...................
...................
GERİ DÖNECEKLER FAKAT...

MEŞTL'EKO Said
Adige Mak Gazetesi, Ocak 2013
Çeviri: AÇUMIJ Hilmi
                         
 
...................
...................
Suriye'de savaş başladığından itibaren Adigey'i sığınacak yer olarak gören soydaşlarımızın sayısı 306 kişiye ulaştı. Yaklaşık 90 aile cumhuriyetimize geldi bunlardan 77'si günümüzde de cumhuriyetimizdeler, diğerleri ise kardeş cumhuriyetlerimizi kendileri için yaşayacakları yer olarak seçtiler. Öğrencilerin sayısı 51, çocukların ise 74...

Bu 77 aileden 65'i Mıyekuape'ye, altısı Penehes'e, ikisi Mamhığ'a, Hakurenehable ve Adigekale'ye birer tanesi yerleşti.

Bir ömür boyu yaşadığın yeri, ülkeyi terk edip kökenlerinin başladığı yer bile olsa başka bir ülkeye akrabalarını malını-mülkünü bir kenara bırakıp gitmej kolay değildir... Soydaşlarımıza elimizi uzattığımızda, zorluklarını kolaylaştırdığımızda, tarih bilincine sahip olduğumuzu her şeyden önemlisi insan olduğıumuzu kanıtlamış olacağız. Böyle davranmıyorda değiliz ama bizim dışımızda pek çok zorlukta önümüze dikiliyor. Devletin kanunların-dan başlayıp, üstünden gelmemiz gereken maddi sorunlara kadar pek çok şey... Geri dönenlerin ilk başvurdukları yerlerden birisi de 'Adige Xase'. Peki günümüzde Adige Xase ne gibi sorunları çözebiliyor? Bunları çiğrenmek üzere Adige Xase Başkanı BEĞUŞE Adam ile görüştük.

BEĞUŞE Adam; ' Geri dönenlerle ilgilenecek, bütün işlerini çözmekle uğreşacak devletin belirlediği bir kurumu yok, işte bu yüzden soydaşlarımızın il baçvurduğu yerlerden birisi biziz. Biz insanlarımızı havaalanına gönderiyor, gelenleri karşılıyor-karşılattırıyor ardından ilk başvurmaları gereken kurumlara yönlendiriyoruz. Onlara maddi yardım buldurma imkanımız yok. Onlara faydalı olabileceğimiz tek şey kılavuz olmak.

Suriye'den gelen soydaşlarımıza yardımcı olmak üzere Adige Cumhuriyeti Hükümeti nezdinde kurulmuş olan komisyonda bizim de temsilcilerimiz var. Geri dönenlerin adaptasyonlarını sağlama evi, onlara yardım sağlama fonu çalışanları ve biz birarada toplantılar düzenliyor, Suriye'den gelenler ve onların akrabalarını da çağırıyoruz. Var olan sorunları değerlendiriyor, bu sorunların çözümü ile alakalı kurumlarla görüşüyoruz.' dedi.

Aynı şekilde Suriye'den gelip yükseköğrenim kurumlarında okuyanların sorunlarına eğiliyorlar. Onlarla buluşuyor, nasıl yaşadıklarını soruyor, ortaya çıkan sorunlara göre gerekşrse rektörlerle dekanlarla görüşüyor, çıkış-çözüm yolları arıyorlar. Onlara ülkede varolan kanunlar çerçevesinde hareket etmeleri, cumhuriyetimize gelen başka ulusların işleri ile onlarınkinin de aynı olduğunu izah ediyorlar. Karşılaştıkları zorluklar arasında burslu olmamalarıda var. Karışıklıkların çıktığı bu ülkede yaşayan anne*babaları onlara para gönderemiyor. Dini kurumlara hayırsever insanların bağışladığı paralarla onlara yiyecekler alınıyordu. Ama bu şekilde onlara uzun zaman bakılamayacağıda malum.

BEĞUŞE Adam; 'Adige Cumhuriyeti hükümeti Başbakanı KUMPIL Murat'ı bu konu hakkında bilgilendirdiğimizde geri dönenlere yardım etme fonuna gelen paradan öğrencilere aylık üçerbin ruble verilmesi talimatında bulundu ve bu fonda gelen payayıda hükümetin yardımıyla (işyerlerinin katkısı sağlanarak) temin ettirdi. Bu konuyu ilk duyup üzerine eğilerek hükümete ulaştıran da Adige Xase. Öğrencilerin pek çoğu kendi istedikleri bölüme değil başka bölümlere kayıtlarının yapılabileceğinin söylendiğini dile getiriyorlardı. Bu konuyada eğilip yapabildiğimizi yaptık. Bazıları okumamaya iki gibi notlar almaya başlamışlardı. Böylelerine nasihatler edip utandırıyor, büyükleri ile görüşüyoruz... Farklı pek çok konuda pek çok şeyin üstesinden geliyoruz.'dedi.

Okullara kaydedilen çocukların sorunlarının da çözülmesi konusunda çabalar sarfediyorlar. Bunlar arasında çğrenim görecekleri kitapları öğrencilerin temin etmesinin sağlanması da var. Ülkemize gelenlerin oturum izinlerinin çıkartılması için getiridkleri belgelerin tercümelerinden kayıt olacakları yaşayacakları yerlerin bulunmasına, buralara ödenecek paraların teminine kadarf pek çok konuda Adige Xase yardımcı oluyor. Bütün bunları çözümleyecek devlet kuruluşları ile konuşmak sorunların sonucuna kadar inmekte bunlara dahil.

BEĞUŞE Adam; 'Hükümet geri dönenlerin çocuklarına kitap temin edilmesi konusunda geri dönenlere yardım fonunun mülkünden 26 öğrencinin ders kitabı parasını verdi. Bazı bakanlıklar ve komite ve devlet kurumu çalışanlarının maaşlarından bu fona kesinti yapıldı, yüreğinden bir şeyler kopan herkeste maddi olarak katkıda bulunuyor. Fakat bu şekilde her zaman para da vermemiz sözkonusu değil. İlk adımları atmalarında yardımcı olabilirsek sonra kendi başlarına bakabilmeliler. Bunu da onlara izah ediyoruz. Çalışmaları ve geçimlerini sağlayacak gelir elde etmeleri gerekiyor. Bu konuda da yapılmış şeyler var. Örneğin Tehutemıkauye rayonuna altı-yedi aile kadarı giderek şapsığ köylerine yerleştiler. Aralarında ev satın alınanları da kendi getirebildiği parasıyla ev alanları da var. Çocuklarınıda yanlarına alıp buralara yerleştiler. Yablonovske'de inşaat sektöründe çok iş var, Adige çelejler çok katlı apartmanlar inşaa ettiriyorlar. Onlara rica edilerek Suriye'den gelenleri işçi olarak yanlarına aldırttılar, çalışıyorlar. Çocuklarıda Çerkesece öğrendi arkadaşlarda edindiler.

Geri dönenlere devlet eğer mülteci statüsü ile müracaat etmiş olsalardı tüm bu konularda yardımcı olabilecekti, Fakat soydaşlarımız bu statüyü taşımayı istemiyorlar. Neden istemiyorlar denilecek olursa evet geldikleri ülke onlara yardım edecek fakat ayrıldıkları ülkenin vatandaşı olmayacaklar- bunun anlamı ise; orada sahip oldukları özgürlükleri mal-mülklerini tamamen terk etmeleri gerekecek. Suriye'de barış ortamı yeniden tahsis edildiğinde orada bulunan taşınabilir ve taşınamaz mülklerini buraya aktaramayacaklar. Evleri yıkılmış bile olsa bu arsalar için alacakları paralardan da feragat etmek istemiyorlar. Cumhuriyetimize tamemen yerleşmek istiyor olmalarına rağmen oradaki mülklerine de sahip olmak ta istiyorlar ve bu anlaşılır bir şey. Aralarında geri dönmek isteyenleri de var, oradan ayrılmak istemeyen yaşlılar ve akrabaları da var.

Bizler ise bu ülkeye sonra geri dönemek isteyenlerle burada kalmak isteyenlerine eşit muamele etmeliyiz. Her birisinin atacağı ilk adımlarda destek olmalıyız. Fakat herbirine ev satın alıp ardından bu ev satın aldıklarından bazılarının geriye dönmesi ise vatanı muhafaza etmiş olan ama evsiz olan insanlarımız için de adaletli olmuyor. İşte bu yüzden biz geri dönen herkesle açık-açık konuşuyoruz, durumu olduğu gibi anlatıyoruz ve bu konuda bir gönül kırıklığı olacağına da inanmıyorum. Köylerimizde hiç kümsenin oturmadığı boş evler var. Sahipleri arasında pek çok kişi bir kaç yıl ücret almadan onlara bu evlerde oturmaları iöçin konutlarını veriyorlar. Bu da bir imkan, kendi ayakları üzerinde duracakları zamana kadar güzel bir destek.

Fakat böyle kaç kişiyi geri getirebilirz ki? Suriye'de yaklaşık 100 bin kadar Adige yaşıyor. Onların hepsinin geri dönemeyeceği de kesin, ama geri dönmek isteyenlerin sayısıda az değil.

- Toplumsal organizasyonlar adına veya bireyler adına davetiyeler çıkartıyoruz veya turistik vizelerle geliyorlar. Bu şekilde gelenleri ülkemizde üç ay kalabiliyorlar. Ardından bu ülkede belirli bir süre için yaşamak istediklerini belirten dilekçeler yazıyorlar. Eğer bu dilekçeleri kabul edilirse burada kalabiliyor edilmezse çıkmak zorunda kalıyorlar. Cumhuriyetimizde bu şekilde kalabilecekler için ayrılan sayı 450 kişi. Bu gün itibariyle gelmek isteyenlerin yazdıkları dilekçeler ise bir yığın halinde üstüste duruyor. Kotamız olmadığı için hiç kimseyi davet edemiyor ve hiç kimseninde dilekçesi alınmıyor. Fakat şunu da söylemeli gelecek ayın ilk gününden itibaren 2013 yılı için ayrılmış kotadan yararlanmayada başlanılacak, fakat bekleyen dilekçe sayısı çok bu kotada ilk ay içerisnde bitecek. Bu yılın son üç ayınd artık kota dolduğu için hiç bir kişi dahi gelemedi.

Adige Cumhuriyeti Hükümeti 2 bin kişilik kota verilmesi için göçmen işleri ile alakalı kuruma müracaat etti. Daha önceleri cumhuriyetimize bu kadar kota veriliyor fakat kullanamıyorduk, geri dönen çıkmıyordu. Bu sayıda kota verilmediği dönemde ise ihtiyacımız oldu. Soydaşlarla alakalı ülkemizde yürürlükte olan kanunda başka ülkede yaşayan soydaşlarımızın bir felaketle, yaşam tehlikesi içeren bir durumla karşılaştıklarında onların geri getirilmesi için devletin yardımcı olması gerektiği yazılı. Evet kanun var, ama işlemiyor. Federal pek çok program var, Rusya'nın soydaşlarla alakalı olanı da bunlar gibi, Rusca'nın yurtdışında öğretilmesi ile alakalı program çerçevesinde büyük paralar harcanıyor. Devletin bütçeside büyük, büyük miktarda para var, bu bütçenin temininde bizim üç Adige Cumhuriyeti'nin de payı var, bu gün bize yardım etselerde olur ama bizi duymuyorlar. Pek çok yazılı baçvuruda bulunduk, devletin yasama, yürütme organlarına, dış işleri bakanlığına, göçmenler dairesine de vb federal kurumlarda seslendik fakat bu konuda atılmış bir adım bile yok.