti
Başkanı bir heyetle birlikte Krasnodar ile
işbirliği anlaşması imzalayacaktır. Kuban hepimizin
evidir. Birlikte çalışmalı ve kardeşliğimizi
güçlendirmeliyiz.
Adige Mak:
Parlamentonun 15 nci kuruluş yılı cumhuriyetimizde
nasıl kutlanacak?
Ruslan Hacibiyeko:
Parlamentoda görev yapmış milletvekillerini,
özellikle bir ve ikinci donemde çalışanları gözden
uzak tutmayacağız. Çünkü Adigey’in devlet sistemini
oluşturan anayasa ve yasaları kabul edenler
onlardır. Bu önemli görevleri başarmaları nedeniyle
onların tamamını bir araya getirip teşekkürlerimizi
iletmek istiyoruz. Adigey’in devlet sisteminin
kuruluş yıllarının kolay olmadığını hiçbirimiz
unutmadık. Sovyet sistemi gözlerimizin önünde
dağılmış ve Serbest Pazar Ekonomisi’ne yeni
geçiliyordu. Sorunlar üst üste birikmişti. Bu çetin
günlerde görev yapanları tebrik ve takdir edip
armağanlar vereceğiz. Aramızdan ayrılmış olanları
da anacağız. Bu amaçla 178 kişiyi davet etmiş
bulunuyoruz.
Aynı şekilde komşularımız olan Krasnodar Kray’ı ile
Kabardey-Balkar ve Karaçay-Cerkessk temsilcilerini
de davet edeceğiz. Kardeş cumhuriyetlerle birlikte
bir zamanlar parlamentolar arası kurul
oluşturduğumuzu anımsıyorsunuzdur. Bizden
kaynaklanmayan sebeplerle çalışamaz duruma düşmüş
olan bu kurula da yeniden işlerlik kazandırmayı
düşünüyoruz. |