"L'Invalide Russe" dergisinin 78 ve 90'ncı sayılarında,
Tümgeneral Heymann'ın komutasındaki bir birliğin
19 Mart 1864'te Wubıhları bozguna uğrattığı ve bu
topluluğa yıldırıcı bir darbe indirdiği
bildirilmektedir. Şimdi okuyucularımıza, bu oluşumun
ayrıntılarını da sunmak istiyoruz.
HR.SYS. 2876 3-3 1918 01 29
2
Brest-Litowsk müzakereleri kadim vatan toprakları
Kafkasya’da, Hazar Denizi Astrahan ve Don Nehri, Azak
Denizi Yenikale Boğazı, Karadeniz Poti, Kütayisi Aryal
Geçidi ve Derbend Demirkapı Hazar denizi hudutları
dahilinde Çerkeslerden başka ahali iskan edilmemesi ve
bu topraklarda Hilafet’e bağlı Düvel-i Erbaa himayesinde
olmak üzeri müstakil bir hükümet oluşturulmasını Çerkes
soylularından Eskişehir’de oturan Lohzade Muhammed Emin
tarafından Brest-Litowsk’da bulunan Sadrazam Talat Paşa
vasıtasıyla Sulh Heyeti Başkanlığı’na sunulan belgedir.
BELGE
HR.SYS. 2876/3-3
Brest-Litovsk’da Sadrazam Talat Paşa Hazretleri vekili
aracılığıyla ile Sulh Hey’et-i Celilesine:
İnsan alemi için ve medeniyete bela kesilen çarlık
istibdadı nice ma’mure medeni milel ve akvamı mahvetti.
Bütün bunlara maruz kalmış olan Kafkasya’nın Çerkes
halkı altı bin senedir mader vatanlarını bir gün
lekelendirmeyerek muhafaza ettikleri halde (…) taarruz
ve çoğunu imha edilen üç milyon nüfusu
koruyacak,sığındıracak yer olan Osmanlı’ya hicret, diğer
kısmıda milli hayatlarını mecalsiz heba etmek için envai
çeşit zulüm ile dikenli zincir boyunduruğu altında ve
şiddetli musibetlerle karşılaşmış ve kibirlenmiş (…) ve
haince bir fikre devam-ı (…) vaziyet Çerkes ırkının
irfansız, zürriyetsiz,güzel ahlaklı ve meali-i
insaniyetlerinde (…) inkıraz haline getirmekde iken
Cenab-ı Hakk’ın adalet-i kahiranesine uğrayarak ma’lum
ve mağdur olan bu millete yardımcı olup milletlerin
mukadderatını ta’yin ve tahkım selahiyetini vaz’eden
düvel-i erba’ayı adile(Osmanlı) sayesinde ve yeni Rus
Cumhuriyet-i, hakka inancından dolayı bunu adaletle
muvafakat edeceği aşikar olduğundan cennet seviyeinde
güzel olan muazzez vatanımız Çar ailesiyle
nazırlar,vekiller (…) malikane edinmek ve yerleşmek için
hariçten birçok müjikler edinip,kendilerine aldıkları ve
iskan ettiklerinden (…) zalim olana yakışır şekilde
vatanı kurtarmak ile beraber (…) doksan dokuz sene
zarfında dönülüp,geri alınacak Çerkesya’ya iade edilmek
üzere gizli bir nizamname dahi yapıldığı ma’lum
olduğundan anavatanımızda Çerkeslerden başka Rus olarak
ahali kabul olunmayarak vatanımıza karşı dahil olunan
düvel-i erba’a himayesinde olmak üzere bağlanmış olarak
aşağıda takdim edilen hududname (…) bir geçici hükümet
teşkiliyle cins-i ebyad ırkının yokolmasının önüne
geçilmesi için insaniyet ve medeniyet namına
müstedğaları ferman istemi.
Fi Kanun-i Sani 29, sene 1334
Çerkesya ahalisinden Barakay ve Şegerey ve Bağ
kabilelerinin kadim Beylerinden Eskişehir’de meskun Loh-zade
Muhammed Emin Burak
HR.SYS.
2876/3-3
HUDUDNAMEDİR(Memleket sınırlarını belirleyen
vesika,rapor)
Adem oğullarının aziz evlatları olan cinsi ebyad
Çerkeslerin ataları olan Hattiler yani Hititler Küçük
Asya ve Irakı istila edip Mısır fıravunları ile olan
muharebe ve anlaşmalar ve Tuna’ya kadar nüfuzları ulaşan
kadim, yüksek kültürlü millet namıyla meşur harabeler,
kaleler mezarların mevcudiyeti (…) tarihi hediyeleri,
hizmetleri ile hükümleri açık olup milad-ı hazret-i
İsa’dan sekiz yüz sene evvel Hattilere sonradan olan
olaylar üzerine tamamen kadim vatanları olan Kafkasya’ya
çekildikleri tarihen belli olduğundan evlad ve torunları
bulunan Çerkesler (…) sınır kabul ettikleri :Hazar
Denizi’nin Astrahan ve Don nehirleri; Azak denizi,
Yenikale Boğazı, Karadeniz-Poti Kutaisi, Aryal Geçidi ,
Derbend, Demirkapı, Hazar Denizi hududuyla sınırlanmış
olduğundan bu sınır dahilinde dahilinde Çerkes ırkından
başka ahali iskan edilmemesi rica olunmuştur.
Lohzade Muhammed Emin Bin Burak 1329 (müh. tarih)
Fi 29 Kanun-ı Sani, sene 1334
Kısa Özgeçmişi
Mehmet (Muhammed) Emin Burak
Babası Abazin eşrafından Loh Burak, annesi Abzehlerin
Davur sülalesinden.
1864 senesinden önce ailesiyle önce Osmanlı toprağı olan
Balkanlara sonra Sakarya’ya yerleşiyor.6 oğlan kardeşi
Kafkasya’da kalıyor, biri orada Başvezir , biri Kafkasya
Müftüsü oluyor.
Mehmet Emin Bey, Ferik Ahmet Hamdi Paşa ile kardeş.
Mehmet Emin Bey Osmalı Bahriye Mektebinden mezundur.
Rus Harbinde Osmanlı’nın Çerkes Milis kuvvetlerinde
subay oluyor.
Elinden ve belinden yaralanır, kambur kalır Jandarmaya
nakledilir.
Birtakım bölücü olarak gösterilen olaylara karışır
Trablus Kalesine sürülür.
Osmanlı karşıtı Genç Türk hareketlerinde yer almış,
Çerkes Birliği örgütlenmesini kurmuştur, Kahire’de ünlü
diğer Çerkesler ile birlikte ve Mısırlı Tarihçi Murat
Bey ile İttihat Gazetesini çıkartmıştır.
Müşür Recep Paşa, Libya Komutanı, Mehmet Emin Beyi
hapishane müdürü yapar.
Oradan kaçar.
Mehmet Emin Bey’in son vazifesi Eskişehir’de Muhacir ve
İskan Müfettişliği’dir.
Ağabeyine yani Ferik Ahmet Hamdi Paşaya, Müşürlük
rütbesi ve Beşiktaş-Yenimahallede Barbaros Yokuşu’nda
bir konak verilir.
Abdülhamid’e yapılan Ermeni suikastında,
Yaveri-Şehriyarı olduğu halde, Sarayda bulunmayıp
Nakşibendi Tekkesine gitmiş olması nedeniyle Mekke
Muhafızlığına sürülür. Sonra Yemen Kumandanı olur.
Hürriyetçilere yakın diye Bekirağa bölüğüne sürülür.
İlan-ı Hürriyet’de kurtulur.
1908 Çerkes İttihat ve Teavün Cemiyeti'ni
kuranlardandır.
Alman Hastanesinde vefat eder. Ölmeden önce Mezar taşına
Çerkes yazılmasını ister ve mezar taşına da aile damgası
vurulur…
Allah rahmet eylesin. |