ABEY Anzor:
Benim bildiğim
kadarıyla, DAX (Dünya Adige Xasesi) başkanı olduğunda, Dünya
Adige Xasesi'nin üç yıl içerisinde
yapacaklarını da kararlaştırmıştınız. Bu kararlarınızdan
hangilerini gerçekleştirdiniz, gerçekleştiremedikleriniz
nelerdir?
EJEHO Kanşobıy: Hayal
ettiğimiz her şey gerçekleşti
diyemeyeceksem de, üzerinden geldiğimiz hususlara değineyim.
İlk olarak üzerinde durmak istediğim şey bu son yirmi yıl
içerisinde vatana dönen soydaşlarımızın sayısı
2 bin 500
kişiye ulaştı. Suriye'den Nalçik'e
dönenlerin sayısı 400 kişi kadar oluyor, ayrıca iki
yüz kişi de Adige Cumhuriyeti'ne
döndü. Adige dilinin gelişmesi, anadilin kaybedilmemesi
üzerine 2009-2012 yılları arasında DAX'nin Nalçik'teki
binasında bilimadamlarının katıldığı toplantılar düzenledik.
Bu toplantılarda Adige dili alfabesi ve Adige edebiyat dilinin
birleştirilmesinin ihmal edilemez olduğu konusu bir defa daha
aydınlığa çıktı.
Adigeler için ortak bir basın olması için gerçekten
çalışıyoruz. Bu konuda DAX'ın üç dilde yayın yapan sitesini
düzenlediğimizi de belirtmek gerekiyor. Her yerdeki Adigelerin
internette anadilde okur olması için uğraşıyoruz. DAX'sinin
üzerinde özellikle durduğu uydu televizyonunu kullanıyoruz,
KBC Başkanı'nın talimatı ile yerel
televizyon ve radyoyu internet vasıtasıyla izleyebilir olduk.
DAX'sine dahil olan milli toplumsal hareketler ve yardımlaşma
derneklerinin yayınladıkları gazete ve dergiler vasıtasıyla
her yerde yaşayan Adigeler günümüzde haber iletişimi
içerisindeler.
|
Dünya Adige Xase'si Başkanı
EJEHO Kanşobıy |
DAX'sinin kitap
yayınlanması konusundaki çalışmalarını da çok önemli
buluyorum. 2011 yılında DAX. 1991-2011 Döküman ve materyaller'
isimli kitabı yayınladık. HOTKO
Samir'in hazırladığı Çerkes Tarihi'ni
de kısa süre içerisinde yayınlayacağız. Kafkas Halkları
Antolojisi isimli beş cilt olan bir eserde yayınladık. Bu
eserle alakalı iki bilimsel konferansta gerçekleştirdik.
Kültürel konularda da pek çok şey yapıldı; diasporada
yaşayanlar üzerine belgeseller çekildi, konserler festivaller
düzenlendi. Elinden geldiği oranda DAX bu konularda maddi
katkıda bulundu, organizatörlüklerine katkıda bulundu.
Adigelerin kendilerini isimlendirdikleri ve yabancıların
onları nasıl isimlendirdiği konusunda Rusya Bilimler Akademisi
Etnoloji ve Antropoloji Enstitüsü'nden
aldığımız resmi cevabın büyük öneme sahip, gerçekleştirdiğimiz
işler arasında yer aldığına inanıyorum.
DAX'sinin attığı büyük adımlar arasında Rusya Devleti
kuruluşları ile işbirliği yapıyor
olmaya başlamış olmamızda yer alır. Bu çerçevede diaspora ve
anavatanda yaşayan DAX'si temsilcileri 2011 yılında Rusya
Federasyonu Devlet Duması
milletvekilleri ile buluştular, RF Federasyon
Sovyeti'nin belirlediği grupla
birlikte DAX temsilcileri Suriye'ye
gittiler. Farklı kurumlarla DAX'nin Şaçe (Soçi) de yapılacak
olan olimpiyat oyunlarına karşı olan yaklaşımı üzerine
görüştük.
DAX diaspora ve anavatanda yaşayan soydaşlarımızın arasındaki
ilişkinin güçlenmesi konusuna her zaman hassasiyet gösteriyor.
Gelenekselleşen bir şekilde Türkiye, Suriye, Ürdün'de yaşayan
Adige çocuklarından grupları her yıl yaz döneminde Nalçik'e
getiriyoruz. Bunun, çocukların tarih ve dillerini öğrenmeleri
için büyük bir önemi olduğuna inanıyorum. KBC Arşivi ile
de çalıştığımızı belirtmekte fayda var. DAX'nin 21 yıl
içerisinde üzerinden geldiği konuları belgeleyen bütün
dokümanları arşive koyduk.
ABEY Anzor:
Kanşobıy DAX
thamadesinin ne gibi huylara sahip olması gerektiğini
düşünüyorsun?
EJEHO Kanşobıy: Pek çok iyi huya sahip olmalı; pek çok
şeye vakıf, çağdaş, ağırbaşlı, Adigelerin dünya üzerindeki
yerini-önemini kavramış, Adige dilinin korunmasını,
soydaşlarımızın vatana getirilmeleri konusuna canla-başla
inanan çalışan birisi olmalı. En önemlisi ise doğduğu Adige
topraklarını canından çok sevmesidir.
ABEY Anzor:
DAX'nin
geleceğinin nasıl olacağını düşünüyorsun?
EJEHO Kanşobıy: DAX yine çok önemli bir dönemden geçti.
Pek çok umudumuz vardı, hayallerimizin
tamamına ulaştıkta diyemeyiz ama
üzerinden geldiğimiz şeylerde az değiller. Dünya Adige Xasesi'nin
üzerinden geldiği her şey milletin toparlanmasına yönelik.
Benim öngörüme göre gelecekte Dünya Adige Xasesi'nin
çözümcül yapısı daha da güçlenecek. Dünya hızlı bir değişim
içerisinde, DAX de buna uyum içerisinde yaklaşımlar
geliştirmek zorunda. Değişim içerisindeki dünyada bizim
yerimizin de bilincinde olarak, diğer milletlerin elde
ettikleri iyi şeyleri de
onaylayarak, kendi iyiliğimizi de kaybetmeden yaşamalıyız.
DAX'nin son üç yılında Adige ulusuna ait konuların daha
da ilerletilmesi için DAX'ne pek çok kişi destek oldu.
Her birine teşekkür ediyorum. |