|
|
................... |
|
................... |
OLASI KUZEY KAFKASYA CUMHURİYETİ ÜZERİNE DÜŞÜNCELER |
ŞAGUJ Hasan
Kuzey Kafkasyalılar Kültür
Derneği Aylık Dergi, Yedi Yıldız yıl-1 sayı-1 sayı Ocak 1994,
Sayfa 21 |
|
|
................... |
|
|
20. yüzyılın son çeyreğinde soğuk
savaş sonrası kurulan yeni dünya düzeninde demokrasiye, hukuk
devleti ilkesine ve insan haklarına öncelik tanınmıştır.
Demokrasi ve insan hakları sayesinde etnik kimliklerin toplum
ve devletler tarafından tanınması, bu tanınmanın ekonomik,
sosyal, siyasal, kültürel gereklerinin mevcut sisteme
sokulması isteği zaman geçtikçe daha çok dünya gündemindeki
ağırlığını arttırmaktadır. Çoğu devlet gibi ileride
kurulabilecek bir Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'nde milliyetçi
bir hareketin ürünü olacaktır. Milliyetçi ve popülist
ideolojiler devletin ve rejimin meşruiyetini sağlayacaktır.
Karadeniz'den Hazar Denizi'ne kadar uzanan Kuzey Kafkasya
Cumhuriyeti'nin temeli bin yıllara dayanan ortak kültür
olacaktır. Dil farklılığına karşın kültür birliği. Dansından
müziğine, gelenek ve göreneklerine, mitolojisine, yemeğine
kadar ortak bir kültürü paylaşan Kuzey Kafkasya kavimleri dil
farklılığını bir zenginlik unsuru olarak görecektir.
Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'nde siyasi sistem konfederasyon
veya federasyon biçiminde olabilir.
Konfederasyon; kendi hükümetlerini muhafaza kaydıyla genel bir
iktidarın yönetimini kabul eden devletlerin kurduğu bir siyasi
sistemdir. Merkezi hükümet, hemen hemen bütün kararların üye
devletlerin oybirliği ile alındığı bir koordinasyon örgütünden
oluşur.
Konfederasyon üyesi devletler (konfedere devletler),
federasyon üyesi devletlere göre daha bağımsız ve daha çok
egemenlik haklarına sahiptirler. Konfederasyon anayasasına
bağlı olarak, konfedere devletler kendi ordularını kurabilir,
savunma ve dış politika alanında kararlar alabilir ve
uygulayabilirler.
Federasyon; bir çok bağımsız devletin kolektif bir devlet
halinde birleştikleri, üst bir otorite yararına
egemenliklerinin bir kısmını terk ettikleri bir siyasi
sistemdir.
Federe devletlerin birleşmesinden oluşan bir devlet türü olan
federasyonların tümünde görülen ortak husus; federe
devletlerin dış politika ve savunma alanlarında yetkiyi
merkezdeki federal makamlara (federal devlete) terk etmiş
olmaları, iç işlerini ise kendi yasaları ve meclisleri eliyle
yürütmeleridir. Federal sistemde, hem federal devletin, hem de
federal devletlerin ayrı ayrı yasama, yürütme ve yargı
organları bulunur. Bu sistemde egemenlik tek değildir.
Egemenlik tümüyle federal devletin organları tarafından
kullanılmaz. Federal devletin ve federe devletlerin egemenlik
alanları ayrılmıştır. Bu ayrılma, federal yasama organının her
istediği anda değiştirebileceği şekilde yasaya dayanarak
değil, anayasa gereğincedir.
Dünya tarihinde gerçekleşen, yaşayan ve dağılan federasyonları
incelediğimizde, bu tür siyasi sistemin işlerliğinde etnik ve
kültürel unsurların yaşamsal önemde olduğunu görüyoruz. Etnik
farklılık veya etnik birlik ile birlikte kültürel farklılık
federasyonların yapısını bozarak çökertirken, etnik farklılık
veya etnik birlik ile birlikte kültürel birlik federasyonların
yapısını bozmamakta, aksine yapıyı güçlendirmektedir. Konuyu
toparlarsak, etnik temelli federasyonlar yapısal nedenlerle
çökerken, kültür temelli federasyonlar yapılarını koruyarak
yaşayabilmektedirler. Etnik temelli federasyonların
dağılmasının çoğunlukta olan etniğin federasyonu 'kendi
lehine' kullanması ve bunun sonucu etnik çoğunluk yararına
dengesiz gelişimin federasyonda yapısal bozukluğa neden
olmasıdır. Etnik temelli bir federasyon Yugoslavya'yı
oluşturan güney Slavları arasında (Sırp-Sloven-Hırvat-Boşnak)
etnik ve dil birliği olmasına rağmen etnik çoğunluk olan
Sırpların federasyonu kendi lehlerine kullanmaları, etnikler
arasında kültür birliğinin olmaması Yugoslavya'yı parçalanmaya
sürüklemiştir. Yugoslavya örneğinin yanında, kültür temelli
federasyonlar olarak ABD, Kanada ve resmi adı "Confederation
Helveque" olmasına rağmen federal devletlerden meydana gelmiş
bir birlik olan İsviçre yapılarını dağılmadan
koruyabilmektedirler.
SSCB'nin dağılmasından sonra kurulan, Çarlık Rusya'sının ve
SSCB'nin mirasçısı olan Rusya Federasyonu hem etnik temelli
bir federasyon olmasından hem de etnik çoğunluk olan Rusların
şovenizminden dolayı iki binli yıllarda büyük olasılıkla
yapısal nedenlerle dağılacaktır.
Rusya Federasyonu'nun güney sınırları içinde bulunan Kuzey
Kafkasya'da kültür temelli konfederasyon görünümlü bir
federasyonun çekirdeği bin yıllardır varlığını sürdürmektedir.
Rusya Federasyonu'nun dağılması halinde Kuzey Kafkasya'da
kültürel, iktisadi, tarihi, ve coğrafi bağlarla zaten
birbirine bağlı olan etniklerin (kavimlerin) oluşturacağı
devletlerin dil, din ve mezhep farklılıklarına rağmen federal
bir çatı (devlet) altında birleşmeleri zor olmayacaktır.
Günümüzde Kuzey Kafkasya'da konfederasyon tipi bir sistem arzu
edilmesinden dolayı bu isteğin gelecekte de sürmesi halinde
konfederasyonun dünya tarihinde görülen örneklerde olduğu gibi
(İsviçre vb.) zaman içinde bir federasyona dönüşeceği de
beklenmelidir.
Kuzey Kafkasya'da kurulabilecek konfederasyon görünümlü
federasyon tipi siyasi sisteme İsviçre Anayasası mükemmel bir
kaynak olabilir. Buna göre Kuzey Kafkasya kavimlerinin
oluşturacağı her devlet iç hakimiyetine ve bir anayasaya sahip
olacaktır. Federal makamlar; medeni, ticaret ve ceza
kanunlarından, dış ticaretten, dışişlerinden, askerlik işleri,
ordu ve savunmadan, ulaşımdan, enerjiden, alt yapıdan, ulusal
para ve merkez bankasından sorumludur. Dolaylı vergiler
federal makamların, dolaysız vergiler federal devletlerin
gelir kaynağını oluşturur.
Başlıca federal organizmalar ise şunlardır:
1) Parlamentoyu oluşturan Federal Meclis (doğrudan doğruya
oylama ile seçilmiş temsilcilerden oluşmuş Milli Meclis ile
federal devletlerin eşit sayıda tespit ettikleri
temsilcilerden oluşan Devletler Konseyi'nden oluşur).
2) Hükümeti oluşturan Federal Konsey (Federal Meclis
tarafından belli bir süre için seçilmiş üyelerden oluşur).
3) Federal Mahkeme.
20. yüzyılın son çeyreğini yaşadığımız bu zaman diliminde,
gelecekte Rusya Federasyonu'nun dağılması sonrası
kurulabilecek bir Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'nin alt yapısını
oluşturmak için faaliyetlere başlanmalıdır. Kuzey Kafkasya
Cumhuriyeti'nin temel taşı bağımsız Abhazya Cumhuriyeti'dir.
Bu nedenle Abhazya'nın bağımsızlığının güçlendirilmesi ilk
hedef olmalıdır. Bu hedefin yanında Kuzey Kafkasya içindeki ve
dışındaki Kuzey Kafkasya kavimlerine mensup aydınlar ve
kuruluşlar -şimdilik temsilen veya çok gevşek bir birlik
şeklinde bile olsa- bir üst birimde çalışmalarını, güçlerini
birleştirmelidirler. Doğruları ve yanlışları ile 1918 Kuzey
Kafkasya Cumhuriyeti kaynak alınabilir. Olası bir Kuzey
Kafkasya Cumhuriyeti'nin demokratik bir hukuk devleti olması
en güzel arzudur. Kuşkusuz bu cumhuriyet kültürel, coğrafi ve
etnik bağları olduğu Türkiye Cumhuriyeti'nin daimi müttefiki
olarak Türkiye'yi iç Asya’ya bağlayan kısa ve güvenli bir
köprü görevi de görecektir. |
|
|
|
|
|
|
|
|