Merkez basınında yer alan haberlere göre Suriyede hala huzur
ortamı yok, çatışmalar artmıyorsa azalmıyor. Bu yüzden zor
karşısında yaşadıkları yerlerden ayrılıp Adigey’e gelmiş olan
soydaşlarımızın ülkelerinde huzurun yeniden sağlanması
üzerine geri dönüş olanaklarının çabuklaşmasına güvenmesi zor.
Cumhuriyetimize geri dönenlerin sayısı çok mu, onlar
yaşamlarını nasıl sürüdürüyorlar, yeni yerlerine nasıl adapte
oluyorlar? Bu ve benzeri sorulara yanıt bulmak üzere bu
gün Adige Cumhuriyeti Ulusal İşler, Yurtdışında Yaşayan
Soydaşlarla İlişkiler ve Basından Sorumlu Komite Başkanı
ŞHALAHO Asker ile sohbet ettik.
ŞHALAHO Asker;
'Suriye’de savaş başladığından beri toplamda 562 kişi olan 126
aile Adigey'e geri döndü. Bunlar arasında 45 kişi olan 13 aile
Nalçik'e, 16 kişi olan 3 aile Türkiye’ye gittiler. İçinde
bulunduğumuz yılın 22 Nisan tarihi itibariyle 345 kişi olan
101 aile cumhuriyetimize yerleşti. Aile sahibi olmayan 31 kişi
ile 62 öğrenciyide onların sayısına ilave ettiğimizde
Adigey’de toplamda 456 kişi kaldı.
-
Onlar daha ziyadesi ile nerelerde yaşıyorlar?
- En çok Mıyekuape'de yaşıyorlar. 228 kişi olan 71
aile Cumhuriyetimizin başkentinde kaldı. Fakat kalanların
içerisinde başka yerleri yaşamak için seçenler de çıktı. Sayı
olarak Thatamıkuaye rayonunda Penehes köyü ikinci sırayı
tutuyor. 61 kişiden oluşan 12 aile bu köyü, yerleşmek için
seçtiler. Aynı şekilde Adigekale'de 2 aile, Haştıku köyünde
iki aile, Afıpsıp ve Şıncıye köylerinde birer aile, İnem'de
iki aile, Hakurenehable ve Mamhığda ikişer aile, Koşhablede
bir aile, Cırakıye'de iki aile Cece rayonu Kelermeskaya
bucağında 1 aile, Mefehable'de bir aile yerleşti. Şunu da
belirtmek gerekiyor 2013 yılının başından beri 74 kişiden
oluşan 20 aile Adigey'e yerleşti.
-Yaşamın
pek çok çeşitli yönü olduğunu hatırlatmaya bile gerek yok.
Yaşayacağın bir konut, dil, okul, sağlık sorunları gibi şeyler
herkese lazım. Yurtdışından geri dönmüş olunca bütün bunlar
zor oluyor. Bunun yanısıra eğer çalışacağın bir işin de yoksa
tüm bunlar için gereken harcamayı nereden karşılayabilirsin
ki?...
- Barındıkları konutlardan bahsetmek gerekirse;
köylerden kendilerine ait olmak üzere 4 şehirden de 6 konut
satın aldılar. Cumhuriyetimizdeki okullarda Suriye’den gelmiş
68 çocuk eğitim görüyor. Bunlardan 50 tanesi Mıyekuape, 4
tanesi Adigekale, 12'si Tehutemıkuaye, 2 tanesi Şevcen
rayonlarındaki okullarda eğitim alıyorlar. Daha ufak yaşlarda
olan dokuz çocuk ise anaokulu-kreşlerde bakılıyor. Gelecektede
yer almak üzere kent idari amirleri ile anaokulu-kreş
konusunda görüşmeler yapıyoruz.
- Geri dönenlerin yaşam olanaklarına sahip olmları konusunda
yerel yönetimin ne gibi çalışmaları var.
- Adige Cumhuriyeti Başkanı’nın kararnamesi ile zorluklar
karşısında kalıp vatana geri dönmek zorunda kalan
soydaşlarımıza yardım etmek amaçlı sorunları çözmek üzere
Başbakanın başkanlığını yaptığı bir komisyon kuruldu. Bu
komisyon, bizim komitemiz ve istekli olan tüm devlet
kurumları, gelenleri davet etmek, var olan sorunlarını eldeki
imkanlar ölçüsünde çözmek ve yardımcı olmaya çalışmak
konusunda çabalıyorlar. Komisyon aldığı kararları uygulayarak,
Yabancı ülke vatandaşı olan soydaşlarımızın gerekli
evraklarının hazırlanmasında, Sağlık bakanlığına bağlı
kurumlar ücretsiz hizmet veriyorlar, ayrıca gereken sağlık
sorunlarının tedavisi de üzretsiz yapılıyor. Eğitim ve Bilim
Bakanlığı da geri dönen soydaşlarımızın Rusça öğrenebilmeleri
için Mıyekuape ve Tahtamıkuaye'de ücretsiz kurslar
düzenlediler. Komisyonun aldığı karar doğrultusunda
yurtdışından gelip Adigey’de yaşayan soydaşlarımızın Adige
kültürü ve tarihi konusunda 25 aralık tarihinde başlayan
kurslar açıldı. Oluşturulan program çerçevesinde bu konuda 72
saat süren kurslar verildi.
- Günümüzde çalışacağın bir iş yeri bulmak çok kolay değil.
Bunun yanısıra bu yurtdışından gelenler için daha da zor.
Böyle olmasına rağmen bu konuda neler yapıldı?
-
Komitemiz Suriye’den gelmiş soydaşlarımıza iş bulma konusu
ile devamlı surette ilgileniyor, elinden geleni yapıyor.
Örneğin, inşaat, hizmet sektörü, üretim gibi sektörlerde
çalışmak üzere 60 soydaşımız işe yerleştirildi. Bir mühendis
ve bir kaynakçı redüktör fabrikasında çalışıyor, Devlet
akademik ansamblesi 'İslamey'e iki kızkardeş girdi, terzilik
konusunda beş bayan çalışıyor, tıp alanında da bir kişi
çalışıyor. Ayrıca ufak kiosk tipi lokanta ve araba
yıkama-yağlama tesisi kiralayarak geçimini sağlayacak kazanç
elde edenler de var. Suriye’den gelip Şevcen rayonuna
yerleşen soydaşlarımız ortaklaşa büyük baş hayvanlar alıp
onlardan elde ettikleri ürünleri satarak geçinmeye başladılar.
Bu gibi konularda yurtdışından gelen soydaşlarımıza iş bulmak
için komitemiz ticaretle iştigal eden bir grup insanla iyi
ilişki içerisinde.
- Biz soydaşlarımıza gönüllerinden kopanla yardımcı olan
hayırseverlerinde olduğunu işittik. Bu konudan da bahsedebilir
misin?
-
Komitemizin ticaret erbabı ilede olan iyi ilişkileri sayesinde
gücü yeten işyerleri Suriye’den gelen soydaşlarımıza yardımcı
oluyor. Örneğin 'Sapıy' (Adige Devlet Konseyi-Parlemento
milletvekili Sapıy Vyaçeslav'ın başkanlığını yaptığı) firma
bir aileye yardımcı oldu, başkanlığını HUT'IJ Aslan'ın
yaptığı Adıgpromstroy bir başka aileye yardımcı oldu.
Müdürlüğünü Adige Devlet Konseyi Xase milletvekili KUMP'IL
Tembot'un yaptığı Rosselhozbank Adigey şubesinin
çalışanlarından oluşan kolektif Vosime Cambolat'ın oturduğu
evi satın alması için 170 bin Rublelik para yardımında
bulundu. Adige Devlet Konseyi-Xase milletvekili Sergey
Pogodin'in başkanlığını yaptığı Kartontara fabrikası
Haştıku'da yaşamakta olan bir soydaşımızın göz ameliyatını
yapmak için 70 bin Rublelik yardımda bulundu. 21 aileye her ay
sosyal yardım olması için 10 bin Ruble veriliyor. Bunları
komünal giderlerini karşılamak için kullanıyorlar. Altı ay
süresince bu miktarda para yardımı yapılması kararlaştırıldı.
Benzer şekilde hayır yardımlarında, toplumsal
organizasyonlarda bulunuyorlar. Bunlar arasında 'Barış Ligi',
Tatarların organizasyonu olan 'Duslık' gibileri de var. Geçen
yıl Uspensk rayonunda yaşayan soydaşlarımız kendi aralarında
para toplayıp et, günlük yaşamda kullanılan temel ihtiyaçları
satın alıp ayrıca tüm bunlara 714 bin 350 Ruble'de ilave
ederek yardımda bulundular. Yakınlarda kıyı boyu Şapsığlarıda
254 bin 500 Ruble para yardımı ile yardım malzemeleri
getirdiler. 2013 yılı Nisan ayı itibariyle Suriye’den gelen
soydaşlarımıza toplamda yapılan para yardımı 4 milyon 278 bin
Ruble’ye ulaşıyor. Yaklaşık yüz aileye maddi yardımda
bulunuldu. Adigey’de okuyan 62 üniveriste öğrencisi
soydaşımıza da her ay üç bin rublelik maddi yardımda
bulunuluyor.
-Adını andıkların dışında başkalarıda hayır yardımlarında
bulunmuyor mu?
- Onları da ilave edeyim. Bu yıl geri dönenlere yardım eden
vakıf vasıtası ile Krasnogvardeyske Rayonunda bulunan 'Lab'
isimli firma 180 litre sıvı yağ, Koşhable rayonunda bulunan
Mamrıko firması 300 litre sıvıyağ, Dondukovsko değirmeni 1 ton
un verdi. Örnek gösterilecek benzeri pek çok yardım var. Tüm
bunlar savaş-kargaşalık sebebiyle vatanlarına dönmüş olan
soydaşlarımıza yardım etmenin yanısıra yeni ortamlarına
alışmalarını adapte olmalarını sağlamaya, düzgün yaşama
olanağı elde etmelerine hizmet eden şeyler.
-
Sorularımızı yanıtladığın için teşekkürler Asker.
|