Rusya
Federasyonu’nun bağımsız bir birimi (öznesi) olan Adigey
Cumhuriyeti’ni kesin olarak koruma amacıyla toplanmış
olan Adige Halk Kongresi, aşağıdaki açıklama
metni ile kararları almıştır: Rusya
Federasyonu’nun bağımsız bir birimi (öznesi) olan Adigey
Cumhuriyeti’ni kesin olarak koruma amacıyla toplanmış
olan Adige Halk Kongresi, aşağıdaki açıklama
metni ile kararları almıştır: Adigeler, Kuzeybatı Kafkasya’da yaşayan en eski
halklardan biridir. Bu yerde kendi dili, tarihi ve
kültürü ile birlikte binlerce yıldan beri varlığını
sürdürmektedir. Yaşamı boyunca halkımızın en büyük
özlemi kendi devletine kavuşmak idi. Bu özlem
doğrultusunda, Adige halkı, değişik olanaklardan
yararlanarak, komşu toplum ve devletlerle, bu arada
Rusya ile de ilişkilerini geliştirmiştir.
Örneğin, 16.
yüzyıl ortalarında, birkaç kez Moskova’ya giden Adige
delegasyonu, 1557’de, Rusya ile kurulması arzulanan
ilişkiler konusunda görüşmelerde bulundu. Bu ilişkilerin
yararlı bir sonucu olarak, Rusya’nın devlet işlerinin
görülmesinde, Adigeler de katkılarını sunmaya
başladılar. Adigeler yüzyıllar boyunca Rusya’nın
çıkarlarını desteklediler, Rusya ile birlikte birçok
savaşa da katıldılar, bu arada Adigelerin içinden
yetişmiş olan büyük komutan, devlet ve siyaset adamları,
Rusya’nın güçlü bir devlet olması yönünde çabalarda
bulundular. Böyle olmakla birlikte, 1760’lı yıllardan
başlayarak 1860’lı yıllara değin, Rus çarları ile diğer
büyük devletlerin çekişmeleri nedeniyle, Adigelerin
başına peş peşe felaketler geldi. Uzun süren savaşlar
boyunca, Adigeler, büyük kayıplar verdiler. Bu yüzden
halkımızın çoğunluğu Anayurdunu terk ederek başka
ülkelere gitmek ve oralara yerleşmek zorunda bırakıldı
ve zor durumlara düşürüldü.
Bir zamanlar büyük bir Ulus olan Adigelerin kalıntıları
için 1920’li yıllarda üç özerk oblast (sancak) ile bir
ulusal rayon (ilçe) yönetimi (*) oluşturuldu. Bunlardan
biri olan Adige Özerk Oblastı, ilkin doğrudan Rus Sovyet
Federatif Sosyalist Cumhuriyeti içinde, herhangi başka
bir birime bağlı olmayan, bir bağımsız birim idi. Daha
sonra yapılan düzenlemeler sonucu Adigey, değişik idari
birimler içine alındı. En çok da 1937-1991 yılları
arasında olmak üzere Krasnodar Kray’a bağlı tutuldu.
1980’li yıllarda, ülkede gerçekleşen politik
iyileştirmeler sonucu, Adige toplulukları, özlemleri
olan hedeflere ulaştılar ve kendi cumhuriyetlerine,
devletlerine kavuştular (**). O dönemde, Adige Halk
Kongresi, halkın iradesini dikkate alarak, cumhuriyet
kurma kararı aldı, ardından Adige oblast (region)
Parlamentosu da, olağanüstü oturumunda, Kongre
kararını onayladı. Yeni devletin statüsü, Adigey
Cumhuriyeti ile Federal merkez tarafından da onaylanarak
kesinleştirildi. Bu arada bu yeni oluşum Rusya
Federasyonu Anayasası ile de kalıcı bir statüye dönüştü.
Rusya Federasyonu içinde yer alan bir cumhuriyetlerinin
bulunması, federal devletin organlarında da temsil
edilmeleri, Adigeler için, halen bir gurur kaynağı
oluşturmaktadır.
Bununla birlikte, bu son yıllarda, Adigey
Cumhuriyeti’nde yaşayan farklı kökenden insanları
çatıştırmaya, şovenist, faşist ve çeşitli ekstremist
akımları diriltmeye çalışan şer odakları belirmeye
başlamıştır. Böylece, toplumsal uzlaşma dinamitlenmeye,
dinsel farklılıklar körüklenmeye ve tehlikeli bir oluşum
yaratılmaya çalışılmaktadır. Bu tür kışkırtıcı
faaliyetleri, Adigey’de, ilk kez başlatıp
körükleyenler, Adigey’de yaşayan bazı Slavların kurduğu
Slavlar Birliği Örgütü’nün yöneticileri
olmuşlardır. 15 yılı aşkın bir süreden beri bu kişiler,
durmaksızın Adigeler aleyhine ajitasyon ve propaganda
çalışmaları yürütmekte, kendi öz toprağında yaşayan
halkımızın ulusal haklarını yok etmeye, açıkça ve
yasalara aykırı bir biçimde, cumhuriyetimizin statüsünü
kaldırtmaya, bir etnik topluluğu başka bir etnik
topluluğun üzerine sürmeye kalkışmaktadırlar. Büyük bir
felaket sonucu kendi öz toprağında az sayıda kalmış olan
ve bu nedenle toplumsal ve demokratik sorunlarını
çözmekte güçlüklerle karşılaşmakta olan Adigelerin,
henüz yeterince oturuşmamış olan bu genç cumhuriyetinin
zayıf durumundan yararlanmak ve etnik gruplar
arasında sürtüşmeler yaratmak isteyen Slavlar Birliği
ile onlara arka çıkan daha başka çevreler ve belli
politik görüşlere sahip bazı yüksek devlet bürokratları,
Adigelerin oran olarak daha az sayıda olmalarına da
güvenerek, referandum yoluyla Adige halkının devletini
yok etme amaçlı ve çok yönlü uğraşlar başlatmış
bulunmaktadırlar.
Kongre çalışanları, böylesine bir politikanın Rusya’daki
devlet yapısını sağlaştırmayacağı, tam aksine, giderek
bir dağılmaya yol açacağı kanısındadırlar.
Biz Adigeler, Rusya ile birleşme süreci içinde sayısız
zorluklara göğüs germiş bir halk olarak, kendimizi çok
uluslu Rusya Federasyonu’nun hak sahibi eşit bir öğesi
olarak görüyoruz, ayrıca, biz, ayrı bir tarihi ve
kültürü de bulunan çok eski bir halkız. Bütün bir Adige
halkı olarak, egemenlik hakkı bulunan bir halk olarak,
Rusya Federasyonu üyesi olarak kalmayı, bu sayede,
gelecekte de dilimizi ve kültürümüzü yaşatmayı
istiyoruz.
Adigey Cumhuriyeti, zorlu yolları aşıp bugünlere ulaşan
Adige halkının seçimidir, kendi geleceğini bu yolla
belirledi, ulusun kendine özgü özellikleri ve zenginlik
kaynakları bu cumhuriyetle koruma altına alındı.
Rusya’daki diğer halkların sahip bulunduğu olanaklara
kavuşmamız bu cumhuriyetimiz sayesinde gerçekleşmiştir.
Kongre katılımcıları, Adigey Cumhuriyeti’nin devlet
yapısını, ekonomik, sosyal ve kültürel kazanımlarını
korumanın ve geliştirmenin, uzun yüzyıllardan beri
Adigelerin komşuları olan Rus ve diğer halkların da
yararına olduğunu bilmekte, Adige halkının henüz
tamamlayamadığı gereksinmelerinin farkında olmalarını
ve Adige halkının geleceği ile ilgilenmelerini, bu
dostça ve içten tutumlarını sürdürmelerini büyük bir
memnuniyetle karşılamaktadırlar.
Kongre, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı V. V. Putin’in
Rusya’nın federal düzenini ve devlet yapısını
güçlendirme, yurttaşlığa dayanan demokratik bir toplum
oluşturma yönündeki çabalarına destek verdiğini açıklar.
Kongre, Rusya ölçeğinde, illeri (“guberniya”ları) daha
büyük birimler içine alma girişimlerini ve bunlara
destek veren toplumsal ve politik güçleri dikkate
alarak, Rusya Federasyonu ile Adigey Cumhuriyeti’nde,
ulusal politikaya aykırı yürütülen faaliyetlerin tümünü
kınayarak, Adige Ulusunun varlığını ve geleceğini
korumak kaygısıyla, şu kararları alır:
1) Değişik köken ve inançta halkların bir arada
yaşadığı Kuzey Kafkasya’da, illeri birleştirme
politikası, kesinlikle zararlı sonuçlar doğuracaktır.
Rusya Federasyonu’nun egemen (bağımsız) bir öznesi
(birimi) olan Adigey Cumhuriyeti’nin hukuksal devlet
yapısının dayandığı, Rusya Federasyonu Anayasası ile
Adigey Cumhuriyeti Anayasası tarafından güvence altına
alınmış olan bu haklar, her yönüyle sonuna değin
savunulacaktır.
2)
Adigey Cumhuriyeti Devlet Başkanı Hazret Ş’ovmen’in (Шъэумэн
Хьазрэт) cumhuriyetin devlet yapısını güçlendirme ve
halkın yaşam düzeyini yükseltme doğrultusundaki çabaları
desteklenecektir.
Ayrıca değişik kökenli yurttaşlardan oluşma Adigey
Cumhuriyeti halkına ilişkin Kongre duyurusu da
desteklenecektir.
3)
Kongre, Adige halkının geleceğini belirlemesi sonucu
oluşan Adigey Cumhuriyeti’nin var olduğuna, halkların
eşit haklara ve kendi geleceklerini düzenleme haklarına
sahip bulunduklarına ilişkin Rusya Federasyonu
Anayasası’nda (5. madde, 3. paragraf); OON
kararnamesinde (1. madde, 3. paragraf; 55. madde;73.
madde); ekonomik, sosyal ve kültürel haklara ilişkin
Dünya Sözleşmesi (1. madde);yurttaşlık ve politik
haklara ilişkin Dünya Sözleşmesi (1. madde);İnsan
Hakları Evrensel Beyannamesi (29. madde) esaslarını
dikkate alarak, Adigey Cumhuriyeti’nin hukuksal devlet
sistemini değiştirme yetkisinin (hakkının) sadece Adige
(Çerkes) halkının kendi iradesiyle sınırlı bir hak
olduğunu kabul eder. Adigey Cumhuriyeti’nin hukuksal
devlet yapısının değiştirilmesi konusundaki bir karar,
Adigey Cumhuriyeti’nin (kendi öz toprağında yaşayan)
Adige kökenli halkının bir referandum kararı
ile alınabilir.
4)
Cumhuriyetin statüsünü kaldırma içerikli ve Adigey
Cumhuriyeti’nde yaşayan herkesin (her kökenden kişinin)
katılacağı bir referandum düzenlenmesi halinde, Adige
halkının bu türden bir referanduma katılmayacağını
açıklar.
5) Kongre, Adigey Cumhuriyeti Devlet Parlamentosu
Khase’yi (Хасэ/Meclis), Adigey Cumhuriyeti’nin hukuksal
devlet örgütlenişine ilişkin düzenlemeleri, yasalara
uygun olarak, yeniden ele alıp düzeltmeye, referanduma
karar verme yetkisinin sadece Adige halkına ait olduğunu
yasal bir temele oturtmaya ve soruna Adige
halkının varlığını korumaya yönelik demokratik bir çözüm
getirmeye çağırır.
6)
Maykop Belediye Meclisi ile yönetimini, Maykop kentinin
meydanları ile cadde ve sokaklarına Cumhuriyetin
yapısına uygun isimler vermeye çağırır.
7) Adige Halk Kongresi, gerektiğinde toplanmak üzere,
geçici olarak çalışmalarına ara verir. Ulusun ve
cumhuriyetin geleceği için gerektiğinde, Kongre,
yeniden toplanacak ve çalışmalarını sürdürecektir.
Kongre toplanmadığı sürece, Kongre adına gerekecek
çalışmaları yürütmeye ve açıklamalarda bulunmaya, Kongre
yürütme komitesi yetkilidir.
8)
Adige Halk Kongresi kararlarının kitlelere ve medyaya
ulaştırılması için, karar metninin, Rusya Federasyonu
Başkanlığına ve hükümetine, RF Devlet Duması’na (Halk
Meclisi), Federasyon Konseyi’ne, RF Başkanı’nın Güney
Federal Okrugu (Genel Valilik) yetkili temsilcisine,
Adigey Cumhuriyeti Başkanına, Adigey Cumhuriyeti Devlet
Meclisi- Khase’ye, Kuzey Kafkasya halklarının ulusal ve
toplumsal örgüt ve hareketlerine, Dünya Adige
Birliği’ne, Avrupa Konseyi’ne, OBSE’ye ve OON’a
gönderilmesine karar verilmiştir.
Dipnot:
Bu duyuru Jineps gazetesi Eylül Ek-1’de de
yayınlanmıştır. HCY
(*) Üç özerk oblast:Adigey,
Karaçay-Çerkesya ve Kabardey-Balkarya, ulusal rayon da
Karadeniz kıyısındaki Shapsughya idi. -HCY.
(**) Bugün için Adigey, Karaçay-Çerkesya ve
Kabardey-Balkarya cumhuriyetleri vardır. -HCY.
|