|
|
................... |
|
................... |
DEVLET
ARŞİVİ |
ŞİRDİY Marine
Adige Psalhe Gazetesi
Çeviri: BABUG Ergün Yıldız |
|
|
................... |
|
|
10 Mart tarihi üç yıldır
cumhuriyetimizde de arşivcilik günü olarak kutlanıyor.
Bu nedenle Kabardey-Balkarya Cumhuriyeti (KBC) yeni tarih
defterlerinin tutulduğu merkezi ziyaret ederek bu merkezin
başında bulunan, aynı zamanda Rusya Tarih Yazarları ve
Arşivciler Birliği Kabardey-Balkarya Başkanı olan AŞŞHKUET
Raye ile konu üzerine bir röportaj yaptık.
ŞİRDİY Marine:
Bize başkanı olduğunuz
merkezin yapılanması ve çalışmalarınız konusunda, tuttuğunuz
ve muhafaza ettiğiniz defterler hakkında bilgi verebilir
misiniz?
AŞŞHKUET Raye: KBC’nin yeni tarih defterlerinin ve
tutanaklarının muhafaza edildiği bu merkez cumhuriyetteki
halkların tarihlerinin korunduğu çok önemli ve paha biçilemez
bir yerdir.
Halklar için çok önemli üç görevi bir arada yürütüyoruz biz.
a) Tarihi belgeleri ve defterleri muhafaza etmek;
b) Bunlara yenilerini eklemek ve yeni dönemin tarihini
yazmak;
c) Bu belgelerden ve defterlerden istifade etmek
isteyenlerle işbirliği içerisinde çalışmak.
ŞİRDİY Marine:
Bu bahsettiğiniz
defterlerin tümü isteyenlerin görmesine açık mıdır, yoksa
muhafaza edilen ve görülmesi sakıncalı bilgi ve belgeler de
mevcut mudur elinizde?
AŞŞHKUET Raye: Devlet olunca gizliniz saklınız olmaması
mümkün değildir doğal olarak, fakat demokratik gelişmelerin
bir sonucu olarak gizli belgelerin pek çoğu açıklandı.
“Gizli” ve “çok gizli” olmak üzere tasnif edilen belgeler
önceden görüşe kapalı idi, Bakanlar Kurulu’nun 1992 yılında
aldığı karar ile parti tutanaklarının üzerindeki “gizli”
ibaresi kaldırıldı, böylece bu belgelerin hepsi herkese açık
hale geldi. Böylece tarihimiz hakkında pek çok bilgi gün
ışığına çıkmış oldu.
Merkezimizde muhafaza edilen arşiv konusu 1541’e ulaşmış
durumdadır. Bu arşivler 20.yüzyıldan bu güne kadar geçen zaman
içerisinde yaşanmış 184 bin 360 olaya dair bilgi/belge
içermektedir. Ayrıca 18.yüzyıla ait ayrı defterlerimiz
mevcuttur.
Merkezimizin temeli olan parti tutanakları arşividir, o
nedenle biz parti arşivini, komsomol arşivini, bunun yanı sıra
iç savaşa ait, dünya savaşına ait defterleri de muhafaza
ediyoruz.
Bu bilgi ve belgeler KBC’nin sağlık, eğitim, kültür, sanat vb
birçok alandaki geçmişi hakkında bizi bilgilendiriyor.
1991 yılından bu yana biz politik ve sivil örgütlenmelerin
defterlerini de muhafaza ediyoruz.
Bu dönemde eski zaman ile kıyaslanmayacak kadar çok istifade
edilir oldu arşivlerden.
Örneğin köyünün tarihi hakkında veya ilgilendiği bir olay
hakkında bilgi edinmek isteyen bir yurttaş bize yazılı olarak
başvuruda bulunduğu zaman biz ona arşivlerimizi açıyoruz.
Bunun yanı sıra kişiye özel arşivler de mevcuttur elimizde. Bu
tip arşivleri herkese açmıyoruz, bu tip arşivlerden o kişinin
çocukları ve akrabaları istifade edebiliyorlar ancak, eğer
yabancı kişiler veya araştırmacılar bu bilgilere ulaşmak
isterlerse o arşivin sahibinin varislerinden izin belgesi
getirmeleri gerekiyor.
ŞİRDİY Marine:
Bu özel arşiv dediklerinize
örnek olması açısından, bize bir kaç isim vermeniz mümkün
müdür?
AŞŞHKUET Raye: Politikacı ve halk önderlerinden
MELBAHKUE Timbore, ZUMAKULOV Boris, KULBAYEV Mux’ejır,
DEHKUŞŞOQUE Muse ve daha başkaları. Kültür adamlarından;
TEMİRAN Yura, TEMİRQAN Boris, QANDUR Muhadin, K’IŞŞ Muhadin,
X’EIUPE Cebrail, IUTIJJ Boris ve bunlar gibi pek çok kişi için
arşivler oluşturduk, aynı şekilde pek çok bilim adamımızın
arşivleri de mevcuttur elimizde.
Son dönemde arşivlerimize yabancı ülkelerdeki tanınmış
soydaşlarımızı da eklemeye başladık.
ŞİRDİY Marine:
Bu arşivleri soran,
kullanan var mı acaba?
AŞŞHKUET Raye: Bize devlet dairelerinde çalışanlar
geliyor, savaş araştırmacıları geliyor, tez hazırlığındaki
öğrenciler, tarih araştırmacıları, gazeteciler ve öğrenciler
geliyorlar genellikle.
Son dönemlerde insanlar daha çok sorar araştırır oldular kendi
geçmişleri hakkındaki bilgileri, 20, 30, 40’lı yıllardaki
karışık politik durum hakkında bilgi edinmek isteyenler de son
dönemde arttı.
ŞİRDİY Marine:
İşinizi kolaylaştırmak ve
hızlandırmak açısından bilgisayar sistemlerinden istifade
etmek bir zorunluluk gibi görünüyor, bu konuda imkanlarınız ne
durumda?
AŞŞHKUET Raye: UNECO’nun verdiği değerleri baz alırsak;
sinema, fotoğraf, video (buna bilgisayar da dahildir)
haberleşme araçları % 80 yer tutmaktadır, yakın zamanda bu
oran daha da artacaktır.
Bunun anlamı da arşivlerde bilgisayarlardan istifade oranının
günden güne arttığıdır.
RF Federal Arşiv Ofisi'de tüm arşivlerin bir ağ üzerinde
birbirine bağlı olmasını en önemli ve öncelikli proje olarak
ele almış durumdadır.
Bu projenin gerçekleşmesi durumunda aradığımız bilgiye belgeye
ulaşmak için harcadığımız süre çok kısalacaktır.
Üzülerek söylemeliyim ki, bu konuda biz çok zayıfız şu anda,
teknolojik olanaklarımız yok denecek kadar az maalesef.
Cumhuriyetimiz idarecilerinden bu konuda destek bekliyoruz,
eğer bu günden çalışmalara başlamazsak yarın diğer halklarla
kıyaslama yaptığımızda çok geri durumda olacağız.
Son dönemde arşivler için ayrılan bütçe oldukça kısıldı,
bundan kaynaklanmak üzere imkânlarımızın yetersizliği nedeni
ile pek çok sıkıntı ile yüz yüze kaldık. Bizim muhafaza
ettiğimiz eski belgelerin sabit ısıda rutubetsiz ortamda
muhafaza edilmesi gerekiyor, sistemlerimiz eskidiği için bu
ortamı sağlamakta zorlanıyoruz; aynı şekilde binamız en son 20
yıl önce tamir gördü. Aynı şekilde kişisel arşivleri ayrı bir
bölüme almak mecburiyeti vardır ve bunun için ayrı bir bina
ihtiyacımız vardır.
Bütün bu kısıtlı imkanlarınıza rağmen çok önemli bir görev
yürüttüğünüzü görüyoruz, mesela arşivlerden istifade ile son
yıllarda arka arkaya kitaplar yayınladınız.
Söylediğim gibi merkezimiz gizli defterlerin açıklanması
konusunda çok önemli bir görevi başarı ile yerine getirdi.
Şunu gururla söyleyebilirim; bu yayınladığımız bilgi ve
belgelerin pek çoğu bilimsel çalışmalara temel oldu, bundan
sonrada olmaya devam edecektir.
Örneğin KBC Arşiv Merkezi'nin RF Federal Arşiv Ofisi ile ortak
hazırlayıp bastırdığı “Liki Voynı-Yüzyüze Savaş” kitabında
şimdiye kadar herkesten gizli muhafaza edilen 450 defterin
içerdiği bilgi mevcuttur.
“Административно-территориальное преобразование
Кабардино-Балкарии/Kabardino Balkarya’da İdari ve Bölgesel
Yönetim Savaşları” kitabı 2000 yılında yayınlandı. Balkarların
sürgününe ve geri dönüşlerine ait bilgileri içeren “Час
испытаний-Zamanı Test” isimli kitap yayınlandı.
“Kabardin Balkar Arşivi - Архивы Кабардино-Балкарии” bu kitap
o dönemin arşiv müdürü BEYTUGAN Seferbiy tarafından
hazırlandı.
Bu saydıklarımızdan son iki kitap, Rusya Federasyonu arşiv
merkezleri arasındaki yarışmada ödül almış ciddi ve önemli
çalışmalardır.
ŞİRDİY Marine:
Siz aynı zamanda Arşivciler
ve Tarih Yazarları Birliği başkanısınız, son olarak birliğiniz
ve çalışmalarınız hakkında ne söylemek istersiniz?
AŞŞHKUET Raye: Birliğimiz Rusya Tarihçi ve Arşivciler
Birliği’nin üyesidir, bizim üyelerimizin sayısı KBC’nde 280
kişidir. Üyelerimiz tarihçi, biliminsanı, müze çalışanları,
kütüphaneciler, bilim komiteleri ve benzer birliklerin
mensuplarından oluşmaktadır.
Görevimiz, cumhuriyetimizdeki halkların tarihlerini,
kültürlerini korumak, tarih araştırmalarını geliştirmek ve
bunlara dair bilgileri muhafaza edip arşivlemektir.
Bu konuda seminerler, konferanslar yuvarlak masa toplantıları,
eğitim toplantıları ve sunumlar hazırlıyoruz.
Sayılarla söylemem gerekirse son beş yılda 42 kitap
yayınladık, 158 makale ve araştırma yazısını gazetelerde
yayınlattık, 110 televizyon ve radyo röportajına katıldık ve
bilgiler belgeler sunduk ve bu çalışmalarımızla Rusya
arşivcileri arasında ödüle layık görüldük.
Takip eden yılda Rusya üçüncülüğü kazandık, bu başarıların
sahipleri cumhuriyetimizdeki halkların tarihlerini
kültürlerini hiç bir ayrım gözetmeden araştıran inceleyen ve
belge haline getiren arşivcilerimizdir. Burada bu röportaj
vesilesiyle emekli olanlar da dahil tüm arşiv emekçilerinin
hepsine bir kez daha teşekkür etmek istiyorum. |
|
|
|
|
|
|
|
|