|
|
................... |
|
................... |
ULUSAL GAZETE ADİGE MAK'IN KAT ETTİĞİ YOL |
TL'EHUSEJ Hacretbıy
Adige Mak Gazetesi,
Ocak 2013
Çeviri:
AÇUMIJ Hilmi |
|
|
................... |
|
................... |
Önümüzdeki yılın 8 Mart'ında
Adige Cumhuriyeti'nin resmi gazetesi
Adige Mak'ın ulusal tarihimize adım
atışının doksanıncı yılı olacak.
Gazetemizde bu konuya ilişkin hazırlanan yazıları yayınlamaya
başlıyoruz. Gazete yönetimi olarak eski gazete çalışanlarının,
gazetemizin takipçilerinin, okuyucularının gazetemizin
tarihine dair anılarını, bilgilerini bizlerle paylaşmalarını
rica ediyoruz. Kıymetli dostlarımız, yazılarınızı bekliyoruz.
8 Mart 1923 tarihinde 'Adige Mak' ismi verilen,
Arap harfleri
esaslı alfabeyle yazılmış Çerkesce gazetenin ilk numarası
yayınlandı. Günümüzdede bizi aydınlatmaya devam eden Adige
ulusuna ait gazetenin ilk ışığı doğdu.
'Adige Mak - Adige Sesi' uzun yıllar sesini duyurmak isteyen
ulusun sesi, böylesi hoş bir isimle ezanvari duyuldu. 500 adet
basılan ilk nüshasını eline alan insanların, içine girdiği
evlerdeki ailelerin yaşamına yeni bir güç kattı. 'Kendi
anadilimizle yazılı gazetenin yolu açıldı' diyenlerin sayısı
arttı.
Tarih dalında bilimadamı olan, ünlü yazın adamı, gazeteci,
Adige gazetecilik tarihi hakkında pek çok esere sahip KHUAKO
Zavur'un belirttiğine göre; '1923 yılında Adige Otonom Bölgesi
Yönetim Kurulu tarafından Köy İdare Komiteleri!ne Adige
dilinde yazılı gazete yayınlanmaya başlandığı ve bu gazetenin
otonom bölge yaşayanı halka ulaştırılması yönündeki talimatı
üzerine Adige köyleri çalkalandı.
HAHURATE Şıhançeri halka yönelik yayınladığı seslenişte şöyle
söylüyordu: Çerkesce yazılı gazetenin ilk sayısı
yayınlandı, ikinci sayısı da hazırlanıyor. Gazetenin
yayınlanmasında halkında çalışması gerekiyor, gazetenin
herkese ulaşması yerel yönetimlerin görevleri arasındadır.
Ulusal dilimizde bir gazete yayınlanmasına dair Özerk Bölge
Yürütme Kurulu'nun aldığı kararın üzerinden çok vakit
geçirmeden gazetenin basılmış olması haberinin halka
ulaştırılmasına ve görülen eksikliklerin gazeteye
iletilmesine, bunun halka anlatılmasına, tüm işyerlerinin
gazeteye abone olmasına, gazetenin ayda iki sayı olarak
çıkmasına (...)
Belgelerin tanıklığına göre, gazetenin ilk sayısının basımında
emeği geçenlerin bizlere, anılarının ışığında ilettiklerine,
KHUAKO Zavur'unda çalışmalarında belirttiği gibi gazetenin ilk
sayısının çıkması pek çok zorluk arasında mümkün olmuştu.
Gazeteyi Arap harfleri esaslı Çerkesce basacak matbaanın
olmaması sebebiyle el yazısı ile yazılmış nüshanın litografik
olarak çoğaltılması suretiyle yayınlandığını görüyoruz. Bu
yüzden ilk sayılarının basımı kolay değildi.
İlk Adige gazetesini hazırlayan ise o tarihlerde yazmaya yeni
başlamış olan, daha sonra SSCB Devlet Ödülü sahibi olacak olan
ünlü Adige yazarı ÇERAŞE Tembot'tu. ÇERAŞE anılarında; O
tarihlerde Krasnodar'da bulunan Politeknik Enstitüsü'nde
okuyordu, işte o zamanlarda 'İnternasyonal'i Çerkesce'ye
çevirdim, bunu öğrendiklerinde Özerk Bölge İdaresi'ne
çağrıldım. HAHURATE Şıhançeri ve ÇUAMIKO İsa'nın
'İnternasyonal' hoşlarına gitmişti. Bana böylesi yazıların yer
aldığı bir Adige gazetesi çıkartmanın gerekliliğini
söylediler. Orada bu gazeteye 'Adige Mak' ismini vermeyi
kararlaştırmıştık. Arap esaslı alfabe ile bu gazetede
yayınlanacak olanların hazırlanması konusunda beni
görevlendirdiler. Bende gereğini yerine getirdim. Köylere
birer nüsha gönderilmesi doğru olmayacağı için litografik
olarak çoğaltılması kararı aldık, şehrin dışında deri
fabrikasının olduğu yere yakın bulunan ufak litografyada 500
nüsha bastırdım.'
Halkımızın sevdiği ulusal gazetemiz uzun yoluna böyle
başlamıştı. Ona bu yeni yolun açılmasında Koşhableli, o
tarihlerde öğrenci olan daha sonra Adige sanatsal
literatürünün köklenmesini sağlayan ünlü yazar ÇERAŞE Tembot
kılavuz oldu. Gazetenin ilk sayısındaki yazılar onun elyazısı
ile yayınlandı, Ona MİŞURİYE Kazbek ve Sergey Mironenke
yardımcı oldular.
Özerk bölge yaşayanları, Adige Mak gazetesinin ilk sayısında
ÇERAŞE Tembot'un çevirisi ile yer alan İnternasyonali görünce
çok sevindiler. Dünya Emekçilerinin Marşı, Rusya Sosyal
Demokratlarının Parti Marşı, Sovyetler Birliği'nin ilk devlet
marşının Çerkesce olarak gazetede yer alması ulusal gazetenin
çağa uyduğunun göstergesiydi.
İlk Adige Mak gazetesi dört sayfa olarak 8 sayı yayınlandı. Bu
gazetenin son sayısı 31 Temmuz 1923 yılında insanların eline
ulaştı. İlk sayısında internasyonalin yanısıra Moskova'da
yapılan Sovyetler Birliği Tarım sergisi ve Özerk bölge
haberleri yer alıyordu.
Rusya Federasyonu Güney Bölgesi gazetesi 'Sovyet Güneyi'
isimli yayında belirttildiğine göre Adige Mak gazetesinde her
zaman ilginç haberler yer alıyordu.
Daha sonra ulusal gazeteciliğe temel olacak olan, yüzyıllar
boyunca sürecek 'Adige Mak' gazetesi yoluna işte böyle
çıkmıştı. |
|
|
|
|
|
|
|