Bu gün konu edindiğimiz kişi Tevçoj
rayonu'nu bağlı Penejıkuaye'nin yetiştirdiği Adigey de 20.
yüzyılın 20'li yıllarından itibaren öncü bilimadamlarından,
Adige Otonom Bölgesi’nde eğitim-öğretim'in köklerinin
atılmasında katkıları olan, bu konuda 70 yıl bitmek tükenmek
bilmeyen çalışmalar yapan, günümüzde de cumhuriyetimizde adı
güzel anılan NEMITEKO Yusuf'un kardeşi Ukrayna'nın Harkov
kentinde yaşayan büyük bilimadamı NEMITEKO Kemal.
Eğitim-öğretim alanında çalışan
kimseler sadece Kemal ismini duyduklarında dahi, uzaklarda
yaşıyor olmasına rağmen sadece Ukrayna'da değil tüm Sovyetler
Birliği’nde tanınan bir bilimadamı olduğunu söylerler.
NEMITEKO Kemal, Penejıkuayeli
Nemitekolardan Kadir ve Hatsıvu'nun çocuğu olarak 1923 yılında
doğdu. Dört erkek kardeşi altı tane de kızkardeşi vardı.
Babası Kadir o dönemlerde Adigey'de yaşayan en eğitimli
insanlardan birisiydi. Hukukçuydu. Çocukları da babasının
izinden gittiler. En büyükleri olan Yusuf'tan biraz bahsettik.
Yazımız Kemal hakkında bu yüzden onunla ilgili daha sonra
konuşacağız. Şamil okul müdürüydü. Uzun dönem Mıyekuape'de de
çalıştı. Kızkardeşleri Goşefıj, Ayşet, Müslimet, Hacet,
Aminet, Tsuts öğretmenlerdi.
Kemal, Penejıkuaye’deki okulu 1940
yılında bitirince Rostov-na-Donu'da bulunan Devlet
Üniversitesi’ne kaydolur. Ülkemize faşist güçler saldırdığında
bu kanlı savaşa iştirak eder. Daha sonra 1951 yılında
üniversitenin fizik-matematik bölümünü bitirir. Aynı yıl
Harkov'da bulunan elektromekanik fabrikasında çalışmaya
başlar. Genç Adige delikanlısının üniversitede edindiği
bilgiler burada çok işine yarar, tecrübeli olanlardan gördüğü
uygulamalara yeni teknolojik gelişmeleri de ilave etmesini
bilir, Bilgilerini de hiç durmadan geliştirir. Fabrika
yöneticileri bu yüzden kendisini fabrikanın labaratuarına
müdür olarak atarlar.
Yıllar boyunca bu alanda pek çok iyi
çalışması olur. Uzak görüşlüdür, fabrikanın çalışmalarını daha
ileriye taşıyacak, üretimin daha karlı olmasını sağlayacak
gelişmelere imza atar. O dönemlerde statik elektirik
kullanılarak çalıştırılan makinelerin kollektör-fırçası
aparatını test edecek bir yöntem ve keşfeder, bu işlemi
gerçekleştirecek aleti yapar. Bunun yanısıra demir kesimi
işlemi esnasında kullanılan enerjinin-gücün daha az olmasını
sağlayacak yöntemler üzerine de çalışmaları ve başarıları
vardır. Ultra ses, gamma ve röntgenografik kütlesel
bozulmaların tesbit edilebilmesi için Lyüminestesent ve
mıknatıs zerrrecikleri ile kontrol edilmesi yöntemini
geliştirdi.
Bu fabrika labaratuarında benzeri pek
çok başka çalışmayı da gerçekleştirdi. Bu çalışmalarını ise
300'ü aşkın bilimsel yazı ile (ki, bunlardan 25 kadarı
kitaptır) yayınladı. Ayrıca alakalı irili ufaklı 500 icadı
vardır. Onun denetimi, kontrolü altında 60 kişi konu hakkında
doktora tezleri hazırlamış araştırmalarına katılmışlardır. 30
yıldan fazla bir süreden beri çeşitli bilimsel danışma kurulu
ve konseylerine üyedir. Bunlardan bazılarının yöneticiliğini
on yıldan fazla süre yapmıştır.
NEMITEKO Kemal'in büyük bir mühendis
ve büyük bir mucit olduğunu sadece Ukrayna'da değil dünya
genelinde bilmektedirler. Kemal aynı zamanda Moskova'da
bulunan Energetik Enstitüsü Bilimadamları Konseyi üyesidir.
SSCB döneminde tüm SSCB'ni kapsayan bilimsel değerlendirme
konseyine Ukrayna'da yaşayan en büyük bilimadamı olarak
katılmıştı. Bu konseyde SSCB genelinde konu ile alakalı
yapılan doktora çalışmaları denetlenerek onaylanıyordu.
Çalıştığı fabrikanın kurmuş olduğu
Teknik Bilimsel Enstitüsü’nün randımanlı çalışması için emek
sarfeden bilimadamları arasında o da vardı. Daha sonra bu
enstitünün bir dalının başkanlığını da yaptı. Burada
çalışmalarını sürdürürken profesör NEMITEKO yabancı ülke
bilimadamları ile SSCB bilimadamlarınca yapılan bilimsel
teknolojik çalışmalara da iştirak etmiştir. Konu ile alakalı
SSCB bilim adamlarını temsilen yurtdışında yapılan pek çok
toplantıya ülkeyi temsilen katılmış pek çokta çalışmaya
iştirak etmiştir. Bu çalışmalarının yanısıra Harkov'da bulunan
Ziraat ve Politeknik Enstitülerinde de uzun yıllar profesör
olarak görev yapmış dersler vermiştir. Daha sonra Harkov
Devlet Akademisi’nde bölüm başkanlığı yapmıştır. Bunların
yanısıra toplumsal pek çok konuda da aktif katılımcı olarak
büyük çalışmalar yapmıştır. Pek çok akademi ve bilimsel-teknik
organizsyonun üyesidir, pek çok değerlendirme komisyonunda da
yer almıştır.
NEMITEKO Kemal Ukrayna'nın bilimsel
onursal emekçisi ünvanına da sahiptir. Teknik bilimlerde
profesör doktordur. Çeşitli akademi ve enstitülerde
profesörlükte yapmıştır. Komşumuz olan Ukrayna'da çok değer
verilen danışılan bir bilimadamıdır. Hemşehrimizin, Adige
ulusunun yetiştirdiği bu evladının milletimizin adını böyle
övgü ile andırıyor olmasından onur duyuyoruz.
NEMITEKO Kemal 10 Ağustos tarihinde
90. yaşına girdi. Gelecektede sağlık esenlik içerisinde uzun
yıllar aramızda bulunması temenni ve dileğinde bulunuyoruz.
Ayrıca doğumgünü adına kaleme aldığımız bu yazıyı O'nun
cumhuriyetimizde yaşayan akrabalarının bilgisi dahilinde
kaleme aldığımızı da belirtmekte fayda görüyoruz. NEMITEKO
Kemal'in akrabaları da cumhuriyetimizde tanınan kişiler;
NEMITEKO sülalesinin övgü ile anılmasına vesile olan
bilimadamları olan akarabalarından amcasının oğlu NEMITEKO
Sefer Adige Cumhuriyetinin en büyük madalyası olan 'Adigey'in
Kıvancı' madalyası sahibi. Tevçoj Rayonu gaziler konseyi
başkanı NEMITEKO Yure ve onun sağlık alanında çalışan Devlet
onursal doktoru olan oğlu NEMITEKO Kaplan, Büyük ağabeyi
Yusuf'un kızları Adige Devlet Üniversitesi Filoloji
bilimdalında Profesör Doktor NEMITEKO Roze ve KOMAFE Zare,
amcası Ahi'nin torunları olan Mıyekuape Merkez Hastahanesi
Başhekimi Murat ile tıp bilimi dalında kandidat Hazret
bunlardan bazıları. İşte bu yüzden, Kemal, senin izinden gelen
bu akrabalarının başlarında daha uzun yıllar durman
temennisinde bulunuyoruz.
|