Xabzeyi
algılayabilecek düzeye ulaşmamış kişilere,
xabzenin açıklanması zordur.
Xabze o derece eskidir ki, insanoğlunun evrenin gerçeklerini
düşünmeye başlaması ile birlikte, Tanrı inancının tek Tanrı
düşüncesine dönüşmesinden itibaren xabzenin
de kullanılmaya başlandığı söylenebilir.
Xabze Nasıl Ortaya Çıkmıştır?:
Xabze öğretimi, insanoğlunu yüceltecek her türlü yaklaşım ve
düşünceyi suçlayanlara karşı mücadele etmiş ve bu ikilemin
bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.
Çünkü bazı din adamları, tarih boyunca Tanrı’nın sözlerini
istedikleri gibi yorumlamışlar ve Tanrı korkusu duygusundan
yararlanarak insanları kendi arzuları doğrultusunda
yönetmişlerdir. Müslüman, Hıristiyan ve Abhazya'da, eski
inançların bir devamı olan, ormanlara saygı duyma inancı
devam etmektedir. Bununla beraber, Çerkeslerin
xabzeye olan ilgileri de öteden
beri dikkatleri üzerine çeken bir husustur.
Belirli bir sınıfa ulaşmış kişiler o sınıfta aldığı
bilgileri alt sınıflara ve topluluk dışındaki kişilere
aktarmışlardır. Başka bir deyişle xabze
öğretileri hiçbir zaman sır olmamıştır. Xabze eğitimi ve
öğretimi önce aile, daha sonrada alanda verilmeye devam
etmiştir.
Xabze – İnanç Karşılaştırması:
Xabze öğretileri belirli bir hiyerarşik gözetim ve denetimde
gerçekleşmekte, çeşitli semboller, mitler (kutsal öyküler)
ve efsanelerden yararlanılmaktadır. Xabze, bu yüce ülküsünü
insanlığın inşası olarak tanımlamaktadır. “Xabze kutsal
olana ‘derin’ bir bakıştır.” Belli topluluğa ait bir din
değildir. Zaten kutsal olan ile ilgilenen her öğreti din
olmak zorunda değildir. Xabze öğretilerine ve inancına göre
iyi bir insan olabilmek için, her şeyden önce Tanrı’nın
varlığına, evrenin ondan oluştuğuna ve her varlıkta ondan
bir “öz” olduğuna inanmak gerekir. Açıkça
anlaşılabilmektedir ki xabzenin
asıl amacı, Tanrı tarafından yaratılan, fakat yaradılıştan
mükemmel olmayan, insanın dünya üzerinde sürdürdüğü yaşamın
sonucunda erginleşerek yeniden Tanrı’ya dönmesidir.
Çerkeslik – Tasavvuf Karşılaştırması:
Her ne kadar Xabze bir öğreti ise de xabzeyi
tasavvuf ile karıştırmamak gerekir.
Tasavvuf duygu ve sezgiye dayalı bir inanç yoludur. Akıl ve
deney dışında, “gerçeğe duygu ve sezgi ile ulaşma
çabasıdır”. Tasavvufi kişi dünyadan elini eteğini çekmiş,
tasasız yaşam süren, düzen ve denetimin dışında yaşayan
disiplinsiz bir kişidir.
Oysa xabze kişiye ruhsal bir etki
aşılar. Daha sonra bu etki üzerine öğretisini kurmaya
çalışır. Bunu da belirli bir hiyerarşi ve disiplin ile
uygular. Xabze topluluk yapısındadır.
Topluluk yapısı kişiye iki taraflı bir sorumluluk yükler.
Bir taraftan kişisel olarak kendi erginleşmesini sağlamak,
diğer taraftan kolektif olarak başkalarının erginleşmesine
yardımcı olmak.
Yukarıda belirttiğimiz gibi İnsanlar kendilerini
geliştirirken, diğer taraftan topluluğun diğer bireyleri de
onlardan yararlanmış olurlar. Herkes çekinmeden görüş ve
düşüncelerini açıklayabilir. Yine bu duygular sayesinde
kişi, ileride kendini ve başkalarını olgunlaştıracak uygun
ortam ve davranışları bulacaktır. Xabze yaşam sisteminde her
saygı içeren ritüelin temsil ettiği kavram, uzun tarihsel
bir sürecin ürünüdür. İşte toplumun kültür yapısından
bireyin yaşamına uzanan xabze
eğitim süreci budur. |