Damga... Bu sözcük, tartışma ve kuşku götürmeyecek kadar,
Adigece’dir. Zira, bu sözcüğün Moğolca veya bir başka Asyanik
halka ait olduğunu, iddia etmek için, somut belge nedir? Dahası
sözcüğün etimolojik açınımı nedir? Moğolca veya bir başka halkın
dilinde var olan ve kullanılan bu sözcük, neden Adigece’den, o
halkların diline geçtiği veya geçebileceği düşünülmez. Bu
kompleksin izahı var
mıdır?
Sevgili dostlarım, söz konusu mesele, sadece bu sözcükle sınırlı
değildir. Ne yazık ki, benzeri pek çok sözcük, özünden ve aslından
koparılarak yabancılaştırılmıştır. Bununla ilgili, kitapçıklarımda
onlarcasını yazdım.
Elbette “ben yazdığım için” değil, kanıtlarını sunduğum için bunu
söylüyorum.
Sevgili dostlarım, otantik Kafkas halklarının ve de bilhassa
Adige-Abaza dillerine gerçekten hakim olmayan ve de sadece sözel
dilbilgisi bazında dilleri konuşan dost, arkadaş ve kardeşlerimden
istirham ediyorum; dillerde mevcut ve dillerinin tarihsel
yolculuğunda çok önemli bilgileri barındıran “sözcüklere” ulu orta
anlam yüklemesinler. “Damga” sözcüğü de bunlardan biridir.
“Damga”lar sadece, öylesine çiziştirilmiş, semboller değildir.
Kullanımı ve anlamı ait olduğu aile,
boy ve
halkı tanımlama, anlama ve
bazen de bir anlaşmanın yazılı belgeleridir. Damgaların dağılımı
ise gelişi güzel ve her bireyin ya da grubun kendi başına aldığı
kararla olmadı. Merkezi bir otoritenin onayı ile oluşmuştur. Bir
örnek verecek olursak, 1934 yılında “soyadı” dağılımı ve
verilişini hatırlayın.
Sevgili dostlarım, şimdi “damga” sözcüğünün Adigece etimolojik
açılımını veriyorum: Ti – Ты, Dı –Ды = Adam, baba anlamındadır,
“ğe-гъэ” burada son ektir, aidiyeti ifade eder. Örneğin,
Адыгагъэ, цIыхуыгьэ ve лIыгъэ.
Dаmе - дамэ, Таmе – Тамэ =
“kanat, omuz” demektir.
Adigece, iki omuz başı arasına “Phle – плIэ” denir. “Damığe –
Дамыгъэ” ise = omuza ait
demektir. Hani Адыгагъэ, цIыхуыгьэ ve лIыгъэ gibi. Hani
öküz koşum takımından
“Дэмэкьуэ - zelve”, veya “бжы – boyunduruk”
ilişkisini hatırlayın.
Tıpkı buradaki Дэмэкьуэ’nun
дамэ ile ilişkisi gibi.
Sevgili dostlarım, teknolojinin getirdiği terminoloji ile dilimize
onlarca sözcük
geçmiştir. Siz diyebilirsiniz ki, “Damga” sözcüğünün bunca yabancı
sözcüğün yanında sözü mü olur?
Evet. Haklısınız. Yanıtlıyorum: Bu anlayış,
meşrulaştırılıp, egemenleştirildiğinde , tarihsel ve kültürel tüm
değerlerimizin istila edilmesi sonucunu getirir. İlgisi olmamasına
rağmen, otantik Kafkas – Çerkes giysileri ile folklorik
değerlerimiz taklit edilerek
yabancılaştırıldığımız gibi. Ve hatta, Sayın Murat Bardakçı’nın
“Çerkes“ sözcüğü merkezli hakaretlerine “Adam sende önemli değil”
hoşgörüsü ile olacak olan tüm
tanımlamalara kapı aralarsınız.
Not: “DAMGA” sözcüğü ile ilgili yazılı açıklamam için
“Sözcüklerin Dilinden Adigeler, 2. Baskı, İstanbul,2006 ,
sayfa 62 ” bakınız. |