Arkeologlar tarihimizi
öğrenmeye yeraltında kalmış olan nesnelerden başlamamız
gerektiğini belirtiyorlar. Bu noktadan yola çıkarak
Adige Cumhuriyeti Milli Müzesi Baş Bilimsel Çalışanı,
Rusya Gazeteciler birliği üyesi, Adigey Cumhuriyeti
onursal kültür çalışanı, ünlü arkeolog TEVU Aslan ile
sohbet ettik.
TEVU Aslan: Adigey
topraklarında yaptığımız kazılarda bulduğumuz nesneler
tarihimizin gizlerini bize açıyor. Adigelerle Ruslar
arasındaki bağı kanıtlayan nesneler cumhuriyetimizde
yeraltından çıkartıldı.
Mıyekuape'nin 5-6 kilometre kuzeyindeki höyük ve eski
yerleşim yerlerinden çıkartılan nesneler az sayıda
değil.
YEMT'ITL Nurbıy:
Bu nesnelerin hangi
döneme ait olduğu belirlendi mi? Bulunan nesneler
cumhuriyetimizde kalacaklar mı?
TEVU Aslan: Doğu
Halkları sanatı müzesi Kuzey Kafkasya Bölümü Mıyekuape
şubesi müdürü Kuşu Nefset önayak olarak ilginç bir sergi
müzede sergilendi. Bu etkinliğe arkeologlar,
bilimadamları, Adigey'in
toplumsal hareketleri üyelerinden bazıları da
katıldılar.
2014 yılında Soçi'de yapılacak
olimpiyat oyunları için yapılan inşaat çalışmalarına
bağlı olarak gaz boru hattı döşenmeye başlandı.
YEMT'ITL Nurbıy:
Mıyekupe-Samurske-Soçi
hattından bahsediyorsun sanıyorum?
TEVU Aslan: Evet, bu
hattın geçtiği yerlerde bulunan anıtlar önden kazılıyor,
pek çok nesne buldular.Normlaşmış kanunlar gereği
böylesi inşaat alanlarında tarihi anıt olarak belirlenen
bölgeleri inşaat alanı kapsıyorsa arkeologların önden
kazı yapmaları gerekiyor. İnşaatı yürütenler bunun
maliyetini karşılamak zorundalar. İnşaatçılarla
arkeologlar anlaşarak kazı yapmaya başlıyorlar. Bu sefer
bu anıtsal bölgenin araştırılmasına pek çok bilimadamı
katıldı.
YEMT'ITL Nurbıy:
Bilim adamları
nereliler?
TEVU Aslan: ABD, Almanya,
Rusya ve Adigeyli bilim adamları araştırmaları güzel
organize ettiler. Buldukları nesneleri araştırıyor
tarihi görüntülerine uygun restore ediyorlar.
YEMT'ITL Nurbıy:
Ne gibi nesneler
buldular, bize söyleyebilir
misiniz?
TEVU Aslan: Silahlar,
kap-kacak, alet-edevat, yıllardır bulunmamış altından
mamul olağanüstü nesneler. Çalışmalarını sekteye
uğratmıyorlar. Bunun yanısıra sanat bilgisi olanlara
ilginç gelen şey ise, bir kaç gün önce çıkartılan nesnelerden
bazılarını müzede görmüş olmaları.
YEMT'ITL Nurbıy:
Bilimadmalarının
arkeologların yaptıkları bu araştırmaların ne gibi önemi
var?
TEVU Aslan: Araştırmaların
en önemli anlamı, yaşamla olan ilişkileri. Mıyekuape
kültürü ile Meot kültürü arasındaki bağı gösterecek
özelliklere sahip olanlarını aydınlatacaklarına
inanıyoruz. Gaz hattı çekilirken arkeologların bu yönde
yoğun çalışacaklar, pek çok şeyi aydınlatacaklar. Burada
Mıyekuape kültürünün başlangıcından günümüze kadar
insanlar yaşıyorlar. 5 bin yıl kadar öncesinde burada
ilk yerleşkeler kuruldu.
Nesneler dillenseler duyacaklarınız...
YEMT'ITL Nurbıy:
Aslan, arkeologların
farklı zamanlarda buldukları nesnelere bakıyoruzda,
neyle kıyaslayacağımızı bilemiyoruz.
TEVU Aslan: Adigelerin
antik dönemlerden itibaren topraklarında yaşadıklarını,
bulduğumuz nesneler kanıtlıyor. Nartların kazanının
yüksekliği doksan santimetre, ağzının çevresi ise 85
santimetre. Böylesi büyük şıvenleri Adigeler günümüzde
de kullanıyorlar. Bu büyük kazanlar her zaman
gerekliydi. Onu 1982 yılında Ulap höyüğünde buldular.
YEMT'ITL Nurbıy:
Krasnogvardeyske
Rayonu Svabodno yerleşkesinde bulduklarınızda tarih
sayfalarında belirgin yer buldu. Burada bulunan kaşık
hakkında ne söylemek istiyorsun?
TEVU Aslan: Bu kaşık
kemikten yapılmış. Yaşı beş bin yıldan fazla.
YEMT'ITL Nurbıy:
Adige tarihinden
bahsederken bu kaşığın bilincimizi arttıracağını
söyleyebilir miyiz?
TEVU Aslan: Adigelerin
kaşıkla yemek yemeye başladıkları dönemde sahip
oldukları kültürden bahsetmekle yetinmeyeceğiz o
tarihlerde şimdi dünya üzerinde olan pek çok milletin
yok olduğunu da belirtmeliyiz. İşte bu yüzden Adigeler
en eski uluslardanlar.
YEMT'ITL Nurbıy:
Balık oltası
kancaları sanki şimdi dilleneceklermiş gibiler.
TEVU Aslan: Onlarda
kemikten yapılmışlar. Yaşları beş bin yıldan fazla. 1983
yılında Svaboda'da bulduk. Bu bahsettiğimiz nesneler
Adigelerin antik dönemlerden başlayarak kendi
ihtiyaçlarını kendilerinin gerçekleştirdiğinin
kanıtları. Pişirilmiş toprak ve kemiklerden yapılmış
kaşıklar, kemik olta kancaları, genç kız görüntüsünü
andıran ufak heykelcikler, topraktan yapılmış oturan
öküz figürleri görüyoruz. Bunlar antik kültüre dahil
olan olağanüstü nesneler.
YEMT'ITL Nurbıy:
Aile içinde
kullanılan kap-kacaklar...
TEVU Aslan: Böylesi
nesnelerde bulduk. Gövdeleri ince, fakat sağlamlar,
ulusal sembollerle süslenmişler. Bunları yapanlar
seramik yapımını bilenlerdi.
Tarihte becerilere sahip insanların yaşadığını
söyleyebiliriz.
YEMT'ITL Nurbıy:
Soçi'de yapılacak
olimpiyat oyunlarından bahsederken, Adige Cumhuriyetinin
isminin duyulacak olması üzerine düşünüyoruz.
TEVU Aslan: Londra'da
yapılan olimpiyatların kültür programı çerçevesinde
yapılan etkinliklere 'İslamey' katıldı, bu iyidir. Soçi'de
yapılacak olimpiyatları başka bir yaklaşımdan
değerlendirmeliyiz. Adigelerin eski dönemlerden itibaren
Soçi'de yaşadıkları
belirlendi. Ermeni ve Rumların isimlerinin anılmasından
önce Adigelerin oralarda yaşadıklarının bilimsel
dayanağı olan sözlerle belirtebiliriz. Bu konuda müzemiz
pek çok şey gerçekleştiriyor.
YEMT'ITL Nurbıy:
Arkeologlar günü
için sizi tebrik ediyoruz, iyi dileklerinizi Allah'ın
yerine getirmesi temennimizle.
TEVU Aslan: Teşekkürler
|
|