Çocukluğumda köyümüzde tanıdığım köpekler pek öyle
sonradan filmlerde gördüğüm gibi attığın topu
getiren kimseyi ısırmayan ev köpeği türünden
köpekler değildi. İyi koku
alan, avı gördüğünde bir ayağını öne uzatıp
hareketsiz kalarak haber veren kısa tüylü, küçük
cüsseli av köpekleri olurdu babamın. Bir de av köpeklerine nazaran daha
sevecen, evin etrafını olası tehlikelere karşı koruyan
kollayan karabaş türü bekçi köpekleri vardı.
Yıllar sonra anavatana yerleştiğimde Adige atı
yetiştiriciliği yönüyle de tanınan İbrahim Yağan’ın
çiftliğinde çocukluğumda tanıdığım av köpekleri ve
karabaşlardan daha iri daha tüylü bir köpek türü gördüm.
Ürkütücü derecede iri ve uzun tüylü bu köpeklerin
türünün ne olduğunu sorduğumda İbrahim gülümseyerek:
- Mıher Adige has (bunlar Adige köpeği), diye yanıtladı
ve devam etti.. Komutlara çok bağlı kalmazlar.
Çağrıldıklarında şöyle bir bakarlar sadece. Adigelerle
sanki aynı ruh haline sahiptirler... Emir almaktansa
kendi bildikleri gibi davranmayı seviyorlar, dedi.
İri ama efendisiz, emir almayan bu köpekleri neden
bulundurduğunu ilk başta anlamamış içimden Adige at
ırkını koruduğu gibi köpek ırkını da mı koruyor acaba
diye düşünmeden edememiştim.
İbrahim :
- Biz atları ilkbahardan kışa kadar Oşhamahue’de
tutuyoruz. Çok akıllı, korkusuz ve aynı zamanda itaatkar
olan Alman çoban köpekleri Oşhamahue’nin yükseklerindeki
koşullara dayanamıyorlar. O koşullara ancak Adige ha
uyum sağlayabiliyor. Atları yabani hayvanlara ve kötü
niyetli insanlara karşı korkusuzca koruyorlar diye
açıklama getirdi.
Bu işi yaparlarken de özgür ve kendinden emin davranmayı
sevdiklerini, koruma işini kendi bildikleri, istedikleri
gibi yaptıklarını,emir almaktan fazla hoşlanmadıklarını
anlattı.
İbrahim’in
anlattıklarından yola çıkarak Adige ha, uluslararası
literatürde bilinen adıyla “Caucasian Mountain Dog ya da
Caucasian Ovcharka Dog”, Rusların deyimiyle “Kavkaz
Avçarka” hakkında küçük bir araştırma yaptım.
İşin erbabı V. Vısotskiy adlı Rus araştırmacının
söylediklerine göre:
“Kafkas Dağ Köpeği yeryüzünün en eski köpek ırklarından
biridir. Irk olarak kökeni Tibet köpeklerine dayanır. Bu
tür köpekler kurt ve çakal soylu olmak üzere ikiye
ayrılır. Kafkas Dağ Köpeği kurt soyundandır. Gürcistan,
Ermenistan, Azerbaycan”da da var olmakla birlikte
Hazar’dan Karadeniz’e kadar olan bölgede 2-3 bin yıl
kadar önce ortaya çıkmış sonradan Güney Kafkasya’da da
yayılmıştır. Uluslararası literatürdeki standartları
Kuzey Kafkasya’daki mevcut özelliklerine göre
belirlenmiştir.
Bölgede halen yaşayan en özgün soydur. İnsan
müdahalesiyle değil doğal seleksiyonlarla bugüne gelmiş
gen yapısında bir başka köpek geni olmayan dünyadaki
ender köpek türlerinden biridir. Kafkasya’daki türler
arasında dünya literatürüne geçen tek türdür aynı
zamanda.
Kafkas-Rus savaşlarında Kafkasyalılar bu türden artçı
birliklerin, kalelerin korunması ve direkt çarpışmalarda
yararlanmışlardır...
Ruslar savaşta bu köpekten yararlanılabileceğini
yurtlarını kaybetmiş olan Kafkas halklarından öğrendiler
ve Osmanlı-Rus savaşlarında kendileri de bu köpeklerden
etkili biçimde yararlandılar. Hatta çarın emriyle bu
türden köpeklerin bulunduğu köpekli birlikler de
oluşturmuşlardır. Kafkas halklarının yurtlarından
ayrılışından sonra birinci dünya savaşı, ikinci dünya
savası sonrası gibi ağır yoksulluk dönemlerinde bazı
köpek türleri yok olmasına rağmen ne güzeldir ki, Kafkas
Dağ Köpeği türü yok olmamıştır.”
Kafkas Dağ Köpeği’nin
boyu dişisi için 66, 69 cm, erkeği için 75 cm; ağırlığı
45 kg’dan 75 kg’a kadar olabilir. Güçlü kuvvetli
görünümüne karşın insanlara karşı sakin ve güvenilirdir.
Farklı hava koşullarına dayanıklı, sezgileri güçlü bir
köpek türüdür. Türünün sevenleri tarafından
anlatıldığına göre koruduğu alanda sahibinin bulunmadığı
zamanlarda yüksek derecede kendi kendine karar verebilme
yeteneğine sahiptir.
Köpek ırklarının bilinçli eşleşmesi ve ırkların saf kan
özelliklerinin korunması, doğum ve doğum sonrası bakımı,
temel eğitimi, ileri düzeyde itaat eğitimi, köpek
sahiplerinin veya sahip olmak isteyenlerin eğitimi ve
yönlendirilmesi konularında uzman ve otorite kurumlardan
biri olan FCI (Federation Cynologique İnternationale)
tarafından kabul görmüş, standartları belirlenmiş, türü
koruma altına alınmıştır.
Pek çok köpek kulübü gibi dünyanın en büyük ve en eski
köpek kulüplerinden National Kennel Clubs de bu türü
‘Caucasian Mountain Dog’ adıyla ayrı bir soy olarak
onaylamaktadır.
Köpek binlerce yıldır insana eşlik eden bir hayvan
olarak yaşamını sürdürmüş bir canlı. İnsanın en iyi
dostu ve hayvanlar aleminin insan yaşamına en uyumlu
üyelerinden biridir. |