Çocuklar konuk odası kapısının kenarında askı çubuğunu (пкъэужъый)
tutarak dururlardı.
Konuk
odasında ayak değiştirmek/ayağını hareket ettirmek (лъэкъо
зэблэхъу)
geleneğe aykırıydı.
Elini cebine
sokarak durmak da geleneğe aykırıydı.
Ayaklar
açılmış olarak da durulmazdı: Topuklar bibirine dokunmalı, yakın
olmalı, ayak parmakları birbirinden biraz uzak olmalı ya da sağ
ayak parmağı biraz önde de olabilir, sağ ayak topuğu sol ayağa
dayalı olarak durmak da geleneğe aykırı düşmez.
Sözlük:
Askı çubuğu
(пкъэужъый; pkavjıy) –
Konuk evi ya
da odasında, eski Adige evlerinde kapıya yakın bir yerde duvara
çakılı olan ağaçtan çubuk, askı;askı çubuğuna konuğun ya da ev
sahibinin silah ve eşyaları asılırdı.
Kapı
mandalı (пчъаблэ; pçable) –
Kapı mandalı, kapının takılı olduğu menteşe gibi gereçler;”pçable”
ailenin damgası anlamını taşırdı.
En küçüğün
duruşu
Dedem benim
(Ситэтэшхо) güzel bir atlı,
Güzel bir
atlı,
Götürecek beni
yüce, yüksek dağa,
Yüksek dağa.
Ata
bineceğinde üzengisini,
Üzengisini,
Büyüğüm
diyerek ben tutuyorum,
Ben tutuyorum,
Sol yanında
dururum,
Dururum,
Bukağı (лъэхъу)
vurup otlatacağında atını yardım ederim,
Yardım ederim.
Üç atlı
olursak sevinirim,
Sevinirim,
Sağ tarafa
geçerim,
Geçerim.
En küçüğü
benim, yerim orası,
Yerim orası,
Büyüklerime
saygı gösteririm,
Saygı
gösteririm.
İshak
Meşbaş
Adige
şairi
OTURMA KURALLARI
Yaşlı olan baş
köşede (жант1э;”jant'e”
denilen ocağa yakın baş köşede) oturur, yaşça küçük olanı da kapı
yanında (пчъаблэ;
pçable yerinde) ayakta durur.
-
Büyük
oturur, küçük onun karşısında ayakta dikilir.
-
Genç olanlar
büyüklerin sofrasına (нахьыжъ
1анэм)
oturmazlar.
*Geleneğe uygun olan oturma kurallarını yerine getir! (Т1ысык1э
хэбзэ eк1ухэр гъэцак1эх!-T’ısıç’e xebze yek’uxer ğetsaç’ex!)
YOLDA
YÜRÜRKEN UYULACAK KURALLAR (ГЪОГУРЫК1ОК1Э ХАБЗЭХЭР)
-
İki kişi
birlikte ise yaşlı olanı sağda, genç olanı solda olarak yürür.
-
Üç kişi,
hepsi kız çocuğu ya da oğlan çocuğu olup birlikte yürüyorsa:
Yaşça en büyük olanı ortada, en genç olanı sağda, ara yaşta
olanı da solda yer alır.
-
İki oğlan
çocuğu ile bir kız çocuğu bir arada ise, kız çocuğu ortada, daha
küçük olan oğlan çocuğu kızın sağında, daha büyük olan oğlan
çocuğu da kız çocuğunun solunda yer alır.
-
İki kız
çocuğu ile bir oğlan çocuğu beraber yürüyorlarsa, büyük kız
çocuğu ortada olur, büyük kızın sağında oğlan çocuğu, büyük
kızın solunda da küçük kız çocuğu yer alır.
AİLEDEN
KİŞİLERİN YOLDA YÜRÜRKEN UYMASI GEREKEN KURALLAR (УНАГЪОМ ЩЫЩХЭР
ГЪОГУ ТЕХЬЭХЭМЭ)
-
Erkek ve kız
kardeş birlikte ise, yaşa bakmaksızın, kız kardeş (Gunes) sağda,
erkek kardeş (Uşıtse) solda yer alır, öyle yürürler.
*Yaş
durumuna bakılmaz, kadın her zaman için büyük olan imiş gibi
karşılanır ve ona saygı
gösterilir (Ныбжьым емылъытыгъэу бзылъфыъэм сыдыгъуи
нахьыжъыгъэ шъхьэк1афэр фагъэшъуашэ- Nıbjım yemıtlıtığew
bzıtlfığem sıdığui nahıjığe ş’ha’afer fağeşuaşe). (Adige geleneği
kuralı).
|