ADİGELERİN YENİ YILI KARŞILAMALARI

Derleme ve Çeviri: Murat Papşu

Not: Etnograf M.A. Meretuko’nun materyallerine dayanarak hazırlanmıştır. Adige Kalendar 1997-1998 

Adige halk takvimine göre yeni yılın ilk günü 23 Mart’tır. Bu gün toprağın “canlandığı”, “yazın kışı yendiği”, “kışın ve yazın ayrıldığı” inancı vardı.  

22 Mart akşamı haberci, bir katırın üzerinde köyü dolaşır ve yeni yılın gelişini müjdelerdi. Halkın bayramını kutlayarak, yaşlı genç herkesi ertesi gün güneş doğmadan kutsal ağacın, çığıvucun (dans eden ağaç) yanında toplanmaya davet ederdi.  

Aynı akşam genç erkekler ve kızlar toplanırlar, içinde yeni yıla övgüler düzülen, iyi ürün umudunun anlatıldığı tören şarkıları söyleyerek ellerinde meşalelerle evden eve dolaşırlardı.  

Herkes gençleri coşkuyla karşılar, onlara tatlılar sunar ve girilen yeni yıl için iyi dileklerini iletirlerdi. O gece kimse uyumaz, geceyi ayakta geçirirdi. Ocaklarda ateş yakılır, evlerin küçük pencerelerinden sokağa ışık sızardı. Sabaha karşı bütün halk şarkılar söyleyerek toplu halde “dans eden ağaca” doğru yürümeye başlardı. 

Kocaman gövdesini ancak birkaç kişinin el ele tutuşarak sarabildiği kutsal ağaç çığıvuc, önceden rengarenk kumaş parçalarıyla, oyuncaklarla ve mutlaka evcil bir hayvanın yüzülerek gerilmiş yaş derisiyle süslenirdi.

Orada toplanan herkes yüzü doğuya, güneşin doğduğu yöne dönük olarak dururdu. Köyün en saygın yaşlılarından biri, bir elinde haluj (peynirli börek), diğer elinde bahsıma (darıdan yapılan sarhoş edici bir içki) dolu bir boynuz kadeh olduğu halde öne çıkar, iki tarafında da biri kız diğeri erkek iki yeni yetme genç bulunurdu.

Herkes ellerini güneşe doğru uzatır, yaşlı adam ise doğan güneşe bakarak yeni yıl onuruna “huohu” (iyi dilek konuşması) yapardı: “Mutluluk ve iyilik getirerek evimize gir, hastalıklar bize uğramasın ve sakin gökyüzü üzerimizde parlasın, ocağımız yiyecek dolu olsun ve gönlümüzün istediği her şey elimizde olsun. Gelen yılın hepimize hayırlı olması için “amin” diyelim.”

Bu konuşmadan sonra törene katılanlar gruplar halinde dağılarak otururlar, çantalarından yiyecekleri çıkarırlar, yeni yılı houhularla hayırlayarak yiyecekleri yerler ve bahsıma içerler, sonra da el ele tutuşarak halka şeklinde, wuc denilen tören oyununu oynarlar, yeni yıl şarkısı söylerlerdi. Gençler atlarla yiğitlik gösterileri yapardı.