Cumhuriyet
gazetesi Adige Mak'ta geçtiğimiz
günlerde belirtildiği gibi Suriye'de olan olayları daha iyi
öğrenmek amacıyla Rusya temsilcileri Şam'a gitmişlerdi. Bu
sorun hakkındaki gelişmeleri insanlarımızın çok merak ettiğini
de göz önüne alarak Adigey Cumhuriyeti Ulusal işler,
Yurtdışında Yaşayan Soydaşlar ve Basından Sorumlu Komite
Başkanı ŞHAKAHO Asker ile yaptığımız söyleşiyi ayrıntılı
olarak yayınlamağa karar verdik.
Şahalaho Asker; 'Uzun yola çıkmadan önce, çok üzerinde
düşündük. Ne derseniz deyin, devlet kararı vasıtasıyla
Suriye'ye bu ilk gidişimizin toplumsal-politik önemi büyüktü.
Bu heyette Rusya Federasyon Sovyeti üyeleri, bu sovyete bağlı
kurumlardan memurlar, Dünya Adige Xasesi (Çn.
Türkiyede yaygın bilinen ismiyle Dünya Çerkes Birliği)
temsilcileri, Adigey Cumhuriyeti
Parlementosu milletvekili Ç'ermıt Muğdin ve başka görevlilerde
vardı.
EMT'ITL Nurbıy:
Moskovadan Şam'a giderken kaygılarınız varmıydı, daha
doğrusu zorluklar çektiniz mi?
ŞHAKAHO
Asker:
Cumhuriyetimizde faaliyet gösteren
Toplumsal Organizasyon Adige Xase'nin gerçekleştirdiği
kongrede (zefes) alınan kararlar Rusya Federasyon Sovyeti
Başkanı Valentina Matviyenka'ya gönderilmişti. Ardından
Suriyede olan olayları daha iyi anlamak üzere Şam'a
gönderilecek grubun hazırlanması üzerine ortak çalışıldı.
Ülkemizin yöneticilerinin bu konuda çalışıyor olmaları
çıktığımız bu uzun yolun zorluklarını hafifletti.
EMT'ITL Nurbıy:
Şam'a yetişmeden önce Ürdün'e uçtunuz?
ŞHAKAHO
Asker:
Evet. Allah Ürdündeki
soydaşlarımızdan, devlet görevlilerinden razı olsun. Ürdünde
kurulu olan Adige Xase çalışanları bizi havaalanında
karşıladılar. Yaşantılarının nasıl olduğunu bize aktardılar.
Aralarında Suriyede olan olaylar için kaygılananlarının sayısı
az değildi. Ürdünde olaylar hakkında öğrendiğimiz bilgiler
ışığında Suriye'ye gittiğimizde insanlara söyleceğimiz şeyler
konusunda daha hazırlıklıydık. Rusyanın bu ülkedeki elçileri
de bizi karşıladılar.
EMT'ITL Nurbıy:
Şam'da sizi karşılayanlar arasında tanıdıklarınız
varmıydı?
ŞHAKAHO
Asker:
Adige Xase'de aktif olarak
çalışanları gördük. Suriye Adige Xase'sinin thamatesi Akram
İshak ve tanıdıklarımızla da birlikte olduk. Suriye
Parlementosu milletvekillerinden Şore Livan bir Çerkes bayanı.
Suriye Parlementosunda bulunan başka milletvekilerininde bizi
karşılamış olmasının çok faydasını gördük. Kaygılandığımız
konular hakkında görüştük.
EMT'ITL Nurbıy:
Soydaşlarımız arasında halktan insanlarla da görüştüğünüzü
söyledin, gizlisiz saklısız konuşma imkanı buldunuz mu?
ŞHAKAHO
Asker:
Gerçekten gizlisiz-saklısızmıydı
bilemiyorum ama benim açıkca belirtebileceğim şey yüzlerine
baktığında huzur içerisinde olmadıkları, tasadan
hastalandıkları belli oluyordu. Rusya'nın Suriyedeki daimi
elçileri sohbetlerimizde yanımızdaydılar. Bizim
aklımızdakileri Suriyedeki soydaşlarımıza söyledik. Yüzlerce
sayıdaki Çerkesin söyledikleri ise bizleri de üzdü.
EMT'ITL Nurbıy:
Savaş ve kargaşalıklarda yok olmadan ulusun topraklarına
geleceklerini sizlere söylemediler mi?
ŞHAKAHO
Asker:
Aralarında geri dönmek isteyenler
de var fakat gerekli belgeleri hazırlamakta zorluk çekiyorlar.
EMT'ITL Nurbıy:
Malları-mülkleri var mı? Varlıklı bir yaşam sürdürüyorlar
mı? Vize masraflarını bulamayacak olanların aralarında
olduğuna dair haberler alıyoruz.
ŞHAKAHO
Asker:
Suriyedeki Çerkesler farklı farklı
gelir seviyelerine sahipler. Mal-mülk sahibi olanları var
olduğu gibi, büyük paralara sahip olmayanları da var. Vize
masraflarını bulamayacak olanları da var. Bu yüzden, konu ile
alakalı oluşturulması gereken devlet yaklaşımı basit değil.
EMT'ITL Nurbıy:
Gelmek isteyenlerin önünde çok engel var mı?
ŞHAKAHO
Asker:
Evet, işte bu yüzden evraklarının
hazırlanmasında kolaylıklar sağlanmasa olmaz.
EMT'ITL Nurbıy:
Geleceklere kolaylıklar sağlanması gerekir derken bu
konuda ilerlemelerin olup olmadığını bilmiyoruz.
ŞHAKAHO
Asker:
Kolaylıklardan bahsederken bizim
konu ettiğimiz şeyler basit şeyler değiller. İnsanların
vatandaşlık edinmeleri sırasında, geldikleri ülkede bir kaç ay
yaşaması zorunluluğu var. Biz bu konuda bir çıkış yolu bulmak
istiyoruz. Suriyeden gelenler için de bu şekildeki devlet
normlarının gözetilmesi çokta uygun doğru değil. Geldittirip,
yaşamını nasıl sürdüreceği konusunda ortak bir çalışma
yapmalı.
EMT'ITL Nurbıy:
Suriyede gelecekte soydaşlarımızın kültürlerini, dillerini
korumaları dahada mı zor olacak?
ŞHAKAHO
Asker:
Savaş, ona pek çok şey bağlı.
Yaşadıkları ülkeye onun yöneticilerine gerçekten inananlara
rastladık. Onlar 'Çerkesler korkak, erkeklikleri yok,
güvenilmezler' dedirtmek istemiyorlar. Gelenek göreneklerini
kaybetmeyeceklerini belirtenlere de rastladık.
EMT'ITL Nurbıy:
Suriye'de kargaşalıklar başladığında cumhuriyetimize
gelmek için dilekçe yazan soydaşlarımız ile alakalı olarak
konuşmadınız mı?
ŞHAKAHO
Asker:
Moskovadan gidenler bu konuya
vakıflar. Bu dilekçeler üzerinde ayrıntılı konuşmalarda
bulunmadan işler ilerlemezler.
EMT'ITL Nurbıy:
Suriyedeki Çerkesler topraklarımıza gelmeyeceklerse de,
aramızdaki ilişki daha da pekişecek mi?
ŞHAKAHO
Asker:
Suriye'ye giden bu heyette Adigey,
Karaçay-Çerkes, Kabardey-Balkar cumhuriyetleri ve Krasnodar
eyaletinden temsilciler vardı. Suriyedeki Çerkeslerin tamamına
yakının ataları Cumhuriyetimizin topraklarından oraya
gitmişlerdi desek te yanılmış olmayız. Çerkescemizi bilenler
ise 30 yaş ve üzerindekiler. Gelecek yıllarda soydaşlarımızın
başına ne geleceğini bilmiyoruz.
EMT'ITL Nurbıy:
Daha yaşlı soydaşlarımızla da karşılaştınız. Umut verici
sözler söylemiyorlar mı?
ŞHAKAHO
Asker:
Yaşlılardan birisi bana, 'Eninde
sonunda Çerkeslerin topraklarına geri dönmek zorunda
kalacağız. yüzümüz Çerkes topraklarına dönük.' dedi
EMT'ITL Nurbıy:
Asker siz Mıyekuape'ye döndükten sonra, Suriyede
gördüğünüz duyduğunuz şeylerde değişiklik oldumu?
ŞHAKAHO
Asker:
İyi şeyler olsun istiyoruz ama
savaşı kışkırtıyorlar, onların başlarında bu korku var. Avrupa
da bulunan Adige Xase'nin thamatesi Tsey Vumar Başkanımız
Thakuşıne Aslan'dan çok memnun olduğunu bana iletti. Birlikte
olursak güçlü olacağımızdan bahsetti. Cumhuriyetimizdeki Adige
Xase'si başkanlığını yürütmekte olan Beğuşe Adam'da Suriyeye
giden grubun içindeydi. Şamda Adige Xasesinde görüşmeler
yaptık. Pazar günü yapılacak olan Adige Xase toplantısında
Suriye'deki Çerkesler için neler yapabileceğimiz hakkında
konuşacağız.
EMT'ITL Nurbıy:
Tüm iyi dileklerinizin gerçekleşmesini diliyorum.
ŞHAKAHO
Asker:
Teşekkürler. |