Konum: Avrasya, Rusya
Koordinat: 43° 21 18K, 42° 26 21D
Sıradağ: Kafkas Dağları
Yükseklik: 5.642 Metre
Tür: Stratovolkan(Sönmüş)
İlk çıkış- Doğu zirvesi: 1829 Killar Kashirow;
İlk çıkış- Batı zirvesi: 1874 Frederick
Gardiner, Florence Crauford Grove, Horace Walker,
Peter Knubel Elbrus, 5 bin 642
m yükseklikle Kafkasların ve Rusya'nın en yüksek dağı. Elbrus, şu
sıralar faal olmayan, yoğun olarak buzullarla kaplı, çift zirveli
bir volkandır. İki zirve arasındaki mesafe bin 500 metredir. Zirve
noktası güney krater kenarında bulunur. 70'ten fazla buzul,
Elbrus'dan aşağıya, vadiye akar. Toplam 145 km² buzla örtülüdür.
Araplar Orta Çağ'da, Djebel-al-alsina "Dillerin Dağı" diye
adlandırırlardı. Elbrus, "Ruhların Kralı", "Tanrıların Tahtı",
"Mutluların Yeri " ve "Kutsal Yükseklik" diye de adlandırılır.
Eğer Kafkaslar Avrupa'nın sınırı olarak kabul edilirse, Elbrus
Avrupa'nın en yüksek dağıdır.
Coğrafya
Elbrus, Rusya'da Kafkasya Cumhuriyeti Kabardey-Balkarya'da,
Gürcistan sınırının 11 km kuzeyinde, Tiflis'in yaklaşık 270 km
kuzey batısında yer alır. Avrupa'ya mı yoksa Asya'ya mı dahil
edilmesi gerektiği tartışmalıdır. Kimileri Kafkasların ve
dolayısıyla Elbrus'un dahili Avrasya sınırını oluşturduğu
teorisini öne sürerken, Kafkasların kuzeyi Kuma-Manych
Depresyonu'nu sınır olarak tanımlayan bir görüş de vardır. Kıtalar
sadece tek bir karasal alan oluşturduğundan, fiziksel ve coğrafi
olarak bakıldığında sadece tek bir Avrasya mevcut olabilir. Bu
yüzden, sınırın nerede olduğu meselesi tam olarak açıklığa
kavuşamaz. Tarihi bağlamda sınır sıkça yer değiştirmiştir ve bir
sınırın tarihi dayanakları olan yönlendiricisi de mevcut değildir.
Elbrus'un Avrupa veya Asya içinde konuşlandırılması, Avrupa'nın en
yüksek dağı meselesiyle de bağlantılıdır. Buna göre bu unvana
sahip dağ artık Mont Blanc olmayacaktır. Günümüzde,
Strahlenberg'in (1676-1747) tespit ettiği Asya sınırı yaygın kabul
görmektedir. Strahlenberg, aldığı jeodezi göreviyle, daha önce
kabul edilen Avrupa sınırını Don Nehri'nden Ural Dağları'na
çekmiştir. En güney doğudaki sınır olarak Kafkasların kuzeyindeki
Kuma-Manych Depresyonu'nu seçer. Bu anlayışa göre Elbrus
Asyalıdır.
Elbrus, andesit-
dazit stratovolkandır. Son patlaması, yaklaşık 2000 yıl önce (MS
50 yıl) olmuş, bir çeşit volkanik kayaç türü olan ignimbritler,
patlamaların kül yığınları ve lav akıntıları 250 km²’lik bir alana
yayılmıştır. Doğu zirvesinde 250 m çapında yanardağ krateri
kalmıştır. Bugün Elbrus, zirve yakınındaki solfatar (gaz
faaliyeti) ve sıcak su kaynağı ile volkanik faaliyetlerin çok
zayıf işaretlerini gösterir. Masif buz takkesinin hızla erimesi ve
yeniden bir faaliyet artışında oluşan lahardan (yanardağ
yamacından akan çamurlu akıntı), Elbrus ve çevresi için potansiyel
tehlike oluşturmaktadır.
Tarihçe ilk tırmanış (Doğu zirvesine ilk çıkış, 22 Temmuz 1829'da
Kabardeyli çoban Killar Kashirow tarafından, Elbrus'un eteğindeki
Rus general Emanuel'in kampından zirveye tırmanışla başarılmıştır.
Kamp, Elbrus çevresini araştırmak için yapılan bilimsel keşif
gezisinin (ekspedisyon) konaklama noktasıydı. Bu keşif gezisine
akademisyenler Kupfer, Meyer ve Fransız Minitries dahildi. Carl
Anton Meyer, Elbrus ve çevresinin ilk yükseklik verilerini elde
eder. 5 bin 642 metre yükseklikteki batı zirvesine ilk tırmanış
ise, 28 Temmuz 1874'te İngiliz Frederick Gardiner, Florence
Crauford Grove, Horace Walker ve ekspedisyonun İsviçreli lideri
Peter Knubel tarafından başarılır.
Diğer başarılı
tırmanışlar:
•1868, Douglas William Freshfield
•1868, Adolphus Warburton Moore ve C. C. Tucker
•1884, M. v. Di¨chy
•1888, Albert Mummery
•1891, Gottfried Merzbacher
•1890/ 96 , A.W. Pastuchow (askeri topograf), batı- ve doğu
zirvesi. Elbrus-Masifi'nin ilk fiziksel haritasını hazırlar. 4 bin
690 metredeki bir kayalık grup bu dağcının adını almıştır.
•1929 ilk kayak tırmanışı, Leopoldo Gasparotto ve Hugo Tomaschek
İkinci Dünya Savaşı'nda Elbrus 1. ve 2. dağ tümeninin Alman dağ
komandoları (Gebirgsjiger), 14 Ağustos 1942'de 4 bin metre
yükseklikteki Khotiutau geçidini aşarak, sürprize uğrayıp
savaşmadan geri çekilen Elbrus Kulübesi personelini gafil
avlarlar. Aralarında Josef Martin Bauer'in de bulunduğu Alman dağ
komandolarının 21 alpinisti 21 Ağustos 1942'de buradan yola
çıkarak zor hava şartları altında batı zirvesine tırmanır ve
buraya Reich'ın savaş bayrağını çekerler. Bu olay NS-
propagandasınca, alpinistlerin usta işi başarısı olarak kutlanır.
Elbrus Kulübesi’nin fethi hakkında Sovyetlerde, kulübenin başarılı
bir şekilde bombalandığı yönünde yorumların da yer aldığı
efsaneler oluşur. Ancak isabet alan sadece, kulübenin alt
taraflarında bulunan yakıt deposudur. 27 Eylül 1942'de Elbrus'da,
Alman ve Sovyet dağ komandoları arasında yüksek irtifada bir dağ
muharebesi meydana gelir. Elbrus Kulübesi, Ocak 1943'ün başına
kadar Alman işgali altında kalır. Bundan kısa süre sonra batı
zirvesinde yeniden Sovyet bayrağı dalgalanır.
Dağ kulübeleri 11 bilim insanı, 1929'da 4 bin 160 m yükseklikte
Prijut 11 (Barınma 11) adını verdikleri küçük bir kulübe kurarlar.
1932'de aynı yerde, 40 kişi alabilen daha büyük bir kulübe inşa
edilir. 1939'da 4 bin 200 metrenin biraz daha üst kısmında, Rus
seyahat acentesi Intourist, döviz sağlamak için Elbrus'un
zirvesine gidecek olan ve özellikle batıdan gelen turistleri
barındırmak üzere alüminyum giydirmeli daha da büyük bir kulübe
kurar. Bu kulübe kısa zamanda yüksek dağ kışlasına dönüşür ve
birbiri ardına Rus ve Alman birliklerine üs noktası olarak hizmet
eder. 16 Ağustos 1998'de ocaktan çıkan yangınla kulübe tamamen
yanar.
2001 yazında
yeni Diesel Hut (Diesel Kulübesi) Prijut 11 harabesinin bir kaç
metre altında açılır. 1933 yılında iki zirve arasındaki belende
kurulan acil durum barınağı, bir kaç yıl sonra çöker. Bu kulübenin
kalıntıları günümüze kadar gelmiştir. Bundan başka, kısa
telesiyejin sonunda, teleferiğin ikinci sektörünün üst kısmında,
eski fıçılardan bir kulübe kümesi (Barrel Huts) vardır. Bunlar
bugün, bir çok zirve tutkunu tarafından aklimatizasyon (iklime
alışma, ortama alışma, iklimuyum) amacıyla ve tırmanış için destek
noktası olarak kullanılır.
Teleferik Elbrus- Teleferiği Elbrus'un eteklerinde, 2 bin 300
metredeki vadi istasyonu Polana Asau'dan, iki sektörde 3 bin 550
metre yükseklikteki bir kayak bölgesine götürür. 1968 yılında
kurulan Elbrus-Teleferiği'nin toplam uzunluğu 3 bin 620 metredir.
Bunun, Polana Asau ve Staryj Krugosor arasındaki ilk sektörü bin
860 metre uzunluğa sahipken, Staryj Krugosor ile Mir arasındaki
ikinci sektör bin 1.760 metre uzunluğundadır. Üçüncü bir sektör
planlanmış olup, ikinci sektörün dağ istasyonunda inşası şimdiden
öngörülmüştü. Ancak bu planların gerçekleşmesi şüphesiz
kestirilemez. |